Jeroen Bosch PO

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 5-8

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Terugkijken

Afbeelding vergroten

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Deze iconen worden in de lessen van de Canon van Nederland gebruikt om aan te geven:

• in welke lesfase de les zicht bevindt;
• welke vorm van (inter)actie in de slide aanwezig is.

Wat weet jij van de middeleeuwse stad?

Voorkennis activeren en/of het gesprek met leerlingen kunnen aangaan over het onderwerp

Jeroen was een middeleeuwse schilder. Zijn schilderijen worden kunst genoemd. Wanneer noem of vind jij iets kunst?

In deze les leer ik:

• wie Jeroen Bosch was
• over het middeleeuwse beroep van schilder
• over het leven in de middeleeuwse stad
• om na te denken over de betekenis van de schilderijen van Jeroen Bosch

Leerdoelen:

1.  Ik kan uitleggen wie Jeroen Bosch was
2.  Ik weet meer over het middeleeuwse beroep van schilder
3. Ik leer meer over het leven in de middeleeuwse stad
4. ik kan op een creatieve manier nadenken over de betekenis van  de kunst van Jeroen Bosch 

Ter introductie een video over Jeroen Bosch en de middeleeuwse stad

00:21

De Markt van Den Bosch

Zo’n 2 of 3 keer per week werd er op een groot open plein in de stad Den Bosch een markt opgebouwd. Het huis van Jeroen Bosch lag aan dit plein. Het plein heet nu nog steeds ‘De Markt’. 

Schilderij 'De Lakenmarkt' van een onbekende schilder. De Markt in Den Bosch is afgebeeld. In het blauwe huis rechts woonde en werkte Jeroen Bosch.

00:40

Middeleeuws beroep van schilder

• Schilder zijn was in de middeleeuwen een beroep (een ambacht). Net zoals timmerman. 
• Als je schilder wilde worden moest je dat ambacht leren. Niet in de schoolbanken, maar je ging bij een ervaren schilder (een expert) in de leer, in zijn ‘schildersatelier’.
• Iemand met veel kennis over een bepaald onderwerp waar anderen van kunnen leren noem je ook wel een ‘meester’. 

Noem jij weleens iemand een 'meester?

1

Jeroen Bosch (± 1450 - 1516) is een beroemde schilder uit de Middeleeuwen. Met zijn schilderijen wilde hij mensen waarschuwen om een goed, gelovig christen te zijn. Anders kon het wel eens slecht met ze aflopen. Op zijn schilderijen liet hij de hel zien, met monsters, duivels en vreemde wezens. Van al zijn werken hangen er nog maar een paar in Nederland, in Museum Boymans Van Beuningen in Rotterdam.

2

Jeroen Bosch woonde en werkte zijn hele leven in ’s-Hertogenbosch, ook wel Den Bosch genoemd. Hij heette eigenlijk Jeroen van Aken, maar noemde zichzelf als schilder Jeroen Bosch.

Midden in de stad had hij zijn schildersatelier. Hier maakte hij samen met zijn leerlingen zijn kunstwerken. Leerlingen werkten gewoon mee aan een schilderij.

3

‘s-Hertogenbosch was aan het einde van de Middeleeuwen een groeiende, levendige stad. Zo’n stad ontstond rondom de markt. Er werkten handelaren, kunstenaars en ambachtsmensen zoals de smid, de timmerman en de kleermaker. Rondom de markt werd een stadsmuur met stadspoorten gebouwd, zodat de inwoners veilig waren.

In welk tijdvak leefde Jeroen Bosch? Sleep het vinkje naar het juiste tijdvak.

Met het interactieve onderdeel Sleepvraag geven de leerlingen aan over welk tijdvak dit onderwerp gaat. 

0

Filmpje over drieluiken.

in het filmpje is het schilderij 'De verzoeking van Antonius' te zien.

In de Middeleeuwen was het geloof heel belangrijk voor mensen. In Den Bosch stonden veel kerken. Voor de grootste kerk, de Sint-Janskathedraal, maakte Jeroen Bosch meerdere schilderijen. Hij schilderde vaak drieluiken.

Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen

Zijn bekendste schilderij is de Tuin der Lusten. Het is een driedelig werk (drieluik).

In deze slide: gifje, waar de verschillende hoeken van het werk worden uitgelicht.

Tuin der Lusten 

met de luiken gesloten

Tuin der Lusten

met de luiken open

Drieluik.

Dit grote drieluik vertelt het verhaal van de mensheid vanaf de schepping. Herken jij Adam & Eva en de stadsbrand?  Sleep ze naar de juiste plek.  

Hel met stadsbrand

Adam en Eva in het Paradijs

Met het interactieve onderdeel Sleepvraag geven de leerlingen aan wat ze in het schilderij herkennen. 

Zou jij dit schilderij in je slaapkamer ophangen?

1. Ja
2. Nee
3. Misschien

Mening achterhalen. Het werk is beroemd, maar vinden ze het ook mooi?

Laat de leerlingen hun mening onderbouwen en bespreek het klassikaal.

Waar haalde Jeroen Bosch zijn inspiratie vandaan?

Jeroen Bosch schilderde monsters, duivels en vreemde wezens. Deze figuren hebben een symbolische betekenis over hoe je als een goed gelovige moest leven. Anders kon het na je dood weleens verkeerd met je aflopen! 

In deze slide zijn afbeeldingen met daarin voorbeelden van de duivelse figuren die in de Middeleeuwen gebruikt werden.

Alle afbeeldingen zijn te vergroten door erop te klikken.

Afbeelding Rechts bovenaan: Sint Jan, Den Bosch

Voorbeelden van Middeleeuwse tekeningen:

- Linker afbeelding: Mythische draag 

- Middelste afbeelding: bonnacon

- Rechterafbeelding: Augustinus en de duivel

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

In de Canon wordt een 'snavelbeest' gebruikt om het venster van Jeroen Bosch aan te geven. Maar wat is het? Het heeft schaatsen aan, een soort trechter op zijn hoofd en een snavel. Bekijk zelf maar:

Optionele creatieve opdracht.

benodigdheden

creativiteit

Schrijf- of tekenpapier

Pen, stiften of kleurpotloden

bij inleveren als foto opdracht: devices

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Helaas bestaat er geen tijdmachine om aan Jeroen Bosch te kunnen vragen waarom hij het snavelbeest heeft getekend. Gelukkig gaat het bij kunst ook om wat voor ideeën het bij de kijker oproept. Jullie dus! In deze opdracht gaan we bedenken wat het verhaal van het snavelbeest kan zijn. 

Stap 1) Beantwoord de vragen die in het rad zijn opgenomen en schrijf deze antwoorden op.

Stap 2) Gebruik je antwoorden om een tekening over het leven van het snavelbeest te maken.

Stap 3) Lever deze tekening bij de foto opdracht (volgende slide) in. 

Optionele creatieve opdracht.

benodigdheden

creativiteit

Schrijf- of tekenpapier

Pen, stiften of kleurpotloden

bij inleveren als foto opdracht: devices

Lever hier je tekening in over het snavelbeest.

Optioneel.

Kan het eventueel ook op papier tekenen.

Mogelijkheid om de tekeningen te bespreken; waarom hebben de leerlingen dit getekend en kan je dat uitleggen?

Hoe vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃

Evaluatie.

Wat heb jij deze les geleerd?

Exitvraag en bespreken van de lesdoelen. Vraag of deze lesdoelen zijn behaald en de leerlingen alle informatie begrepen hebben.