Dubbelop

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Dubbelop 

Havo 4

contaminatie

• Contaminatie is een combinatie van 2 woorden of uitdrukkingen die je door elkaar gebruikt. 
• Vaak hebben de 2 wel dezelfde betekenis, alleen zijn ze dus verkeerd gecombineerd. 

voorbeeld - contaminatie

Hij moet de presentatie overnieuw doen.

Of: Hij moet de presentatie overdoen.

Of: Hij moet de presentatie opnieuw doen.

pleonasme

• Pleonasme is het versterken van een woord, door een toevoeging van een ander woord. Het woord wordt dan eigenlijk dubbelop geschreven. 
• Het toegevoegde woord is een eigenschap van het andere woordsoort. 

voorbeeld - pleonasme 

De ronde bal rolde over de grond.

Ronde versterkt het woord bal. Een bal is namelijk van zichzelf al rond, dus ronde geeft een extra toevoeging.

tautologie

• Tautologie is het benadrukken van een woord met een ander woord dat dezelfde betekenis heeft. Dus 2 woorden met (bijna) exact dezelfde betekenis die in één zin worden gebruikt.

voorbeeld - tautologie

Zij krijgt het gratis en voor niets. 

Als je iets gratis krijgt, krijg je het al voor niets. Gratis en voor niets betekenen allebei hetzelfde. 

We liepen door het groene gras naar de speeltuin.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie

We liepen door het groene gras naar de speeltuin.

Dit is een pleonasme:

Gras is namelijk van zichzelf al groen. Het woord groene geeft een versterking aan het woord gras.

Mijn mobiel is kwijt.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie

Mijn mobiel is kwijt.

Dit is een contaminatie:

Of: Ik ben mijn mobiel kwijt.

Of: Mijn mobiel is weg. 

Wat is een pleonasme?

1. Twee woorden die ten onrechte worden vermengd
2. Twee woorden in één zin die allebei een ontkennend zijn.
3. Hetzelfde woord wordt twee keer genoemd met dezelfde betekenis.
4. Een deel van het woord wordt door een ander woord uitgedrukt.

Onjuiste herhaling

Een voorzetsel of voornaamwoordelijk bijwoord (zoals hierdoor of waarmee) wordt ten onrechte twee keer gebruikt.

Voorbeeld - onjuiste herhaling

(1) Op zo'n partij als Partij voor de Dieren zou een overtuigd vleeseter niet op moeten stemmen.

(2) Het invullen van de belastingaangifte is iets waarmee veel mensen moeite mee hebben.

Hoe zou je de volgende zin verbeteren?
Het invullen van de belastingaangifte is iets waarmee veel mensen moeite mee hebben.

Onjuiste herhaling: let op!

(1) De woorden met en mee zijn varianten van hetzelfde voorzetsel.

Vb. Met de huidige maatregelen om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan, heb ik geen moeite mee.

(2) Als twee keer hetzelfde voorzetsel in een zin staat, is dat niet per se fout.

Vb. Tussen de middag moesten we kiezen tussen wraps en groentesoep.

Dubbele ontkenning

In zinnen met een werkwoord dat al een ontkennend karakter heeft, zoals verbieden of nalaten, wordt soms ten onrechte een tweede ontkenning, zoals niet of geen, toegevoegd.

(1) De examenkandidaten deden veel moeite om te voorkomen dat er in hun profielwerkstuk geen spelfouten zouden staan.

(2) Minister-president Mark Rutte raadt ons af om in de meivakantie geen reis te boeken.

Hoe zou je de volgende zin verbeteren?
Minister-president Mark Rutte raadt ons af om in de meivakantie geen reis te boeken.

Hoe pak je het aan?

1. Lees de zin een of twee keer goed door.
2. Herken je de fout meteen: gefeliciteerd! Benoem de fout en verbeter de zin.
3. Herken je de fout niet meteen, concentreer je dan eerst op de fouten die het eenvoudigst te herkennen zijn: de dubbele ontkenning en de onjuiste herhaling.
   

Hoe pak je het aan?

- Dubbele ontkenning: kijk naar de werkwoorden in de zin. Heeft een van de werkwoorden een ontkennend karakter en staat er een woord als niet of geen, controleer dan of de betekenis van de zin klopt of niet.

- Onjuiste herhaling: loop de voorzetsels na. Staat er twee keer hetzelfde voorzetsel in de zin, controleer dan of dat klopt of niet.

Hoe pak je het aan?

4. Heb je geen dubbele ontkenning of onjuiste herhaling gevonden, ga dan op zoek naar de andere drie vormen van dubbelop: tautologie, pleonasme en contaminatie. Een grote woordenschat helpt hier.

1. De familie Delfgaauw was dolgelukkig, want op het winnen van de straatprijs in de postcodeloterij had ze absoluut niet op gerekend.

2. De titel van het nieuw tv-programma dat morgen voor het eerst wordt uitgezonden, heet Vertrouwen in de toekomst.

3. Voor de supporters zullen Feyenoord en Ajax altijd elkaars grootste aartsrivalen blijven.

Contaminatie

Dubbele ontkenning

Onjuiste herhaling

Pleonasme

Tautologie

Wat is een dubbele ontkenning?

1. Hetzelfde woord wordt twee keer genoemd met dezelfde betekenis.
2. Een voorzetsel wordt twee keer ten onrechte in één zin gebruikt.
3. Twee woorden in één zin die allebei een ontkennend zijn.
4. Twee woorden die ten onrechte worden vermengd

Wat is een tautologie?

1. Hetzelfde woord wordt twee keer genoemd met dezelfde betekenis.
2. Twee woorden in één zin die allebei een ontkennend zijn.
3. Twee woorden die ten onrechte worden vermengd
4. Een deel van het woord wordt door een ander woord uitgedrukt.

Na korte tijd wisten de eerste docenten even later toch binnen te komen.
Welke stijlfout staat in deze zin?

1. Pleonasme
2. Dubbele ontkenning
3. Tautologie
4. Dubbele ontkenning

We moeten onze eigen cijferlijst uitprinten.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie

Het rijst de spuigaten uit.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correct

Bij deze brief ontvang je de nieuwste concertagenda en kun je ons natuurlijk bellen voor meer informatie.

1. onjuiste begrenzing
2. foutieve samentrekking
3. onjuiste herhaling
4. onjuiste inversie

'Rood bloed' is een:

1. tautologie
2. X
3. pleonasme
4. hyperbool

De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders aan om niet langer geld op de bank te zetten, maar te beleggen in veilige obligaties.

1. tautologie
2. contaminatie
3. onjuiste herhaling
4. dubbele ontkenning

De plakkerige kauwgom bleef aan mijn schoenzool kleven.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie

De stilte was te horen

1. paradox
2. pleonasme
3. contaminatie
4. tautologie

Wij zijn genoodzaakt u te moeten ontslaan.

1. tautologie
2. pleonasme
3. dubbelop
4. contaminatie

Ik moet de opdracht helemaal overnieuw maken. Dit is een ...

1. Pleonasme
2. Contaminatie
3. Tautologie
4. Dubbele ontkenning

Gisteren is er veel witte sneeuw gevallen.
Welke stijlfout staat er in deze zin?

1. Pleonasme
2. Tautologie
3. Dubbele ontkenning
4. Incongruentie

Welke stijlfout herken je in de volgende zin?
Hij houdt veel van snoepjes, zoals bijvoorbeeld chocolade, drop en toffees.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. tautologie
4. onjuiste herhaling

Veel Nederlandse gezinnen kijken naar de kerstdagen en oud-en-nieuw, die zij als de gezelligste tijd van het jaar beschouwen, al maandenlang naar uit.

1. tautologie
2. foutieve samentrekking
3. onjuiste herhaling
4. losstaand zinsgedeelte