h1: paragraaf 4: het einde van de opstand

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

paragraaf 1.4: 

einde van de opstand

De Republiek: 

Gewestelijke staten voor eigen gewest

---

Staten-Generaal voor alle gewesten

Staten - Generaal

- buitenlandse zaken

- oorlog en vrede

Gewestelijke Staten

- eigen rechtspraak

- bestuur (eigen wetten)

Stadhouder

• opperbevelhebber van leger en vloot
• geen oorlog: geen werk...

schema van het bestuur.

Gewetensvrijheid, geen godsdienstvrijheid

Niet één verplichte godsdienst, binnenshuis mocht je geloven wat je wilde: gewetensvrijheid.  (maar geen godsdienstvrijheid!).

• Calvinistische kerk was de enige officiële kerk.
  - Alleen calvinisten mochten bestuursfuncties uitvoeren.
  - Katholieken werden gediscrimineerd. 

De strijd na 1588

Oorzaken succes opstandelingen:

• Groei van de handel en nijverheid van 

Holland en Zeeland (huurleger op tijd betalen);

• Filips II voerde veel oorlogen tegelijk 

(weinig aandacht en geld Nederlanden);

• Republiek kreeg sterke bondgenoten 

(Engeland en Frankrijk);

• 1585 Maurits van Oranje volgde Willem op (succesvolle legeraanvoerder).

Op weg naar vrede (samenvatting)

• Voor beide landen geen terreinwinst.
  
  
• 1609-1621: wapenstilstand.
  - Handel en welvaart nemen toe. 
  - De VOC en de WIC.
  
  
• Na 1609  beide landen bijna even sterk. 

• 1648: Vrede van Münster: zuidelijke Nederlanden blijven Spaans. Noordelijke Nederlanden onafhankelijke staat. 

De republiek wist zijn grondgebied te behouden en zelfs nog naar het zuiden en oosten uit te breiden, dankzij....

Prins Frederik Hendrik van Oranje-Nassau

• Jongste zoon van Willem van 
   Oranje
• Bevelhebber leger (stadhouder)
   na overlijden broer prins Maurits
• "Stedendwinger", bijnaam omdat
   hij veel steden succesvol
   belegerde.
• Beleg van Den Bosch en Maastricht

aan het werk

1. Lees nog een keer blz 27 en 32. Geef drie belangrijke redenen waarom de Nederlanden in opstand kwamen

2. Maak een Tijdbalk waarin de belangrijkste jaartallen uit de paragrafen 1.1 tot en met 1.4 staan met bijbehorende gebeurtenissen. Zet in ieder geval de jaartallen 1566, 1579, 1581, 1588, 1609, 1621 en 1648 er in.

3. Plaats er nog zeker drie gebeurtenissen bij die jij ook belangrijk vond en leg uit waarom.

5. Wat is volgens jouw het belangrijkste keerpunt in de Opstand. Leg uit.

Oorzaken van de Ned. opstand

1. Politieke oorzaak

De centralisatiepolitiek (en hoge belastingen) van Karel V en Filips II leidde tot verzet bij steden en adel (geen rechten en vrijheden meer). 

2. Godsdienstige oorzaak

De strenge vervolging van protestanten door Karel V en Filips II leidde tot verzet. 

3. Na de komst van de hertog van Alva  en de  zeer harde aanpak van zijn

 bloedraad en extra belastingen groeide het verzet tot een opstand.  

De opstand tegen Spanje - chronologie

• 1515 - 1555: Karel V heer van de Nederlanden.

• 1555: Karel V treedt terug, Filips II heer der Nederlanden.

• 1559: Filips II vertrekt naar Spanje, Margaretha van Parma, landvoogdes.

• 1566: - Smeekschrift van edelen aan de landvoogdes (Margaretha van

 Parma) om de protestanten minder streng te vervolgen

            - Hagenpreken

            - Beeldenstorm

• 1567: - Filips II stuurt de hertog van Alva naar de Nederlanden.

            - Alva straft de beeldenstormers (begin van de bloedraad 

en keiharde aanpak)

• 1568: Willem van Oranje valt vanuit Duitsland Alva aan 

            (begin van de 80-jarige oorlog)

Nederland wordt onafhankelijk

• 1572: Watergeuzen veroveren Den Briel
• 1579: Unie van Utrecht, verbond van opstandige gewesten
• 1581: Filips II wordt niet langer erkend als koning  (plakkaat van Verlatinghe)

• 1584: Willem van Oranje vermoord.
• 1585: Spanje verovert Antwerpen (de Val van Antwerpen)
• 1588:  De oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
• 1609-1621: 12-jarig bestand (handel en welvaart neemt toe)
• 1648: Einde van de 80-jarige oorlog (de Vrede van Münster)

Hoe heet, wat wij nu al Nederland kennen, in de 17e eeuw?

1. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
2. De Republiek der Zeventien Verenigde Nederlanden
3. Koninkrijk Nederland
4. De Bataafse Republiek

Hoe heet de bijeenkomst van alle gewesten bij elkaar?

1. Gewestelijke Staten
2. Landvoogdes
3. Stadhouder
4. Staten-Generaal

Raadspensionaris ( 2 antwoorden)

1. opperbevelhebber Staatse leger
2. hoofd van Staten-Generaal
3. benoemt regenten
4. bepaalt militair beleid

Wat is een stadhouder?

1. Legeraanvoerder
2. Burgemeester
3. Voorzitter van Staten-Generaal
4. Hoogste baas van de VOC

De ................ besliste of Nederland oorlog ging voeren of niet

1. gewestelijke staten
2. Staten-Generaal

STATEN GENERAAL ZIJN VERANTWOORDELIJK VOOR ....

1. BINNENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID
2. BUITENLANDS BELEID + RECHTSPRAAK
3. BINNENLANDS BELEID + REGENTEN
4. BUITENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID