Les 2 - Spanning, sfeer en Wagner (PRO)

• Kunstzinnige oriëntatie
• Culturele en kunstzinnige vorming
• +3
• Praktijkonderwijs
• Middelbare school
• vmbo lwoo, b, k
• Leerjaar 4

Introduction

In deze les leren leerlingen wat een leidmotief is en hoe dit terugkomt in klassieke muziek en in films. Daarnaast maken ze kennis met hoe muziek de sfeer van een filmscène kan beïnvloeden. Tot slot maken ze een eigen filmscène bij een leidmotief.

Instructions

Les 2 spanning, sensatie en wagner- Docentenhandleiding.pdf

Worksheets

werkblad spanning, sensatie en wagner.pdf

Storyboard template.pdf

Spanning, sfeer en interpretatie

In deze les leren leerlingen wat een leidmotief is en hoe dit terugkomt in klassieke muziek en in films. Daarnaast maken ze kennis met hoe muziek de sfeer van een filmscène kan beïnvloeden. Tot slot onderzoeken ze hoe een verhaal kunstenaars op verschillende manieren kan inspireren. En geven ze hun eigen interpretatie weer in een korte trailer.

Benodigdheden

Pen & Papier I Muziekfragmenten Les 2

Optioneel: Laptops /Smartphones om mee te filmen I de gratis app Cap Cut I Storyboard

Klik hier om naar de Beeldbieb te gaan.

Download hier de muziekfragmenten, docentenhandleiding en het werkblad van les 2.

Deze les gaan we kijken naar hoe muziek een filmscene spannend kan maken. Als je naar muziek luistert kan je op verschillende dingen letten. Deze les letten we op: 

Tempo

Wordt de muziek snel of langzaam gespeeld?

Toonhoogte

 klinkt de muziek hoog of laag?

Dynamiek

Klinkt de muziek hard of zacht? 

Muziek wordt in films vaak gebruikt om een film spannender te maken. De film Jaws, 1975 gaat over een reusachtige haai die een badplaats in de Verenigde Staten terroriseert en staat bekend om de muziek. Die zorgt voor een spannende sfeer. 

Kijk vraag

Kijk naar een stukje uit Jaws op de volgende slide. Hierin zorgt de muziek voor spanning.  Beantwoord na het kijken de vraag: 

• Hoe hoor je aan de muziek dat de haai gaat aanvallen?

Let tijdens het kijken op: Toonhoogte, Tempo en Dynamiek.

Beschrijf dit met  woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Hoe hoor je aan de muziek dat de haai gaat aanvallen?

Hoe weten we dat de haai gaat aanvallen?

De muziek wordt steeds sterker en we horen een bepaald aantal tonen die telkens terugkomen. In de muziek wordt het motief van de haai steeds herhaald, dit zorgt ervoor dat de spanning opbouwt. Het motief van de haai bestaat uit slechts 2 noten (paaa-da). Je hoort dat het motief door steeds meer instrumenten gespeeld wordt en dus ook automatisch sterker wordt.

Kijk vraag

Bekijk de scène nog een keer maar nu zonder geluid. 

beantwoord na het kijken de vraag: 

• Is de scène nog steeds spannend om naar te kijken? Waarom wel/niet?

Bekijk de scène nu een keertje zonder geluid, stel de leerlingen de volgende vragen (slide 9 en 10):

• Heeft dit hetzelfde effect? Waarom wel/niet?
• Welk fragment heeft hun voorkeur?

Is de scène nog steeds spannend om naar te kijken? Schrijf ook op waarom.

Kijk je het fragment liever met geluid of juist zonder? Waarom wel/niet?

Met geluid

Zonder geluid

We hebben net gezien dat zonder de muziek Jaws best een saaie film zou worden. De haai is  eigenlijk bijna niet te zien, toch denk je steeds dat hij opduikt omdat je dat aan de muziek hoort.  

Luistervraag

Luister nog een keer naar de muziek wanneer de haai aanvalt op de  slide 11. Beantwoord daarna de vraag: 

• Waaraan hoor je dat dit spannende muziek is? 

Let op: Toonhoogte, Tempo en Dynamiek. 

de haai valt aan

Beschrijf dit met  woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Waaraan hoor je dat
dit spannende muziek is?

Kijk vraag

Kijk naar een stukje uit Star Wars Episode VI op de volgende slide. Hier horen we het leidmotief van Darth Vader.  Beantwoord na het kijken de vraag: 

• Wat voor persoon is Darth Vader? 

Vaak hebben personage (zoals de haai in Jaws) een eigen stukje muziek. 

Door die muziek kun je bedenken hoe het personage zich voelt en of het een aardig of slecht persoon is. Bijvoorbeeld Darth Vader uit Star Wars. Zo helpt de muziek je bij het volgen van het verhaal. Dat soort muziek noemen we met een moeilijk woord een leidmotief. 

Een leidmotief is een specifiek stukje muziek dat wordt gekoppeld aan een personage (zoals de haai uit Jaws), voorwerp of gevoel. Zo krijgt de kijker extra informatie en wordt het makkelijker om het verhaal te volgen. Maar door het leidmotief op een bepaalde manier te spelen kan je als kijker ook informatie krijgen over hoe het personage zich voelt of over het karakter van het personage. 

Een klassiek voorbeeld van een leidmotief in films zie je terug in de Star Wars films en series. John Williams componeert een zeer duidelijk terugkerende melodie voor Darth Vader, de slechterik, die de “The Imperial March” wordt genoemd.

Wat voor persoon is Darth Vader?

1. 
2. 
3. 
4. 

Sleepopdracht

 Beantwoord de vraag op slide 16: 

• Hoe hoor je in de muziek dat Darth Vader de slechterik is?

Je kan deze vraag beantwoorden door de juiste zinnen naar het rode vlak te slepen. 

Hoe hoor je in de muziek dat Darth Vader de slechterik is?

Sleep de goede antwoorden op de vraag in dit rode vak

de muziek gaat  steeds harder

de muziek heeft een hoog tempo

de muziek klinkt dreigend

de muziek klinkt lief

De muziek klinkt heel dreigend. Maar ook statisch en bijna als muziek waar soldaten vroeger op marcheerden. Door het hoge tempo klinkt dit leidmotief bijna oorlogszuchtig. Je weet meteen: dit is de slechterik en met hem moet je niet sollen.

Een stukje van dit leidmotief heeft de componist (John Williams) trouwens gebruikt in de thema’s van Luke Skywalker en Princess Leia als hint: zij blijken uiteindelijk Darth Vaders kinderen te zijn.

De bedenker van  leidmotieven is Richard Wagner (1813-1883).  Hij maakte de opera Tristan en Isolde. Het kan best lastig zijn om te begrijpen wat er gebeurd in een opera. Daarom bedacht hij dat personages, voorwerpen, natuurverschijnselen (zoals onweer of storm) of een emotie een eigen soort muziek kregen: een leidmotief. 

Kijk vraag

De opera van Wagner Tristan en Isolde is ook verfilmd. Bekijk de trailer op de volgende slide. Beantwoord daarna de vraag op slide 21: 

• Waar gaat het verhaal van Tristan en Isolde over? 

(15 min Onderdeel B) Leidmotief puzzel

Leidmotieven komen oorspronkelijk uit de klassieke muziek en werden vooral veel gebruikt in de opera. Richard Wagner (1813 -- 1883) is een wereldberoemde componist van klassieke muziek. Net als John Williams is hij bekend geworden door zijn gebruik van leidmotieven. Wagner was namelijk de eerste die leidmotieven ging gebruiken in zijn opera’s. Zijn bekendste werk is de enorme operacyclus Der Ring Des Nibelungen (vier opera’s van samen bijna 17 uur). In deze opera’s komen meer dan vierhonderd leidmotieven voor en dat was ook echte noodzaak, omdat het verhaal zo lang was dat je anders de draad kwijtraakte. De leidmotieven waren gekoppeld aan personages, voorwerpen, natuurverschijnselen of een bepaalde emotie.

In een gevecht raakt Tristan gewond en hij komt bij Isolde Goudhaar die hem geneest. Koning Marke wil trouwen en zijn neef Tristan gaat Isolde voor hem halen. Haar moeder maakt een liefdesdrank die bedoeld is voor Isolde en de koning, maar deze wordt per ongeluk door Tristan en Isolde gedronken waardoor zij verliefd op elkaar raken…

Waar gaat het verhaal van Tristan en Isolde over?

Sleepopdracht

Je hebt net in de trailer gezien waar het verhaal van Tristan en Isolde over gaat. In de opera zitten verschillende leidmotieven. Weet jij welk leidmotief bij welke foto past? 

Luister naar de geluidsfragmenten op de volgende slide.  Dit zijn verschillende leidmotieven. Sleep het goede leidmotief naar de goede foto. Onder de foto staat een uitleg over de leidmotieven.

Laat leerlingen in tweetallen naar vier fragmenten van leidmotieven luisteren uit de opera Tristan und Isolde (slide 21). Je kan deze fragmenten hier terug vinden, samen met  een werkblad.  Leerlingen vullen op het werkblad in welk leidmotief bij welk van de vier omschrijvingen hoort en schrijven op waarom. Bespreek vervolgens klassikaal de antwoorden.

De Liefdesdrank

Door een vergissing drinken Tristan en Isolde een liefdesdrank waardoor ze verliefd worden op elkaar. Deze liefdesdrank heeft zijn eigen leidmotief. 

Tristan als Held

Tristan is in het begin van het verhaal de grote held. Hij heeft verschillende gevechten gewonnen en is een goede ridder. Een edelman met een hoge status. 

Marke’s verdriet

Wanneer Tristan wordt betrapt door Koning Marke en zijn mannen, zingt de koning over de pijn die hij voelt omdat zijn neef twee gezichten blijkt te hebben. De koning uit zijn verdriet en pijn. 

Verlangen

Tristan en Isolde verlangen er naar om bij elkaar te zijn maar hun liefde is gedoemd. Isolde is voorbestemd om te trouwen met Koning Marke, de neef van Tristan. 

Welke muziek past waar? 

De Liefdesdrank

Tristan als held

Marke’s verdriet 

Verlangen

Luister naar de vier verschillende leidmotieven en lees de korte omschrijving (onder de foto's als hotspot). Welk leidmotief hoort bij welke omschrijving?

Verlangen

Tristan en Isolde verlangen er naar om bij elkaar te zijn maar hun liefde is gedoemd. Isolde is voorbestemd om te trouwen met Koning Marke, de neef van Tristan.

Marke’s verdriet

Wanneer Tristan wordt betrapt door Koning Marke en zijn mannen, zingt de koning over de pijn die hij voelt omdat zijn neef twee gezichten blijkt te hebben. De koning uit zijn verdriet en pijn.

De Liefdesdrank

Door een vergissing drinken Tristan en Isolde een liefdesdrank waardoor ze verliefd worden op elkaar. Deze liefdesdrank heeft zijn eigen leidmotief.

Tristan als Held

Tristan is in het begin van de opera de grote held. Hij heeft verschillende gevechten gewonnen en is een goede ridder. Een edelman met een hoge status.

Doe opdracht

In Tristan en Isolde komen heel veel leidmotieven voor. Hoe zou jij een leidmotief verfilmen? 

We gaan bij een leidmotief een stop motion animiatie maken.  Op de volgende slide hoor je 3 leidmotieven. Kies er een leidmotief uit. Hier ga je een stop motion filmpje bij maken. 

Wat is stop motion?

Een stop-motion animatie maak je door heel veel foto’s te maken. Alle foto’s achterelkaar afgespeeld vormen jouw film. Om 1 seconde filmbeeld te maken moet je minimaal 5 foto’s maken.  Wij maken een filmpje van 4 seconden dat zijn dus minimaal 20 fotos. 

Welk leidmotief kies jij voor jouw stop motion filmpje? 

1. De liefdesdrank

2. Tristan als Held

3. Verlangen

4. Verdriet

Filmpje maken

1. Knip uit gekleurd papier vormen die bij jouw leidmotief passen. 
2. In jouw filmpje ga je de vormen laten bewegen met de Stop Motion Studio App.
3. Maak een foto van de vormen. 
4. Verplaats de vormen een stukje. 
5. Maak een foto. Stap 3 -5 herhaal je net zo lang tot je filmpje af is. 

Wat heb je deze
les geleerd?

Afsluiting (5 min)

Bekijk samen een aantal trailers of bespreek de volgende vragen: 

• Wat heb je deze les geleerd?
• Denk je dat je nu een leidmotief kan herkennen?

Denk je dat je nu een leidmotief kan herkennen?

😒🙁😐🙂😃