Verlichting les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Verlichting

Verlichting, verlicht denken (definitie uit je boek): 'Culturele beweging onder filosofen en intellectuelen met als doel het gebruik van de rede te stimuleren. Verlichte denkers geloofden dat de mens door zijn verstand in staat is om een ideale samenleving te creëren.'

Wat heeft een ideale samenleving? Wat voor termen horen daarbij denk je? (Denk anders aan de namen van onze partijen)

- Het ging tijdens de Verlichting vooral om vrijheid, gelijkheid en broederschap 

(Maar over een ideale samenleving denkt natuurlijk iedereen anders...)

De ideale samenleving: Hoe???

Je verstand gebruiken: Ratio (= Latijn voor rede)

- Heeft iedereen

- Maar staat uit 

        (i.t.t. emotie)

Rationalisme (definitie uit je boek): 'het boven alles stellen van het gebruik van het verstand/de rede'

- Ratio lost alles op! Toch?

Erg positief over: Rationeel optimisme

Hoe kwam iedereen aan die Ratio?

Geschenk van God aan de mensheid

- Wel wetenschappelijk bewijs ipv God's wil, maar God leeft nog

Gezellig samen filosoferen

Hoe kon men nu zoveel meer (normale) mensen bereiken? (Wat heb je daarvoor nodig?)

- Media: boeken, kranten, prenten

- Normale taal

(Sociale media van toen!)

Technologische ontwikkelingen:

Betere en goedkopere drukpers

Kennis verspreiden 

 (ratio aanwakkeren!)

- Denis Diderot & Jean d’Alembert: 

Mensen dom en bijgelovig

Recht op scholing, kennis en dus rationele ontwikkeling

Politiek

- Montesquieu: trias politica

Mensen altijd geneigd macht te misbruiken :(

Welke drie machten onderscheidde Montesquieu?

Politiek

 Montesquieu: trias politica

• Uitvoerende macht
• Wetgevende macht
• Rechtsprekende macht

Moeten elkaar controleren!

Politiek

- John Locke: maatschappelijk verdrag

Volk geeft macht aan koning

Koning zorgt voor volk

Economie

- Adam Smith: vrije handel

Geen belasting of tarieven op handel

(Dan moet je je verstand wel gebruiken)

= Welvaart

Sociale verhoudingen (definitie uit je boek): 'De verschillen, de overeenkomsten en de onderlinge wisselwerking tussen verschillende groepen in de samenleving.'

Voorbeelden: 

man - vrouw, religie, afkomst, arm - rijk, etc.

Sociale verhoudingen

- Jean-Jacques Rousseau: 

Natuurstaat oermens

Iedereen gelijk geboren, zonder status, stand of aanzien

Inspiratie voor afschaffing slavernij

Hoe heette die stroming ook alweer, die de slavernij wilde afschaffen?

1. Abilitionisme
2. Abolitionisme
3. Abbolitionisme
4. Abollitionisme

Ancien Regime: de oude orde

absolutisme, standenmaatschappij enzo.

> Kritiek, opstand

Kies je favoriet, waarom? Onderbouw dat met argumenten.

- ‘Degene die de wetten handhaaft, moet ook eraan onderworpen zijn.’ (Montesquieu)

- ‘Niemand kan zonder zijn eigen toestemming onderworpen worden.’ (John Locke)

- ‘Een mens laat zich slechts door eigenbelang leiden.’ (Adam Smith)

- ‘De mens is vrij geboren en toch ligt hij overal in ketenen.’ (Jean-Jacques Rousseau)

- ‘Slechtheid gaat vaker gepaard met domheid dan met verstand.’ (Denis Diderot & Jean d’Alembert)