Staatsinrichting van Nederland MAX

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Staatsinrichting van Nederland

§1 Grondwetswijziging

1815: Nederland wordt een constitutionele monarchie.

De koning en minsisters vormden de regering, de koning nam alle belangrijke beslissingen.

Het parlement bestond uit rijke mensen uit belangrijke families.

Grondwetswijzing 1848

Johan Rudolph Thorbecke

• Ministeriële verantwoordelijkheid
• Parlementair stelsel

• Districtenstelstel
• Eerste kamer indirect gekozen
• Grondrechten

Luxemburgse kwestie (1866 - 1867)

Koning Willem III wil Luxemburg verkopen zonder toestemming van het parlement. Het parlement stuurt de ministers (het kabinet) naar huis.

Ministers moeten opstappen, maar weigeren. Het kabinet wordt gesteund door de koning.

Koning stuurt het parlement weg. Er komen nieuwe verkiezingen.

Het nieuwe parlement vindt ook dat ministers moeten opstappen. De koning en het kabinet beseffen dat het parlement de macht heeft.

Parlement is nu echt de baas in Nederland

§2 Politieke stromingen

Drie belangrijke stromingen

• Liberalisme; aan de macht door censuskiesrecht
• Socialisme; wilden algemeen kiesrecht
• Confessionalisme; protestanten en katholieken

De sociale kwestie

De sociale kwestie : 

de discussie over de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. 

De sociale kwestie leidde uiteindelijk tot het invoeren van sociale wetten. 

Standpunt liberalen?

Standpunt socialisten?

Schoolstrijd

Bijzonder en openbaar onderwijs

verzuiling

Protestanten

ARP

Abraham Kuyper

Katholieken

RKSP

Herman Schaepman

Liberalen

Liberale Unie

Thorbecke

Socialisten

Pieter Jelles Troelstra

SDAP

§3 Sociale wetten en kiesrecht

1873 economische crisis

Sociale wetten

1874; Kinderwetje van Van Houten

1901; Ongevallenwet

1901; Woningwet

Caoutchouc-artikel

Kiesrecht uitbreiding op basis van geschiktheid (1887)

Kiesrecht werd steeds verder uitgebreid

1890 14%, 1913 65%

Type rubber 'caoutchouc'

Eerste Feministische Golf

Aletta Jacobs en Wilhelmina Drucker

Gelijke behandeling van vrouwen (in de wet)

Kiesrecht en (hoger) onderwijs

Vereniging voor vrouwenkiesrecht (VvVK)

                                                                          pacificatie 1917 

                                                                      maken afsluiting.

Pacificatie 1917   

Veranderingen grondwet 1917:
 

• Algemeen mannenkiesrecht
• Financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs
• evenredige vertegenwoordiging

§1.3

Sociale wetten en kiesrecht

C

DeBoze burgers

Algemeen kiesrecht

§4 Nederland als parlementaire democratie

Hoe werkt het bestuur tegenwoordig?

Stemmen voor gemeenteraad, provinciale staten en tweede kamer.

Referendum

tweede kamer

150 leden

coalitie

oppositie

rechten

Eerste en Tweede kamer:

• recht van budget
• recht van interpellatie
• recht van enquete

Tweede Kamer:

• recht van initiatief
• recht van amendement

Klassieke grondrechten

Om mensen te beschermen, zijn er klassieke grondrechten. Daarbij horen het recht op vrijheid, gelijkheid en privacy. Klassieke grondrechten zorgen ervoor dat de overheid iedereen eerlijk behandelt.

Klassieke grondrechten

sociale grondrechten

• sociale grondrechten zijn plichten van de overheid
• sinds 1983
• voorbeelden:
• recht op veilig bestaan
• recht op onderwijs
• recht op rechtsbijstand

Sociale grondrechten

Overheid moet haar best doen om de sociale grondrechten te verwezenlijken 

een burger heeft recht op …	de overheid moet ervoor zorgen dat …
werkgelegenheid	iedereen kans op werk heeft en kan werken
woongelegenheid	mensen een woning hebben
onderwijs	mensen naar school kunnen voor goed onderwijs
bestaanszekerheid	mensen voldoende middelen hebben om van te leven

Rechtsstaat

De Trias Politica