§ 13 Mixopdrachten zinsdelen les 1 en les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Weet je het nog?

Pak je laptop en ga naar LessonUp. 

Welke zinsdelen hebben we geleerd?

Zinsdelen

• Persoonsvorm
• Werkwoordelijk gezegde
• Onderwerp
• Lijdend voorwerp
• Meewerkend voorwerp
• Bijwoordelijke bepaling

Hoe vind je de persoonsvorm?

Dus!

De persoonsvorm vind je door:

De zin vragend te maken 

De zin in een andere tijd te zetten 

meervoud of enkelvoud maken van de zin 

De persoonsvorm is altijd een werkwoord!!!!

Werkwoord?

= een 'doe' woord

Lopen, rennen, fietsen, huilen, eten, lachen

Wij hebben gisteren hardgelopen.
Persoonsvorm?

1. wij
2. Hebben
3. Hebben hardgelopen
4. gisteren

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde: 

bestaat uit alle werkwoorden in een zin! 

De persoonsvorm hoort altijd bij het werkwoordelijk gezegde.

1. juist
2. onjuist

Gaat Joris vanavond skaten?

Het werkwoordelijk gezegde =

1. gaat
2. Joris
3. vanavond
4. gaat skaten

Ik ben aan het eten
Het werkwoordelijk gezegde =

1. Ik
2. ben
3. ben eten
4. ben aan het eten

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

Het onderwerp

Je zoekt eerst de persoonsvorm in een zin

Dan vraag je
WIE / WAT + WG?

Het antwoord op die vraag is het onderwerp

Voorbeeld

• De jongen is aan het eten

• Wie/wat + wg = onderwerp --> Wie/wat + is aan het eten
• Wie is aan het eten?

• Onderwerp = de jongen
  

Wat is het onderwerp?

Ik kan nu het onderwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het onderwerp
4. een zin

Wat is het onderwerp?

Waarom lust jij geen spruitjes?

1. Waarom
2. lust
3. jij
4. geen spruitjes

Wat is het onderwerp?

Marina legt het onderwerp uit.

1. Marina
2. legt
3. het onderwerp
4. uit

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Zinsdelen

• Alle zinnen bevatten een persoonsvorm, een (werkwoordelijk) gezegde en een onderwerp.

• Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp. Met het lijdend voorwerp gebeurt iets, het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

Lijdend voorwerp

• Lijdend voorwerp (LV) komt voor in zinnen waarin iets/iemand iets 'overkomt' dus als het ware 'lijdt'. 

• Je vint het LV door de volgende vraag te stellen:

Wat/wie + PV + OW + andere werkwoorden?

Het antwoord op die vraag is het LV.

• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.
• Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

Dominic geeft een mooi cadeau aan Frédériqé. 

De handeling is geven. Er wordt dus iets gegeven, namelijk een mooi cadeau. Dat mooie cadeau is dus het voorwerp (iets) dat de handeling ondergaat; dat pakje wordt weggegven.

PV = geeft

OW = Dominic (Wie geeft?)

WG = geeft (enige werkwoord)

LV = Wie/wat geeft Dominic? een mooi cadeau

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wwgez

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wwgez

Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Schrijf het lijdend voorwerp op.

Mats roept zijn vader.

Schrijf het lijdend voorwerp op.

Zij heeft haar fiets uit de schuur gepakt.

Einde les 1

Huiswerk:

Maak online in de licentie §13 opdracht 1, 2, 3, 4 en 5

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

Het meewerkend voorwerp 

Geeft aan voor wie iets bestemd is 

1. Noteer het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp. 

2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp? 

3. Controleer of je aan (voor) kunt weglaten of toevoegen. 

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

1. aan/voor wie + pv + ow +lv?
2. aan/voor wie + ow + lv?
3. aan/voor wie + wg + ow +lv?
4. aan/voor wie + wg + lv?

Als er geen lijdend voorwerp is kan er wel een meewerkend voorwerp zijn.

1. juist
2. onjuist

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat weet je nog over de bijwoordelijke bepaling?

Een bijwoordelijke bepaling

• Eerder gevonden zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp , meewerkend voorwerp. 
• Wat overblijft is de bijwoordelijke bepaling (bwb). 
• Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als  wanneer, waar, waarmee, hoe, door wie, met wie enzovoort:

Een bijwoordelijke bepaling

In één zin kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen voorkomen:

Er / woonden/ eens /een man en een vrouw /arm maar gelukkig 

/samen met hun twee kinderen/ in een donker bos.

bwb

bwb

bwb

bwb

Hij fietste naar het sportveld.
De bijwoordelijke bepaling is:

Ik vertel het je volgende week.
De bijwoordelijke bepaling is:

Ik ga met mijn vriendje naar de bioscoop.
De bijwoordelijke bepaling is:

Zoek bwb uit deze zin:
In al die jaren heeft de auto hetzelfde uiterlijk gehad.

1. in al die jaren
2. hetzelfde uiterlijk
3. de auto
4. hetzelfde

Je wenst tijdens het kerstmenu iedereen
smakelijk eten.

Tijdens het kerstmenu=

1. ow
2. lv
3. mw
4. bwb

In een zin kan maar één BWB voorkomen

1. Waar
2. niet waar

Einde les 2

Huiswerk:

Maak online in de licentie §13 opdracht 6, 7, 9B en 10B