Ethiek verpleegkunde

• MBO

Ethiek

Wat is ethiek?

Vandaag

Wat is ethiek?

Richtlijnen ethische keuzes

Ethische dilemma's

Ethiek in het examen kwaliteit

Wat is ethiek?

• Grieks: èthos=gewoonte of zedelijke handeling, ook wel moraalfilosofie.
• “Ethiek is de leer van het moraal, het is het inschakelen van het nadenken bij morele beslissingen, oftewel ook wel de bezinning van normen en waarden” (Nursing, 2004)

Normen en waarden

Waarden: waar mensen naar streven in het leven, zoals: behulpzaamheid, autonomie, rechtvaardigheid, gelijkheid

Normen: op waarden gebaseerde handelingsvoorschriften 

Voorbeeld normen & waarden

Norm: respect voor het leven

Waarde: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Dilemma's:

• Wat als iemand in diep coma ligt? 
• Tot welke leeftijd?
• Wat als kosten exceptioneel zijn?
• Wat als iemand dat niet wil? 
• Wat als familie dat niet wil? 
  
• Euthanasie?

Beroepscode

• De Beroepscode voor Verpleegkundigen en Verzorgenden biedt richtlijnen om de eigen handelswijze en die van collega’s te toetsen.
  
• De beroepscode kan helpen bij het oplossen van morele kwesties (moraal: het geheel van normen en waarden die gelden voor een bepaalde groep)
• V & VN

Juridische normen

Juridische wetten waar een zorgverlener zich aan moet houden

Wet BIG, de WGBO, de Wet zorg en dwang en de Wvggz

Medisch tuchtrecht 

• Medisch tuchtrecht is de vorm van rechtspraak die geldt voor de beroepen die zijn ingeschreven in het BIG-register. 
• Het tuchtcollege beoordeelt of de zorgverlener binnen de grenzen van het eigen deskundigheidsterrein zorgvuldige zorg heeft geleverd. 
• Straffen kunnen zijn: waarschuwing, ontzegging tot beroepsregister. Bij overtreden wetgeving geldt strafrecht.

Dilemma's

Welke keuze je ook maakt,  het heeft altijd vervelende gevolgen voor iemand.

Dilemma 1

• Situatie: 21-jarige nierpatiënt komt keurig zijn dialyse-afspraken na. Maar hij gaat ook regelmatig stappen en drinkt dan meer dan volgens de richtlijnen toegestane hoeveelheid alcohol.
  
  
  
• Ethische vraag: ‘Moet ik de keuze van de patiënt leidend laten zijn als dit niet leidt tot een optimale gezondheidsuitkomst?’

Dilemma 2

• Situatie: Een patiënt in een ziekenhuis snapt niet waarom hem behandelkeuzes worden voorgelegd: de arts is daar toch voor opgeleid? En na de operatie vindt hij het lastig allerlei activiteiten zelf uit te voeren. Hij voelt zich daar te zwak voor.
  
  
  
• Ethische vraag: ‘Moet ik zorgtaken uitvoeren en beslissingen nemen voor patiënten als ik vind dat de patiënt dit eigenlijk zelf zou moeten doen?’

Dilemma 3

• Situatie: Een vrouw krijgt van de thuiszorg palliatieve zorg. De twee thuiszorgmedewerkers die haar om beurten verzorgen, verschillen van mening over hoeveel hulp zij moeten verlenen.
  
  
  
• Ethische vraag in dit dilemma: ‘Moet ik kwetsbare patiënten verzorgen door extra taken over te nemen of laat ik hen meer in hun waarde door hen zoveel mogelijk zelf te laten doen?’

Dilemma 4

• Situatie: Een HIV-patiënt komt uit een cultuur met taboe op HIV/AIDS. Hij houdt zijn ziekte geheim voor zijn omgeving, hierdoor is het lastig voor hem om therapietrouw te zijn. Hij kent de regelgeving in NL niet goed en hij heeft  trauma’s.
  Hij kan niet werken, heeft geldproblemen en  een huurachterstand. Het komt zijn gezondheid niet ten goede.
  
• Ethische vraag: ‘Mogen of moeten zorgverleners zich mengen in deze, niet strikt medische, aspecten van het leven van hun patiënten?’

Dilemma 5

• Situatie: Een 21-jarige man heeft een chronische ziekte. Voor zijn gezondheid moet hij zeer trouw een bepaalde therapie volgen. Hij heeft daar  moeite mee. Zijn ouders willen betrokken zijn; tegelijkertijd heeft de arts een geheimhoudingsplicht.
  
  
  
• Ethische vraag: ‘Mogen ouders betrokken worden bij de zorg voor jongvolwassenen als deze zich niet aan de therapie houden?’

Andere vraagstukken 

• Dure behandeling voor mensen ouder dan 80 
• Vergoeding van extreem hoge kosten voor zeldzame ziekte
• Hoge kosten medicatie 
• Zorgvragers die niet therapietrouw zijn
• Orgaantransplantatie bij mensen met ongezonde leefstijl
• Zorgvrager die abortus inzet ipv anti-conceptie te gebruiken
• Medicatiefouten door organisatie op afdeling
• Ondervoeding van zorgvragers in instelling
• Technologische hulpmiddelen inzetten

Ethiek in het examen kwaliteit

Examen 13: 'beargumenteert de analyse voor het gesignaleerde knelpunt aan de hand van kennis van de wetgeving, procedures en protocollen van de organisatie over kwaliteitszorg in relatie tot kennis van de (beroeps-) ethiek en ethische vraagstukken'

Hoe kan je dit invullen?

Afronden ethiek 

Achtergrond theorie in Teams onder  bestanden

5 mrt les recht, VP dan vragenuurtje