3.3 Bezet Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3.3 Bezet Nederland

3.3 Nederland bezet

Leerdoelen

Je weet wat er in Nederland veranderde tijdens de Duitse bezetting 

Je kunt beschrijven welke houding Nederlanders aannamen 

Je weet hoe Nederland werd bevrijd

!Je vindt een TOP filmpje bij 3.3 in de online methode over NL tijdens WO2!

Inval en bombardement

•  In 1940 wilde Duitsland Frankrijk en Engeland aanvallen
• mei 1940 valt Duitsland Nederland aan (oorlog is nu officieel in NL ook begonnen
  
• Nederlandse leger niet opgewassen tegen leger van Duitsland (legerfietsen)

• Het ouderwetse, kleine leger van Nederland probeerde de inval bij de Afsluitdijk, de Grebbeberg en in de Peel tegen te houden. 
• Vier dagen lang vertraagden het Nederlandse leger de Duitse opmars naar Frankrijk.
  

Duitsland bombardeert Rotterdam 

•  Honderden mensen overlijden en de stad wordt totaal verwoest
•  Duitse leger dreigt hetzelfde te doen met Utrecht
• Koningin Wilhelmina en de regering vlucht naar Engeland 
• 4 dagen lang weet het NL leger de Duitse opmars te vertagen

4 Fases Duitse bezetting in NL

• Fase 1 (Mei 1940 - Januari 1941): Wederzijdse Welwillendheid
  
• Fase 2 (Januari 1941 – April 1943) Groeiende anti-Duitse stemming en toenemende dwang
• Fase 3 (April 1943 – Augustus 1944) Groeiende aantal conflicten tussen bevolking en de bezetters
• Fase 4 (Augustus 1944 – Mei 1945) Totale Ontregeling van de samenleving

Fase 1 (Mei 1940 - Januari 1941): Wederzijdse Welwillendheid

• Pogingen nazificatie gematigd ingevoerd
• Stap voor stap regels voor isolering joden 
• Op grote schaal propaganda voor nationaal-socialisme
• Eerste en Tweede kamer uitgeschakeld
• Verzet kwam langzaam tot stand 

Arthur Seyss-Inquart

• Hij werd namens Hitler rijkscommissaris in NL
• Mensen merkten weinig van de bezetting
• Accomodatie

Gelijkschakeling

vanaf mei 1940

Elke burger, organisatie en vereniging moet zich houden aan de ideeën van de Nazi's en trouw zijn aan het Leidersbeginsel. Iedereen die dit niet doet, 

wordt ontslagen en of opgepakt.

Journalisten mochten alleen schrijven wat de Nazi's opdroegen (censuur).

Gelijkschakeling

vanaf mei 1940

Elke burger, organisatie en vereniging moest zich houden aan de ideeën van de Nazi's en trouw zijn aan het Leidersbeginsel. Iedereen die dit niet deed, 

werd ontslagen en of opgepakt.

Journalisten mochten alleen schrijven wat de Nazi's opdroegen (censuur)

Fase 2 (Januari 1941 – April 1943) Groeiende anti-Duitse stemming en toenemende dwang

• Bezetting veranderde langzaam van karakter
• Zwarthandel in voedselbonnen
• NSB enige partij onder leiding van Anton Mussert 
• De grondwet en het parlement worden buiten werking gesteld. 
• Het werd langzaam duidelijk: de wil van de nazileiding was wet.

NSB: Anton Mussert

• Nederland Germaans broedervolk.
  
• Mussert werkte samen met de vijand Hitler = Collaboratie
  
• Idealen van partij Mussert:

1. Sterke regering olv 1 sterke man. 
2. Afschaffing kiesrecht
   
3. Economie in dienst van oorlog en gemeenschap
   
4. Arbeidsplicht en sociale zekerheid
   
5. Beperking in vrijheid van drukpers --> tegen verzetslieden
   
6. Economische gelijkschakeling met Duitsland --> arbeidsinzet --> Ned. mannen verplicht werken voor Duitse economie
   

• NSB'ers namen functies landgenoten over, vooral in de politiek
• Collaboratie
• Nazificatie werd harder doorgedrukt: februaristaking
• Joden kregen een "J" in hun persoonsbewijs
• Radio Oranje
• Deportatie joden begon langzaam

Februaristaking

februari 1941

De eerste grote verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Nederland. Aanleiding waren de razzia's in Amsterdam, als reactie op de moord op een NSB-er.

De staking was het enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging in heel bezet Europa.

Fase 3 (April 1943 – Augustus 1944) Groeiende aantal conflicten tussen bevolking en de bezetters

•  Duitsland verloor militaire machtspositie: meer NL arbeiders naar Duitsland
• Stakingen werden onderdrukt door mensen te executeren
• Anti-Duitse stemming groeide en verzet groeide ook
• Dragen van jodenster verplicht
• Razzia's en onderduiken
• Op de trein naar kamp Westerbork en vanuit daar naar vernietigingskampen

Arbeidsinzet

mei 1943

Wat begon als vrijwillig werken in Duitsland, wordt in 1943 verplicht: alle mannen tussen 18 en 35 jaar moeten zich melden.

Uiteindelijk werken rond de 500.000 

Nederlanders in Duitsland.

•  Het elimineren van joden vond in 2 stappen plaats:

1. Werkkampen (Auschwitz Stammlager, Mauthausen)
2. Vernietigingskampen (Auschwitz Birkenau, Sobibor, Treblinka)

• Deze genocide, nu bekend als de Holocaust heeft 6 miljoen mensen het leven gekost

Fase 4 (Augustus 1944 – Mei 1945) Totale Ontregeling van de samenleving

•  Hitler kreeg door operatie Barbarossa en aanval op Pearl Harbor 2 sterke landen tegen zich: RU en VS
• Vanaf 1943 boekten zij grote overwinningen 

Spoorwegstaking

september 1944 - mei 1945

Om de geallieerde opmars te helpen, roept Radio Oranje het spoorweg-personeel op om te gaan staken. Zo kunnen de Duitsers geen gebruik meer maken van het spoor voor hun oorlog. 

Het zorgt uiteindelijk ook voor voedsel- en brandstoftekorten...

De houding van Nederlanders tijdens WO2

Tijdens de Duitse bezetting had je over het algemeen drie keuzes als Nederlander:

1. Aanpassen - grootste deel van de Nederlandse bevolking (dagelijks leven)

2. Verzet - actief versus passief. Dit groeit wanneer de bezetting harder optreedt

3. Samenwerken - 4% (collaboratie)

Er is veel grijs gebied: 

Het Verzet

• Nederlandse verzet
  
• Pleegden aanslagen tegen DLD
  
• Overvielen bevolkingsregistratie kantoor
  
• Stalen voedselbonnen
  
• Drukte illegale kranten
  
• Hielpen joden onderduiken
  
• Kortom: deden alles wat Nazi’s verboden hadden
  

D-Day 6 juni 1944

• Dolle dinsdag 5 sep 1944
  
• Slag om Arnhem (operatie Market Garden) werd verloren (een brug te ver)
• Zuiden van Nederland tot aan de rivieren bevrijd
• Noordelijke Nederlanden kregen te maken met Hongerwinter
• Duizenden NL-ers stierven

De Bevrijding

5 mei 1945

• Bevrijding Nederland door geallieerd leger
• 5 mei nog steeds herdenkingsfeest vrijheid
  
• 4 mei Dodenherdenking
  

Aan de slag!

Huiswerk voor maandag is 3.3 af!