Spijsverteringsstelsel

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1,2

Het

Spijsverteringsstelsel

Programma

- AWR

- Leerdoelen

- Theorie

- Opdrachten

- Evaluatie

Leerdoel

Je kunt de belangrijkste onderdelen van het spijsverteringsstelsel benoemen en hun functies uitleggen.

Lesprogramma

• AWR
• Leerdoelen bespreken
• Theorie
• Opdrachten
• Evaluatie

Onderdelen van het spijsverteringsstelsel

Doel spijsverteringsstelsel

Het spijsverteringsstelsel verteert voeding. De voedingsstoffen worden in het bloed opgenomen en naar alle delen van het lichaam vervoerd. De afvalstoffen die het lichaam niet nodig heeft worden via de darmen uitgescheiden.

Het spijsverteringsstelsel breekt voedsel af, zodat het lichaam de belangrijke voedingsstoffen kan opnemen. Dit zijn:

Koolhydraten → energiebron voor het lichaam

Eiwitten → bouwstoffen voor spieren en cellen

Vetten → energie en bescherming van organen

Vitaminen en mineralen → zorgen voor een goede gezondheid

Water → helpt bij het vervoeren van voedingsstoffen en afvalstoffen

De nuttige stoffen gaan via het bloed naar de rest van het lichaam. De afvalstoffen die niet gebruikt worden, verlaat het lichaam via de ontlasting.

Kauwen en speeksel: de eerste stap van de spijsvertering

1. Tanden en kiezen malen het voedsel fijn.
2. Speeksel maakt het eten zacht en makkelijk om door te slikken.
3. In speeksel zit amylase, een stofje dat helpt om koolhydraten af te breken.

💡 Belangrijk: Amylase begint met het verteren van koolhydraten, maar de rest gebeurt verder in de maag en darmen.

De rol van de tong bij het verteringsproces

Kauwen: Verplaatst voedsel en mengt het met speeksel.

Slikken: Duwt voedsel naar de keelholte, waarna het slikreflex begint.

Proeven: Smaakpapillen herkennen smaken en stimuleren speekselproductie.

Reinigen: Helpt voedselresten verwijderen uit de mond

De functie van de slokdarm

• Functie: Brengt voedsel van de mond naar de maag (voedseltransport)
• Proces: Peristaltische bewegingen (knijpende spierbewegingen) duwen het voedsel naar beneden.

Vertering in de maag

✔️ Voedsel kneden en mengen – De maag kneedt het voedsel en mengt het met maagsap tot een voedselbrij.

✔️ Afbreken van voedingsstoffen – Maagsappen bevatten enzymen zoals lipase (breekt vetten af) en pepsine (breekt eiwitten af).

✔️ Doden van bacteriën – Maagzuur doodt schadelijke bacteriën uit het voedsel.

✔️ Tijdelijke opslag – Voedsel blijft gemiddeld twee uur in de maag voordat het wordt doorgestuurd naar de dunne darm.

De dunne darm en de vertering

✔️ De dunne darm heeft 3 delen.

✔️ Het eerste deel heet de twaalfvingerige darm (ongeveer 25 cm lang).

✔️ Hier vindt de belangrijkste vertering plaats.

✔️ Gal en alvleeskliersap helpen bij het afbreken van voedsel.

Dunne darm

+- 5 meter lang

De binnenwand bestaat uit een slijmvlieslaag.

Hier vindt de resorptie plaats (opnemen van de

 verteerde eiwitten en koolhydraten in het bloed 

en opnemen van vetten in de lymfevaten). ​

Dikke darm

Dikke darm heeft plooien.

Peristaltiek ​

Functie: De dikke darm stuwt onverteerde resten voort en dikt de voedselbrij in. Uitscheiding via endeldarm​ ->opening kringspier -> anus

Lever

Krijgt bloed van de aorta en poortader​

Functies:

• Zorgt ervoor dat glucose in het bloed kan worden opgenomen.
• Maakt eiwitten die nodig zijn voor opbouw en herstel van het lichaam.​
• Maakt gal. Dit is nodig om vet te verdelen in kleine bolletjes. De gal wordt afgevoerd via de galblaas (opslag) naar de twaalfvingerige darm.​
• Een ontgiftende werking.

Alvleesklier

​De alvleesklier maakt alvleeskliersap met enzymen voor de vertering van vetten, koolhydraten en eiwitten.

Deze worden aan de twaalfvingerige darm afgegeven.

Bovendien worden er in de eilandjes van Langerhans de hormonen insuline en glucagon gemaakt (regulatie bloedsuikerspiegel) 

Hier is een samenvatting van alle onderdelen van het spijsverteringsstelsel:

1. Mond – Hier begint de spijsvertering. Tanden en kiezen malen het voedsel fijn en speeksel met enzymen (amylase) begint de vertering van koolhydraten.

2. Tong – Helpt bij het kauwen, slikken en proeven van voedsel.

3. Keelholte en slokdarm- Voedsel wordt doorgeslikt en door **peristaltiek** (knijpende bewegingen) naar de maag getransporteerd.

4. Maag – Mengt voedsel met maagsappen, begint de afbraak van eiwitten en doodt bacteriën.

5. Twaalfvingerige darm – Eerste deel van de dunne darm, hier komen gal (van de lever) en alvleeskliersap (van de alvleesklier) bij het voedsel voor verdere vertering.

6. Dunne darm – Ongeveer **5 meter lang**, hier vindt de opname (resorptie) van voedingsstoffen plaats in het bloed en de lymfe.

7. Dikke darm – Neemt water en zouten op uit de onverteerbare resten en maakt ontlasting dikker.

8. Endeldarm en anus – Hier wordt ontlasting opgeslagen en via de anus uitgescheiden.

 Hulporganen:

✔️ Lever – Produceert **gal** om vetten te verteren en verwerkt voedingsstoffen.

✔️ Galblaas – Slaat gal op en geeft het af aan de twaalfvingerige darm wanneer nodig.

✔️ Alvleesklier – Produceert verteringssappen en regelt de bloedsuikerspiegel (insuline).

Dit overzicht geeft een **duidelijk en compleet beeld** van het spijsverteringsstelsel! ✅

 Samenvatting

Voedsel opnemen → eten via de mond

Voedsel fijnmaken → kauwen en mengen met speeksel

Voedsel vervoeren → slikken en via de slokdarm naar de maag

Voedsel verteren → in de maag en darmen breken verteringssappen het voedsel af

Voedingsstoffen opnemen → de dunne darm haalt de bruikbare voedingsstoffen uit het eten en geeft ze aan het bloed

Afvalstoffen afvoeren → onverteerbare resten gaan via de dikke darm en worden als ontlasting uitgescheiden.

Waar begint de spijsvertering?

1. In de maag
2. In de mond
3. In de dunne darm
4. In de dikke darm

Wat doet de maag met het voedsel?

1. Het kauwt het voedsel
2. Het verteert en mengt het voedsel
3. Het neemt water op
4. Het absorbeert voedingsstoffen

Hoe lang is de dunne darm ongeveer?

1. 1 meter
2. 3 meter
3. 6 meter
4. 10 meter

Waar wordt de meeste voeding opgenomen in het lichaam?

1. Dunne darm
2. Dikke darm
3. Maag
4. Slokdarm

Waar gaat het voedsel naartoe na de slokdarm?

1. Dunne darm
2. Maag
3. Lever
4. Dikke darm

Welk orgaan maakt gal aan?

1. Lever
2. Dikke darm
3. Maag
4. Slokdarm

Evaluatie van de les