2.5 De bezetting van Nederland 2020

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Start

Hoe was jouw kerstvakantie?

P2.5 De Duitse bezetting in Nederland

Leerdoelen 

• Je kunt uitleggen wat er veranderde in Nederland tijdens de Duitse bezetting op politiek-bestuurlijk, sociaal-economisch en cultureel-mentaal gebied. 
• Je kunt het begrip bezetting uitleggen. 

Harde cijfers 

A. Nederlanders in het verzet
B. Leden van de NSB
C. Nederlanders bij Waffen SS
D. Onderduikers
E. Joodse slachtoffers
F. Militaire slachtoffers

1. 100.000
2. 102.000
3. 350.000
4. 7900
5. 22.000-25.000
6. 45.000

Harde cijfers 

• Nederlanders in het verzet: ca. 45.000
  
• Leden van de NSB: ca. 100.000
  
• Nederlandse leden bij Waffen SS: ca. 25.000
  
• Onderduikers: ruim 350.000
• Joodse slachtoffers: 102.000
  
• Militaire slachtoffers: 7900

Bezetting Nederland

• Nederland wilde aanvankelijk neutraal blijven.
  
  
• 10 mei 1940 Duitse troepen vallen Nederland binnen. 
  
  
• Snelle overgave door bombardement Rotterdam. 
  
  
• Bezetting:  de verovering van een ander land en het overnemen van de macht. 

Politiek-bestuurlijke veranderingen (1) 

• Afschaffing democratie.
  
  
• Koningin en kabinet vlucht naar Engeland.
  
  
• Burgerbestuur door Rijkscommissaris Seyss Inquart.
  
  
• Ambtenaren blijven onder Duitse bezetting. (regering geeft daar opdracht toe). 

Politiek-bestuurlijke veranderingen (2) 

• Duitsers zagen Nederlanders als stamverwanten: Germaans bloed.
  
  
• Nederlanders zouden ook te winnen zijn voor nationaalsocialisme.
  
  
• Weinig grote bestuurlijke veranderingen, daardoor was er weinig verzet tegen Duitse overheersing. 

0

Sociaal-economische veranderingen

• De Nederlandse economie kwam in dienst te staan van de Duitse economie.
  
  
• Vanaf 1942 gedwongen arbeid in Duitsland.
  
  
• Schaarste aan voedsel een kleding: distributiebonnen.
  
  
• Werkloosheid nam af door productie voor Duitsland. 

Mentaal-culturele veranderingen

• Nazificering van de Nederlandse bevolking.
  
  
• Invoering van de 'Kultuurkamer': kunstenaars werden gecontroleerd. 
  
  
• Controle op kranten, radio en verenigingen. 
  
  

0

Wat was de aanleiding voor de Nederlandse legerleiding om te capituleren (overgeven)?

1. De inval van Duitsland
2. Het gevangen nemen van Wilhelmina
3. Het bombardement op Rotterdam
4. Verloren veldslagen

Waarom kwam er in Nederland voedsel op de bon?

De Duitsers droegen in het begin een 'masker van vriendelijkheid' tegenover de Nederlanders. Bedenk een reden waarom.

0

Wat was de aanleiding in februari voor de SS om 425 joden op te pakken?

1. Iemand van de NSB kwam om het leven
2. De joden vielen de NSB lastig
3. De NSB viel joden lastig
4. De SS kreeg bevel om joden te deporteren

Tijdens de februari staking van 1941 liet de Duitse bezetter zijn 'ware gezicht' zien. Leg dit uit!

Jodenvervolging

• Vanaf 1942 werd jodenvervolging opgevoerd + start deporataties naar vernietigingskampen
• Niet vrijwillig melden= bij razzia's (klopjacht) opgepakt.
• Via Westerbork (doorvoerkamp) werden Nederlandse joden verder gedeporteerd.
• Ruim 100.000 Nederlandse joden werden vergast in voornamelijk Auschwitz en Sobibor.

0

Ook niet-joodse Nederlanders doken vanaf 1943 onder. Geef hiervoor een verklaring (zie voorgaande filmpje).

'Goed' en 'Fout'

• Aanpassing: meeste mensen pasten zich aan de oorlogssituatie aan en gingen door met hun leven.
• Verzet(actief en passief): verzetsgroepen maakten illegale krantjes, stalen voedselbonnen en maakten valse persoonsbewijzen. Een enkeling schoot nazi's of NSB-ers dood.
• Collaboratie: meewerken met de vijand. Als NSB-lid kreeg je vaak betere baantjes en meer voedselbonnen. 

Noem 2 voorbeelden van collaboratie en 2 voorbeelden van verzet.

Hongerwinter

• Het zuiden van Nederland werd in  september 1944 bevrijd.
• Tussen Eindhoven en Arnhem willen de geallieerden de bruggen over de grote rivieren veroveren (operatie Market Garden)
• Spoorwegpersoneel werd opgeroepen te staken (Duits troepenvervoer verhinderen), maar de slag om Arnhem werd verloren. De rest van Nederland bleef nog bezet.
• Er volgde in de steden in het westen een verschrikkelijke Hongerwinter. 
  

Wat was het doel van de spoorwegstaking in september 1944?

Door wie is deze poster gemaakt? Door mensen uit het verzet of door de Duitsers? Leg uit!

Wat was het verband tussen operatie Market Garden en de Hongerwinter?

1. bij de operatie gingen voedselvoorraden verloren
2. De Duitsers wilden Nederland straffen voor hun hulp aan de Geallieerden
3. Door Market Garden kwam het vervoer van voedsel naar de steden stil te liggen
4. Er is geen verband. Ook zonder Market Garden zou er een Hongerwinter geweest zijn.

Lees de tekst. Dagboeken zoals dat van Klaartje of Anne Frank zijn van grote waarde. Waarom?