4.1 Economische mondialisering

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.1 Economische mondialisering

Even terugkmen op maandag...

Vaker, verder en sneller reizen 

Lesdoel:

Na de les...

1. Wat zijn de gevolgen van globalisering voor verschillende gebieden en samenlevingen in de wereld?
   
2. Welke veranderingen zorgen voor een versnelling van het globaliseringsproces?
   
3. Hoe spelen opkomende economieën en multinationals een (steeds grotere) rol in internationale handels- en investeringsstromen?
   
4. Wat is de invloed van netwerken van bedrijven en migranten op steden en gebieden?
   
5. Wat zijn de belangrijkste mondiale migratiestromen en waarom zijn die het belangrijkst?

Wat is globalisering?

Globalisering

Globalisering = proces waarbij landen met elkaar verbonden worden.

🡪 landen worden gestimuleerd door de Wereldhandelsorganisatie (WTO) om meer samen te werken en verdragen te sluiten

🡪 globalisering heeft effect op de 

economische groei, werkgelegenheid, 

productie, arbeidsproductiviteit,  

lonen en innovatie

Globalisering

Economische globalisering:

- meer internationale handel

- meer directe buitenlandse investeringen (dbi)

- meer invloed multinationals

Economische globalisering

Waardoor / voorbeelden?

Globalisering

Globalisering is mogelijk door ontwikkelingen

 in de:

Transporttechnologie:

- sneller

- groter

- goedkoper door gebruik

 gestandaardiseerde container

Globalisering

Globalisering is mogelijk door ontwikkelingen in de:

Communicatietechnologie:

- internet, mobiele telefoon

- efficiëntere logistiek over grote afstanden

Door deze ontwikkelingen is er sprake van tijd-ruimtecompressie:

het in elkaar persen van tijd en afstand

🡪 de relatieve afstand is afgenomen

Global shift

tot WO2

wereldhandel vooral tussen
VS en Europa

Het zwaartepunt verschuift: Azië

Global shift 
Triade: VS, EU en Japan

Een wereldwijde verschuiving

Tot WOII: wereldhandel vooral tussen VS en Europa.

Daarna: global shift richting Azië waardoor de triade ontstond.

Volgorde ontwikkeling Azië:

1 Japan als eerste centrumland

2 Aziatische tijgers: Hongkong, Zuid-Korea, Singapore, Taiwan

3 China (en de andere BRIC-landen India en Brazilië)

Sinds WOII: verdriedubbeling wereldhandel.

🡪 enorme goederen- en kapitaalstromen, 

o.a. in de vorm van directe buitenlandse investeringen (dbi)

Zoek 5 voordelen van globalisering en 3 nadelen van globalisering

p.116

Voor- en nadelen

Voordelen:

- meer keuze in producten

- goedkopere producten

- komt ook door vrijhandel in gebieden als de EU

- groei wereldwijde economie

- werkgelegenheid in nieuwe gebieden

Voor- en nadelen

Nadelen:

- verdwijning werkgelegenheid in andere gebieden

- macht multinationals

- kloof arm en rijk tussen en binnen landen groeit

- meer vervuilend transport

🡪 afwenteling in ruimte en tijd = problemen worden verplaatst naar andere gebieden (ruimte) en toekomstige generaties (tijd)

Welke uitspraak(en) is/zijn juist?

1. Global Shift is zichtbaar
2. Triade beheerst de wereldhandel
3. Goederenproductie is groter in Europa dan in de VS
4. Afrika hoort tot de slow world

Aan de slag 

Maken volgende opdrachten van par. 4.1 

1, 2ade, 3ab

De macht van multinationals

Multinationale ondernemingen (mno’s) spelen een steeds grotere rol in de wereldwijde economie.

Ze knippen de productieketen op en zoeken bij de

 onderdelen de gunstigste plekken:

- fabrieken in lagelonenlanden

- zakelijke afdeling in het land met de  gunstigste

 belastingtarieven

- hoofdkantoor waar de meeste klanten zijn

De macht van multinationals

Er is sprake van outsourcing /uitbesteden / offshoring:

- outsourcing = verplaatsen van werkzaamheden naar een ander (persoon of bedrijf).

- offshoring = verplaatsen van werkzaamheden naar een ander land, vaak buiten de EU.



Outsourcing in India

Nieuwe internationale arbeidsverdeling = semiperiferielanden voeren ook hooggekwalificeerd werk uit.

🡪 India, China

India is een grote autoproducent

🡪 oa Duitse en Zuid-Koreaanse merken

Hoofkantoor meeste multinationals nog in 

traditionele economische kerngebieden.

🡪 Europa, Noord-Amerika

De macht van multinationals

Dit zijn invloedrijke processen:

- ze bepalen bevoorradingsstromen, financieringsstromen en beschikbare banen.

- verhuizing van een vestiging heeft veel invloed op een gebied.

🡪VB San Francisco

- mno’s hebben veel invloed op beleid, 

 bijvoorbeeld in de EU.

De macht van multinationals

Door outsourcing en offshoring vindt:

- onderzoek en ontwikkeling (R&D) van 

 nieuwe producten meestal plaats in  centrumlanden

- productie vaak plaats in (semi)perifere landen

🡪 internationale arbeidsverdeling =  

de verdeling van het werk over  verschillende landen

De macht van multinationals

🡪 Door de ontwikkeling van periferielanden tot semiperiferielanden (oa India, China)  wordt in deze landen ook steeds vaker hooggekwalificeerd werk verricht.

De macht van multinationals

Apple: verplaatsen productie van China naar Vietnam en India

VB auto-industrie in India

Reshoring 

Reshoring is het tegenovergestelde van offshoring.

= bedrijven plaatsen productieactiviteiten weer terug naar het thuisland.

Redenen voor reshoring:

- Productiekosten zijn (door automatisering en robotisering) nauwelijks hoger danin het buitenland.

- Geopolitieke spanningen (oorlogen, Brexit).

-  in plaats van vrijhandel nieuwe handelsbelemmeringen tussen de EU en GB.

- Minder kwetsbaar door kortere productieketens en minder afhankelijk van bedrijven en         overheden ver weg.

Reshoring 

Redenen voor reshoring (vervolg):

Geen verschil meer in regelgeving, bijvoorbeeld over intellectueel eigendomsrecht.

Verschillen in kennis en cultuur zijn niet altijd overbrugbaar.

Andere voordelen van reshoring zijn:

+ meer werkgelegenheid in Europa

+ minder vervuilend vervoer over de wereld

+ grotere snelheid en flexibliteit in de productie

VB: snel veranderende kledingcollecties

Aan de slag 

Maken volgende opdrachten van par. 4.1 

4,6,8,9,10

Migratie

Het aantal internationale migranten is wereldwijd gegroeid van 84 miljoen in 1970 tot 281 miljoen in 2020.

Meerderheid van de mensen migreert binnen het eigen land.

geldt voor arbeidsmigratie en gedwongen migratie zoals vluchtelingen

2022: wereldwijd 100 miljoen vluchtelingen,

 meer dan de helft verbleef in eigen land

Migratie

Migratie

De economische centrumgebieden Noord-Amerika, Azië en Europa 

zijn favoriete migratiebestemmingen.

🡪 in sommige landen, zoals de VAE, is de meerderheid (88%) migrant

Bij arbeidsmigratie is vaak sprake van selectieve migratie 

op basis van leeftijd, inkomen en geslacht.

VB: Spaanse IT’ers, Filipijnse verpleegsters, Poolse technici

migratie als motor van economische ontwikkeling

Noord = rijk land

Zuid = ontwikkelingsland

Push en pull

Bij migratie spelen een rol:

- pushfactoren: redenen om te vertrekken

- pullfactoren: redenen die iemand aantrekken

- migratienetwerken: familieleden en bekenden steunen nieuwe migranten

🡪 gevolg: kettingmigratie

Push en pull

Economische migratie (arbeidsmigratie):

- richting economische centrumgebieden

- in toenemende mate richting semiperifere landen

🡪 buurlanden of opkomende economieën als Zuid-Afrika, Qatar en de VAE

Sociaal-culturele migratie: trouwen met iemand uit het land van herkomst of gezinshereniging

Politieke migratie: vindt vooral plaats binnen de regio van herkomst:

- vluchteling = verlaten gedwongen door politieke conflicten hun thuisland

- ontheemden = vluchten binnen hun eigen land voor oorlog, geweld of vervolging

 VB: Syrië of Oekraïne

Push en pull

Migratie om natuurlijke redenen: na een natuurramp of door klimaatverandering.

Migranten sturen meer geld dan ooit naar familie.= remittances

De Indiase diaspora (verspreiding van een volk naar andere landen)

Ruim 32 miljoen Indiërs leven buiten India:

- hoogopgeleide Indiërs (braindrain):GB, Noord-Amerika , Europa

- laagopgeleide Indiërs: Golfstaten

Ontstaan transnationale netwerken door sterke oriëntatie Indiase migranten op India.

🡪 VB: in GB trouwen met een  partner uit India

                                                                                   Geëmigreerde Indiërs 2017

De Indiase diaspora

Netwerken zijn goed zichtbaar bij geldzendingen.

- laagopgeleiden maken relatief het meest over (= reden migratie)

- hoogopgeleiden investeren in een leven buiten India

Voordelen geldzendingen voor India:

 - minder armoede

 - meer toegang tot onderwijs

 - meer kennis

Door welvaartsgroei in India ook braingain: hoogopgeleide Indiërs keren terug.

Lesdoel:

Na de les...

1. Wat zijn de gevolgen van globalisering voor verschillende gebieden en samenlevingen in de wereld?
   
2. Welke veranderingen zorgen voor een versnelling van het globaliseringsproces?
   
3. Hoe spelen opkomende economieën en multinationals een (steeds grotere) rol in internationale handels- en investeringsstromen?
   
4. Wat is de invloed van netwerken van bedrijven en migranten op steden en gebieden?
   
5. Wat zijn de belangrijkste mondiale migratiestromen en waarom zijn die het belangrijkst?

Aan de slag 

Maken volgende opdrachten van par. 4.1 

11,12,13ab, 14

Opdracht

• Groepjes van 4
• Op onderzoek naar de productieketen van Primark en de Zara
• Vul de poster in voor jouw bedrijf
• Gebruik internet om je antwoorden te vinden 
• Posters presenteren aan elkaar 

Conclusie opdracht

(semi)periferie heeft lage arbeidskosten en belasting
Ze leveren vaak grondstoffen

Semi-periferie: callcenters, maak-industrie 

Centrum: R&D, hoofdkantoor