4. Regering of Parlement

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

medewetgevende Bevoegdheden tweede kamer

• Recht van initiatief: recht om wetsvoorstel in te dienen
• Recht van amendement: recht om veranderingen aan te brengen in wetsvoorstel
• Budgetrecht: beslissen over de begroting
  

Controlerende bevoegdheden Parlement

• Parlementaire enquete:  onderzoek naar beleid regering
• Parlementair onderzoek (eenvoudiger onderzoeksmiddel)
• Recht van interpellatie: recht om kabinetslid op om uitleg te geven
• Recht om mondeling of schriftelijk Kamervragen te stellen
• Dertigledendebat ofwel spoeddebat om dringende actuele gebeurtenissen te bespreken

Moties (uitspraken) van het Parlement

• Motie van treurnis: besluit van de regering betreuren (zwakke reactie)
• Motie van afkeuring: bijstellen van beleid anders 'wantrouwen'
• Motie van wantrouwen: tegen minister of gehele kabinet (sterke reactie die leidt tot aftreden) 

Constitutionele monarchie

• Regering: koning en ministers
• Kabinet: ministers en staatssecretarissen
• Constitutionele monarchie: De macht van de Koning is gebonden aan de grondwet (constitutie)
• De Koning ondertekent wetten, overlegd wekelijks met MP en leest de troonrede voor

Vorming van kabinet

• Na Tweede Kamerverkiezing benoeming informateur(s) (verkennen mogelijkheden)
• Partijen die met elkaar willen samenwerken en een meerderheid hebben, maken een regeerakkoord
• Benoeming formateur (meestal MP) om kandidaten te zoeken voor minister- en staatssecretaris-posten
• Meestal: hoe groter de partij, hoe meer het aantal posten
• Beediging door de Koning
  

Samenwerken

• Coalitie: samenwerkingsverband van partijen die een meerderheid hebben
• Oppositiepartijen: partijen (in de Kamer) die niet in de coalitie zitten
• De Kamer (en het volk) bepaald dus niet wie er in het kabinet komen!

De koning is onschendbaar

Ministeriele verantwoordelijkheid: 

• Ministers zijn verantwoordelijk voor wat de Koning zegt of doet
• Ministers en staatssecretarissen moeten zich verantwoorden tegenover het Parlement
• Vertrouwensregel: kabinet heeft het vertrouwen van de Kamer totdat het tegendeel blijkt

Meer dualisme of monisme?

• Dualisme: De regering (uitvoerende macht) regeert, en het parlement (wetgevende macht) controleert.
• Monisme: een overwicht aan regering in verhouding met parlement (machtspositie regering door geinformeerde ambtenaren en regeringsfracties in de Kamer)

De Tweede Kamer is medewetgever, waaruit blijkt dat?

Leg uit waarom dualisme in een parlementaire democratie belangrijk is

DILEMMA

Voor verdere oefening en verdieping maak of bekijk je de leertekst/begrippen en vragen uit je schoolboek-methode!

Voor antwoorden werkboek:

klik hier