4.5 - Onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Zit je op je eigen plek?

WC-check? Gaan voor de les begint

Ligt je boek, schrift en pen/potlood op tafel?

Dan kan je kletsen tot de les begint

Planning

Woensdag - Herhaling 4.1 - 4.4

Donderdag (2x) - Herhaling 4.1 - 4.4; uitleg 4.5, maken examenopgaven

Vrijdag - Bespreken examenopgaven

Toets Evolutie: donderdag 6 maart

Thema 4 - Evolutie

LessonUp klas: rplzz

Online boek: 532446

Thema 4 - Evolutie

LessonUp klas: rplzz

Online boek: 532446

Thema 4 - Evolutie

4.1 - Indeling van de levende natuur

4.2 - Bacteriën, virussen en schimmels

4.3 - De evolutietheorie

4.4 - Evolutie in populaties

4.5 - Onderzoek naar evolutie

Herhaling Evolutie (4.1 - 4.4)

Herhaling 4.1

Herhaling 4.2

Herhaling 4.3

Herhaling 4.4

Herhaling 4.4

4.5 - Onderzoek naar evolutie

Bladzijde 

BiNaS: 

Doelen van deze paragraaf

Vragen?

Aan het werk

4.5 - Opdracht 

Doelen van deze paragraaf

Je kunt enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap noemen

Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en verschillende diersoorten

Je kunt een stamboom en een cladogram aflezen en construeren

Anatomie en verwantschap

De bouw en functie van een organisme, en delen er van worden de Anatomie genoemd. 

Verwantschap

Hoe bepaal je verwantschap tussen soorten?

• Homologe organen 
• overeenkomstige lichaamsbouw/uiterlijk
• DNA

Verwantschap

Anatomie: de bouw en functie van het organisme en de delen ervan

Homologe organen (homologie)

• Ontstaan uit dezelfde grondvorm
• Hetzelfde bouwplan
• Verschillende functie door aanpassing aan verschillende milieus
• Duidt op verwantschap (de organismen hebben een (recente) gemeenschappelijke voorouder)

Geen verwantschap

Anatomie: de bouw en functie van het organisme en de delen ervan

Analoge organen

• Overeenkomstige vorm en functie
• Niet dezelfde grondvorm
• Aanpassing aan zelfde milieu
• Niet berust op verwantschap

Rudimentaire organen

Cladistiek

• Cladistiek = methode om organismen in te delen in groepen genaamd clades
  
  
• Clade(s) (klados = tak) = een gedeelde voorouder en alle evolutionaire nakomelingen
  
  
• Cladogram = een schematische weergave van verwantschap tussen soorten (evolutionaire stamboom)

Evolutionaire stambomen

Evolutionaire stamboom

Evolutionaire 

stambomen

Evolutionaire stamboom

DNA en verwantschap

Door te kijken naar de overeenkomsten in nucleotide-volgorde van DNA kan de verwantschap bepaald worden. 

= DNA-analyse

Meer overeenkomst = meer verwantschap

Verwantschap en DNA

Vergelijking DNA (genetisch materiaal) geeft inzicht in verwantschap

Hierdoor zijn de bacteriën en archaea in twee groepen ingedeeld

Fossielen

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen.

• Hoe dieper het fossiel ligt, hoe ouder het is.
• Sommige fossielen liggen maar in één gesteentelaag

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen.
• Door paleontologie leveren deze veel informatie, zoals de ouderdom van het gesteente, hoe het fossiel behandeld moet worden.
• Gidsfossielen zijn fossielen die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode en daardoor tijdsbepaling leveren.

Gidsfossiel voor het Cambrium

Vragen?

Aan het werk

4.5 - Opdracht 67 t/m 82

Klaar?

Examenopgaven (blz 284)

Maken in je schrift. Noteer:

- Bij welke vragen heb je het antwoord moeten opzoeken?

Morgen bespreken we de vragen! Zelf nakijken is dus niet nodig