Lezen - Tekst en publiek

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Tekst en publiek

Bron: foto 1 www.flickr.com ; Matthijs Quaijtaal

Deze les

Leesvaardigheid

tekst en publiek

Doel: 

Je weet wat bedoeld wordt met de volgende begrippen:

- publiek (Je kunt bepalen voor welk publiek een tekst is geschreven)

- onderwerp

- taalgebruik

- bron

- lay-out

Je kunt deze begrippen herkennen in teksten.

Wat betekent betrouwbaarheid?

Weet wat je leest

Via kranten, tijdschriften en vooral internet kun je snel en makkelijk informatie vinden. Het is belangrijk om te weten of alles wat je leest ook echt waar is.

scientias.nl

Tekst en publiek

Een schrijver houdt altijd rekening met zijn publiek, want anders bereikt hij/zij zijn doel niet. 

Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers een tekst bedoeld is:

Het onderwerp

Een tekst over de nieuwste schoolagenda's is voor jongeren en een tekst over uitjes met je kleinkinderen is voor ouderen.

Het taalgebruik

Een tekst in een jongerenkrant heeft korte zinnen en weinig moeilijke woorden. Een wetenschappelijke tekst heeft vaak lange zinnen en veel moeilijke woorden.

In teksten die voor een specifiek publiek zijn bestemd, lees je meer jargon (vaktermen), zoals blancheren en julienne in recepten voor kookfanaten.

Teksten voor jongeren herken je vaak aan typische jongerenwoorden, zoals 'epic' en 'lit'; ook wordt je als lezer dan meestal met 'jij ' en 'jou' aangesproken.

De lay-out

Advertenties, teksten voor jongeren en popukaire weekbladen voor een breed publiek (zoals Quest, Glossy) zijn vaak rijk geïllustreerd en hebben meestal grote koppen en veel kleuren.

Tijdschriften voor een kleiner publiek (zoals Onze Taal, New Scientist) hebben niet zoveel illustraties en zijn vaak zakelijker opgemaakt.   

Wat wordt bedoeld met het publiek van een tekst?

1. de schrijver
2. de lezer

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

1. Bekijk de titel, tussenkopjes en afbeeldingen. Lees de eerste en laatste alinea van de tekst.
2. Lees de eerste en laatste zinnen van alle alinea's
3. Lees de tekst helemaal
4. Lees het stukje dat je nodig hebt tussenkopjes, opsommingstekens of anders gedrukte woorden

Waar komt de tekst vandaan?

De bron: 

Als je een tekst leest, kijk dan eerst waar de tekst vandaan komt. B.v. een krant, tijdschrift of website zijn. Een tekst op een serieuze nieuwssite is vaak betrouwbaarder dan een tekst op bijvoorbeeld Facebook.

Wanneer geschreven: 

Een nieuwe tekst is betrouwbaar. Een oude tekst is niet betrouwbaar.

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Tina' geschreven?

1. Vrouwen
2. Mannen
3. Meiden
4. Jongens

Waaraan kun je zien dat het voor jonge meiden is geschreven?

1. De lay-out; kleuren, foto's
2. Het onderwerp
3. Taalgebruik
4. Alle drie

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Voetbal International' geschreven?

1. Mannen en vrouwen
2. Jongens en meisjes
3. Mannen en vrouwen die interesse hebben in voetbal
4. Iedereen die voetbal interessant vindt.

Waaraan kun je zien dat het voor iedereen die voetbal interessant vindt, is geschreven?

1. De lay-out; kleuren, foto's
2. Het onderwerp
3. Taalgebruik
4. Alle drie

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Plus' geschreven?

1. Mannen en vrouwen
2. Jongens en meisjes
3. Mannen en vrouwen boven de 50 jaar
4. Mannen en vrouwen onder de 50 jaar

Waaraan kun je zien dat het voor mannen en vrouwen boven de 50 jaar is geschreven?

1. De lay-out; kleuren, foto's
2. Het onderwerp
3. Taalgebruik
4. Alledrie

Quest junior

Voor kinderen die meer willen weten over 'vanalles en nog wat'. 

Waaraan kun je dat zien?

• Het onderwerp
• Lay-out
• taalgebruik
• Bron

Wat is de bron van deze tekst? (zie volgende slide)

Waaruit komt tekst 1?

1. Cosmopolitan, voor liefhebbers van mode
2. 7Days, voor jongeren van 12 tot 18 jaar
3. Reiz&, voor echte reisliefhebbers
4. Noordhollands dagblad, voor lezers van alle leeftijden

Wat is de bron van deze tekst? (zie volgende slide)

Waaruit komt tekst 2?

1. Cosmopolitan, voor liefhebbers van mode
2. 7Days, voor jongeren van 12 tot 18 jaar
3. Reiz&, voor echte reisliefhebbers
4. Noordhollands Dagblad, voor lezers van alle leeftijden

Ik weet en begrijp waar ik op moet letten om te bepalen voor wie de tekst bedoeld is

1. ja
2. nee

Aan de slag

Maak oefening 1 en 2 vanaf blz. 142.

De bron

Een tekst in Fashionasta is vooral voor meisjes en een tekst op de website van Power Unlimited is meer voor jongens. Zo zijn er ook bladen en websites voor vrouwen (LINDA), mannen (AutoWeek), tuinliefhebbers (Groei & Bloei) en ga zo maar door. Dagbladen (kranten) zijn meestal gericht op een algemeen publiek.