4.6 Confessionelen en feministen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

4.6 Confessionelen en feministen

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je herkennen en uitleggen welke drie groepen in de 19e eeuw wilden emanciperen/ voor hun rechten opkwamen, en wat er voor deze groepen veranderde vanaf de Pacificatie van 1917. 

⇒Waarom was de uitvinding van de stoommachine zo belangrijk?

1. Stoomkracht is een gemakkelijk te verkrijgen energiebron.
2. Stoomkracht wordt voor veel verschillende machines gebruikt.
3. Stoomkracht veroorzaakt geen luchtvervuiling.
4. Stoommachines zijn niet duur om te maken.

Groepen arbeiders richtten ..(1).. op, om samen
sterker te staan. Deze organiseerden ..(2).. en ‘dwongen’ fabrikanten om hun arbeiders beter te behandelen.

⇒Welke woorden moeten bij 1 en 2 staan?

1. 1 = stakingen 2 = verkiezingen
2. 1 = partijen 2 = demonstraties
3. 1 = vakbonden 2 = stakingen
4. 1 = bedrijven 2 = vergaderingen

⇒Vul aan: Urbanisatie is ...

1. de groei van steden, doordat mensen van het platteland naar de stad verhuizen.
2. de groei van steden, waarna mensen vanuit de stad naar het platteland verhuizen.
3. de groei van steden, doordat mensen in de fabrieken willen werken.
4. de groei van het platteland, doordat mensen niet meer in de vieze arbeiderswijken willen wonen.

Omdat in de stad soms besmettelijke ziektes voorkwamen, zoals tyfus, bleven arbeiders het
liefst aan de rand van de stad wonen. Daar waren ze beter beschermd.

1. Deze bewering is juist
2. Deze bewering is onjuist

⇒Door wie wordt de uitspraak gedaan?

"Ik kom op voor de belangen van de arbeiders."

1. liberaal
2. socialist
3. feminist

⇒Door wie wordt de uitspraak gedaan?

"De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de economie."

1. liberaal
2. socialist
3. feminist

⇒Door wie wordt de uitspraak gedaan?

"Mannen en vrouwen moeten dezelfde rechten krijgen."

1. liberaal
2. socialist
3. feminist

Feministen

Vrouwen die opkomen voor 

de (gelijke) rechten van de vrouw

rond 1900

eerste feministische golf

Vrouwen waren wettelijk  handelingsonbekwaam. Ze

wilden dezelfde rechten als mannen: dezelfde onderwijskansen en kiesrecht. 

Aletta Jacobs

•  1854 - 1929 
• Bekendste feministe van Nederland
• Eerste vrouw die afstudeerde aan een universiteit. 
  

Aletta Jacobs

• Aletta werd de eerste vrouwelijke huisarts. 
• Ze vestigde zich in Amsterdam.
• Ze had een gratis spreekuur voor vrouwen uit de Jordaan
  

Vereeniging voor 

Vrouwenkiesrecht (VVVK)

belangrijke vrouwen in deze organisatie:

Wilhelmina Drucker
Aletta Jacobs

Emancipatie

1848 Invoering censuskiesrecht

•  Alleen mannen (niet gespecificeerd in de grondwet)
• Specifiek vermogen/ inkomen (bourgeosie)

1887 Aanpassing kiesrecht

• Officieel beperkt tot alleen mannen
• Aanpassing stemrechtcriteria. Uitbreiding mannenkiesrecht. 1888 26% > 1897 50%

.

Emancipatiebewegingen:

1.  Vrouwen (o.a. kiesrecht en recht op studie)

2. Arbeiders (kiesrecht/sociale wetgeving zoals minimumlonen, 

    8-urige werkdag, ouderdomsverzekering)

3. Confessionelen (schoolstrijd=strijd voor de financiële

    gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs)

Confessionelen (katholieken en protestanten)  gebruiken de bijbel als uitgangspunt voor hun politieke ideeën.

Kuyper:

Protestanten

Schaepman:

Katholieken 

 Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).
• Abraham Kuyper, 
• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.
• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Katholieken

• RKSP & KVP
• Herman Schaepman
• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen dezelfde rechten als protestanten.
• Vanaf 1848 groeien zij in aantal: door de nieuwe grondwet was er vrijheid van geloof en vrijheid van onderwijs. 
  

De schoolstrijd

• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.
• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. De overheid moest ook bijzondere scholen financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof.

• In 1917 werden alle scholen gelijk gesteld.  

video

Afspraken Pacificatie van 1917 

• Alle mannen ouder dan 23 hebben algemeen kiesrecht, zij mogen stemmen
• Passief kiesrecht voor vrouwen (actief kiesrecht vanaf 1919/1922) Let op: actief kiesrecht is dat je zelf mag stemmen, passief kiesrecht is dat mensen op jou mogen stemmen, dus dat je je verkiesbaar kunt stellen)
• stelsel van evenredige vertegenwoordiging in plaats van districtenstelsel (verkiezingen) (percentage stemmen =percentage zetels in parlement)
• Gelijke financiering voor zowel openbaar- als bijzonder onderwijs (einde Schoolstrijd)

Wanneer werd de Schoolstrijd opgelost?

1. 1917
2. 1925
3. 1914
4. 1919

Deze vraag gaat over de schoolstrijd in Nederland.

Over de betaling van de overheid van welke type onderwijs ging de schoolstrijd?

1. het speciaal onderwijs
2. het liberaal onderwijs
3. het bijzonder onderwijs
4. het openbaar onderwijs

Drie grote veranderingen door de Pacificatie van 1917:

1. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
2. 1. kiesrecht mannen, 2. nieuwe koning, en 3. nieuw kiesstelsel
3. 1. kiesrecht mannen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
4. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw parlement

Abolitionisme

Abolitionisme = Beweging die streeft naar afschaffing van de slavernij.

In 1863 besloot het Nederlandse parlement de slavernij in Suriname en Nederlands West-Indië te beëindigen.

33.000 slaven in Suriname en 12.000 slaven in Nederlands-Indië werden vrijgelaten, maar moesten nog tien jaar op plantages werken.

Algemeen kiesrecht

Pacificatie van 1917

Einde van de schoolstrijd en de strijd voor algemeen kiesrecht. 

Compromis tussen confessionalisten en, liberalen en socialisten. 

• Financiële gelijkstelling bijzonder onderwijs (confessionalisten)
  
• Algemeen kiesrecht (liberalen en socialisten) 
  

Emancipatie van confessionelen, arbeiders en vrouwen

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt in 1917 Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

( actief en passief)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Verzuiling = Verdeling van de Nederlandse samenleving in groepen met een eigen politieke of godsdienstige overtuiging: iedere zuil had een eigen politieke partij, eigen krant en eigen verenigingen.

Belangrijke begrippen, personen en jaartallen

• feminisme
• Aletta Jacobs en Wilhelmina Drucker
• confessionelen
• Kuyper - protestanten
• Schaepman - katholieken
• schoolstrijd Pacificatie van 1917
• algemeen kiesrecht
  

Welke combinatie is onjuist?

1. Schaepman - confessionalisme
2. Thorbecke - liberalisme
3. Drucker - feminisme
4. Kuyper - socialisme

Hieronder zie je 3 opmerkingen.

1. streefde naar meer gelijkheid.
2. streefde naar meer vrijheid.
3. streefde naar gelijke rechten voor vrouwen.

Welke politiek-maatschappelijke beweging hoort bij elke opmerking?

1. 1. feminisme, 2. liberalisme, 3. socialisme
2. 1. liberalisme, 2. socialisme, 3. feminisme.
3. 1. socialisme, 2. feminisme, 3. liberalisme
4. 1. socialisme, 2. liberalisme, 3. feminisme.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je herkennen en uitleggen welke drie groepen in de 19e eeuw wilden emanciperen/ voor hun rechten opkwamen, en wat er voor deze groepen veranderde vanaf de Pacificatie van 1917.