Spellenderwijs - over correct spellen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Spellenderwijs - over correct spellen

Wat is juist?

1. Wat vind je broer leuker?
2. Wat vindt je broer leuker?
3. Wat vint je broer leuker?

Wat is juist?

1. een fles Bordeaux
2. een fles bordeaux

Je denkt aan de kenmerken van de wijn en niet aan de oorsprong. Dit is dus geen aardrijkskundige naam.

bv. moezelwijn

Wat is juist?

1. een Goudse kaas
2. een goudse kaas

Woorden die afgeleid zijn van een aardrijkskundige naam worden met een hoofdletter geschreven.

bv. Fransman, Franssprekend, Gentenaar

Wat is juist?

1. een vergrootte foto
2. een vergrote foto

Wat is juist?

1. een Zuiditaliaanse filmster
2. een zuiditaliaanse filmster
3. een Zuid-Italiaanse filmster

Woorden die afgeleid zijn van een aardrijkskundige naam worden met een hoofdletter geschreven.

bv. West-Vlaams (< West-Vlaanderen)

Zuid-Italiaans (< Zuid-Italië)

In samengestelde aardrijkskundige namen en hun afgeleide vormen wordt een koppelteken geschreven. 

vb. Oost-Vlaanderen, Oost-Vlaams, Oost-Vlaming

Wat is juist?

1. twee jockey's
2. twee jockeys

Er staat een apostrof voor de achtervoegsels en uitgangen van woorden die eindigen op een medeklinker + y.

bv. lolly’s, hobby's 

Als er een klinker voor de y staat, komt er geen apostrof.

bv. essays, cowboys, smileys

Wat is juist?

1. een impresario
2. een impressario

Historisch gezien is de term impresario ontstaan in de Italiaanse operawereld, waar eind 17e eeuw gebruik was aan een persoon de opdracht te geven een geheel operaseizoen te organiseren.

Wat is juist?

1. een 70-plusser
2. een 70 plusser
3. een 70+er

Er staat enkel een apostrof bij afleidingen van cijfers, letters en

letterwoorden

                           bv. veel 6’en en 7’s

                                   wc’tje

                                   A4’tje

                                   40+’er

Wat is juist?

1. een man grilt vlees
2. een man grillt vlees

Werkwoorden die geleend zijn uit het Engels volgen dezelfde regels als de Nederlandse werkwoorden, maar we kijken naar de laatst uitgesproken letter.

vb. deleten – delete – ik deletete – ik heb gedeletet

vb. finetunen – finetune – ik finetunede – ik heb gefinetuned

Wat is juist?

1. een Armanipak
2. een armanipak

persoonsnaam gegeven aan schilderijen, kleding, schepen, auto’s, merknamen worden met een hoofdletter geschreven.

bv. een Rubens, een Mercedes

Wat is juist?

1. de vicevoorzitter
2. de vice-voorzitter
3. de vice voorzitter

Met of zonder koppelteken

Het voorvoegsel vice- wordt vast aan het grondwoord geschreven.

Voor de leesbaarheid kan er een facultatief koppelteken na het voorvoegsel staan. Als er klinkerbotsing is, is het koppelteken na vice- verplicht.

Wat is juist?

1. de paasvakantie
2. de Paasvakantie

Officiële namen van feestdagen, zoals Pasen, schrijven we met een hoofdletter.

Samenstellingen met namen van feestdagen schrijven we klein: paasfeest, paasvakantie, paasmaandag, paasbloemen.

Wat is juist?

1. Hij heeft zijn computer geüpgradet.
2. Hij heeft zijn computer geüpgraded.
3. Hij heeft zijn computer geupgradet.

Werkwoorden die geleend zijn uit het Engels volgen dezelfde regels als de Nederlandse werkwoorden, maar we kijken naar de laatst uitgesproken letter.

vb. deleten – delete – ik deletete – ik heb gedeletet

vb. finetunen – finetune – ik finetunede – ik heb gefinetuned

Wat is juist?

1. de horeca-uitbaters
2. de horeca uitbaters
3. de horecauitbaters

Bij tweeledige samenstellingen die een functie specifieker omschrijven, wordt een koppelteken geschreven.

bv. chef-kok

Wat is juist?

1. de groentensoep
2. de groentesoep

-en: als het linkerdeel alleen een meervoud op –en heeft

3 uitzonderingen:

• De maneschijnregel: linkerdeel is uniek
  
• De papegaairegel: versteende uitdrukking (geen aparte woorden meer)
  
• De beresterkregel: linkerdeel versterkt rechterdeel (heel ….) = bijvoeglijk naamwoord
  

-en: als het linkerdeel alleen een meervoud op –en heeft

3 uitzonderingen:

• De maneschijnregel: linkerdeel is uniek
  
• De papegaairegel: versteende uitdrukking (geen aparte woorden meer)
  
• De beresterkregel: linkerdeel versterkt rechterdeel (heel ….) = bijvoeglijk naamwoord
  

Lees de tekst in het werkboek op p. 24

Hoe beoordelen beide studenten de autocorrectie?

Hoe belangrijk vinden ze correct spellen op sociale media?

Mentimeter

Let je zelf op spelling in chats?

Ja

Neen

Let je op je spelling op andere sociale media?

Ja

Neen

Zou je afknappen op een spelfout bij een mogelijke date?

Ja

Nee

Principe van overeenkomst of analogie

Als je twijfelt, kan het analogieprincipe helpen:

je schrijft een woord naar overeenkomst met een ander woord.

bv. grootte (cfr. dikte)

                                      stationsstraat (cfr. stationsplein)

                 hij wordt (cfr. hij loopt)

Prent de woorden onder 4A in je hoofd. 

Doe daarna je boek dicht.

Wat is juist?

1. een picasso
2. een Picasso

Wat is juist?

1. freudiaans
2. Freudiaans

Wat is juist?

1. een glas champagne
2. een glas Champagne

Wat is juist?

1. de nieuwjaarsduik
2. de Nieuwjaarsduik

Wat is juist?

1. een tarantinofilm
2. een Tarantinofilm

Wat is juist?

1. de renaissance
2. de Renaissance

Wat is juist?

1. islamitisch
2. Islamitisch

Wat is juist?

1. de tweede wereldoorlog
2. de Tweede Wereldoorlog

Wat is juist?

1. pasen
2. Pasen

Wat is juist?

1. west-vlaams
2. West-Vlaams

Maak oefening 4 op pagina 25.

Hoe studeren?

Kapstokwoorden onthouden en andere woorden naar analogie daarvan spellen.

bv. Oost-Vlaanderen

--> Zuid-Engeland, West-Frankrijk, ....

Lees de teksten op p. 26

Hoe beargumenteert prof. Sandra zijn voorstel?

• Markeer argumenten in blauw
• Markeer verwachte tegenargumenten in groen

Hoe plaatst Depelchin de dt-discussie in een breder kader?

Het past in een maatschappelijke trend waarbij men alles eenvoudiger wil maken. Alles moet gedemocratiseerd worden. We kunnen niet meer om met wat ingewikkeld is, met gezag of met iets dat opgelegd wordt.

Welke twee bestaande visies probeert hij te ontkrachten?

Hij ontkracht dat spelling een hinderpaal zou zijn om op de sociale ladder op te klimmen en dat de dt-regels te moeilijk zijn voor het menselijke taalbrein.

Wat is de visie van Depelchin?

Spelling mag best ingewikkeld zijn.

 Dat kan zelfs een voordeel zijn.

Ga in groepjes van 4 zitten.

• Bekijk de stellingen.
• Zoek een gemeenschappelijk standpunt. Als je standpunt afwijkt van het standpunt van je groepje, mag je van groepje wisselen.
• Zoek argumenten om je standpunt te ondersteunen.
• Duid een woordvoerder aan die het gemeenschappelijke standpunt voor de klas zal beargumenteren.

Leestest:

Weg met die -d