GrowApp - introductieles

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Even voorstellen...

...

Start met de context: Kern van het GrowApp-onderzoek is klimaatverandering en het broeikaseffect.

Verloop CO2-concentratie op Hawai

Het broeikaseffect wordt dus onder andere veroorzaakt door CO2 in de lucht. Als we naar de CO2 metingen in de lucht kijken dan zien we dat die gedurende het jaar varieert. In de maanden oktober tot en met mei loopt de CO2 concentratie op en van mei tot en met september zakt de CO2 concentratie.

Deze grafiek vertoont het verloop van de CO2 concentratie op Hawai gedurende oktober 2018 tot en met begin oktober 2020.  Hierin is dat patroen van stijgen en dalen heel duidelijk. 

Waarom stijgt de CO2 concentratie van oktober tot mei?

1. In de koudere maanden worden huizen meer verwarmd met gas.
2. Doordat de zon minder lang schijnt overdag.
3. Mensen staan langer en vaker onder de douche
4. De planten minder blad hebben.

Korte uitleg van de fotosynthese

Fenofase van een boom

Fenologie =  kennis over seizoensverschijnselen in de natuur, hun oorzaken en timing van voorkomen. Waarnemingen worden gedaan op basis van zogenaamde fenoindicatoren

 

Zet de afbeeldingen op de juiste volgorde

In Nederland hebben we 4 seizoenen. Een loofboom ziet er in verschillende seizoenen anders uit. Zet de afbeeldingen in de juiste volgorde.

Witte paardenkastanje in bloei en nieuw blad op 8 oktober 2020 bij station Ede-Wageningen. Effect van extreme droogte eerder dit jaar.

Deze slide geeft een animatie van hoe de CO2 concentratie op aarde veranderd is in de afgelopen 800 duizend jaar. 

Hoeveel is de gemiddelde jaartemperatuur in Nederland in de afgelopen 100 jaar gestegen?

1. 0,5 °C
2. 1,0 °C
3. 1,5 °C
4. 2,0 °C

De gemiddelde jaartemperatuur is volgens het KNMI sinds 1901 met 1,9 (dus 2,0) graden Celsius gestegen 

Gemiddelde jaartemperatuur vanaf 1706 tot en met 2019 en scenario's tot 2080

Marseille, Zuid-Frankrijk

Lyon

Deze grafiek toont de gemiddelde jaartemperatuur in (en rondom) De Bilt waar het KNMI staat vanaf het jaar 1706 tot en met 2019. 

De zwarte lijn is het voortschrijdend 30-jarig gemiddelde (klimaatnormaal). Er is goed te zien dat de temperatuur in Nederland vooral vanaf eind jaren 80 van de vorige eeuw ging stijgen. De gekleurde stipjes aan de rechterkant tonen de berekende gemiddelde temperatuur rond 2030, 2050 en 2080 voor vier verschillende klimaatscenario's. In het blauwe scenario gaat de temperatuur het meest stijgen. De gemiddelde temperatuur loopt dan rond 2080 op tot bijna 14 graden Celsius. Zo hoog ligt de gemiddelde jaartemperatuur in Marseille, Zuid Frankrijk.

Als de temperatuur stijgt, wat gebeurt er dan met een berk?

50 jaar geleden

Tegenwoordig

Verplaats de afbeelingen naar de nieuwe plaats in het jaar

1 - 10

februari

11 - 20

21 - 31

1 - 10

11 - 20

21 - 28

februari

februari

januari

maart

maart

Laten invullen hoeveel de start van het voorjaar al naar voren is geschoven.

Gele kornoelje van 13 maart naar 18 februari

Sneeuwklokje van 22 februari naar 30 januari

Hazelaar van 15 februari naar 23 januari

Gevolgen stijging temperatuur voor start en duur seizoenen?

Hoeveel dagen later begint de herfst gemiddeld deze eeuw dan 50 jaar geleden?

1. 3 dagen
2. 6 dagen
3. 9 dagen
4. 12 dagen

Voorjaar

Herfst

SLIDES OVER 

REVELANTIE VAN HET ONDERZOEK

Wat zijn de gevolgen voor de samenleving?

Verschuiven seizoenen heeft wel/geen gevolgen voor:

Wel

Geen

Een verschuiving van de timing van het groeiseizoen heeft op allerlei manieren invloed op de mens:

• Bestuiving van fruit door bijen
• Hooikoorts
• Oogsten van fruit
• Vertraging van treinen door vallende blaadjes
• Toeristen naar de Keukenhof
• Risico op tekenbeten
• Natuurbeheer (kappen/snoeien van bomen en broeden vogels)
• .. 
• ...

Onduidelijk wat gevolgen van  klimaatverandering zijn voor:

•  De timing van jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur.
  
• Gevolgen van verandering in timing voor samenleving.
  
• Hoe mensen zich moeten/kunnen aanpassen aan verandering.

Probleem!

Oplossing: Onderzoek

Monitoren

Analyseren

Voorspellen

Communiceren

Oplossing

Oplossing:

Monitoring

Analyse

Voorspellen

Communiceren

Hoe kan een hooikoortspatient inspelen op vroegere bloei?

Welke boom is dit?

1. Zilverlinde
2. Berk
3. Beuk
4. Hazelaar

Met deze vraag kunnen we testen om te kijken of mensen de soorten kunnen herkennen.

Monitoren met GrowApp

Internationale samenwerking

Onderzoekscyclus

Welke onderzoeksvraag zou je met de GrowApp in je schoolomgeving kunnen beantwoorden?

14 februari 2020

3 juli 2020 

Volgen natuurontwikkeling.

Hier de Binnenveldse Hooilanden. Weilanden zijn afgegraven om natuurontwikkeling een kans te geven. De foto's laten mooi zien hoe snel de planten opkomen.

Mogelijke onderzoeksvraag: op welke plekken komen de meeste bloemen tot bloei? 

https://growapp.today/#/?activePhoto=76889&activePhotoSet=68929&fullScreen=true

Volg de ontwikkelingen in je tuin. Je kunt op allerlei manieren de ontwikkeling in je tuin vastleggen.

Mogelijke onderzoeksvragen:

1. Hoe groot is het verschil in snelheid van bladverkleuring tussen verschillende jaren?
2. Waarom waren de eiken op 17 november 2019 nog groener dan in de drie voorgaande jaren op dat moment?
3. Is er net als verschil in mate van bladverkleuring van de eiken ook verschil in de groenheid van het grasveld? 

Zie het verschil in ontwikkeling van een sierkers in Ede. 2018 liep de sierkers veel later uit maar in het najaar vielen de bladeren ook veel eerder van de boom. 

https://growapp.geodan.nl/#/?activePhoto=5859&activePhotoSet=4259&fullScreen=true

Vergelijk in lengte van het groeiseizoen => hoe bepaal je dat? Aantal dagen met groen blad. Hoe verschilt dat tussen verschillende jaren? Waar komt dat door?

Volg de ontwikkeling van in dit geval twee witte paardenkastanjes.

https://growapp.today/#/?activePhoto=376&activePhotoSet=268&fullScreen=true (vanaf herfst 2016)

Leuk om het verschil in ontwikkeling binnen een seizoen tussen twee bomen van dezelfde soort te vergelijken en als je meerdere jaren hebt kun je ook het verschil in ontwikkeling tussen verschillende jaren analyseren. 

Volg de ontwikkeling van in dit geval twee witte paardenkastanjes.

https://growapp.today/#/?activePhoto=376&activePhotoSet=268&fullScreen=true 

Kies iedere keer tien blaadjes op willekeurige plaatsen in de boom (bijv 4 plaatsen onderin, drie halverwege en drie bovenin) en bepaal van elke tien blaadjes hoeveel er verkleurd zijn. Tel het aantal gekleurde blaadjes van die tien plaatsen op en je hebt het percentage bladverkleuring. 

Beuk in verschillende seizoenen.

Deze beuk staat er momenteel slecht bij als gevolg van de droge jaren.

https://growapp.geodan.nl/#/?activePhoto=4108&activePhotoSet=3077&fullScreen=true

Invloed van een koude winter (2018) op de grasontwikkeling: https://growapp.geodan.nl/#/?activePhoto=2437&activePhotoSet=1785&fullScreen=true

Leg de verschillende seizoenen vast: 

https://growapp.today/#/?activePhoto=3139&activePhotoSet=2954&fullScreen=true 

https://growapp.today/#/?activePhoto=2622&activePhotoSet=1785&fullScreen=true

Veranderingen in het landschap kun je ook vastleggen. Op deze fotolocatie in Wageningen werd opeens een fietspad aangelegd. Let op, de laatste foto is 3,5 jaar (en ongeveer 150 foto's) later. https://growapp.geodan.nl/#/?activePhoto=81191&activePhotoSet=4248&fullScreen=true

Onderzoeksplan

Maak een gedetailleerd plan voor het uitvoeren van het onderzoek .

Je moet  naast de GrowApp twee andere  protocollen van GLOBE gebruiken :

• First leaves
  
• Green Color Scale
  
• Temperature
  
• Clouds

Maak hierbij ook een taakverdeling.

Welke afbeelding kies jij als eerste foto voor je GrowApp serie?

Mijn keus

Wat zijn goede locaties om een foto te maken? => Kies die plaatsen die je makkelijk kunt herkennen. Voorbeelden hier zijn voor de lantaarnpaal links in beeld. 

Voor de hoek van het gebouw of een derde optie op de kruising van een parkeervak. Let er op dat er wel af en toe auto's kunnen staan waardoor het mogelijk moeilijk is om voor de lantaarnpaal of op de hoek van het parkeervak te staan. Zet bij het maken van een eerste foto ook in de beschrijving een indicatie van de fotolocatie. De plaats op de kaart die wordt aangegeven als fotolocatie kan er enkele meters naast zitten.

Gegevens verzamelen

Gegevens weergeven

Verloop groenindex berk Bennekom 2017

Verloop van de Groenindex van een berk gedurende het groeiseizoen van 2017 

https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=23923

Presenteer je gegevens

Op NatureToday.com: ga naar: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/?month=&publisher=&cat=71 voor het overzicht met natuurberichten gerelateerd met de GrowApp.

En de winnaar van de quizvragen krijgt een jaarabonnement op de Nature Today App voor toegang tot locatiegebonden natuurinformatie.

Dank voor de aandacht!