AFP 3.2.19 Hormonen en stofwisseling

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 3

3.2.19 Stofwisseling en hormonen

Na de les:

- ken je de belangrijkste hormoonklieren, hormonen en functie in het lichaam

- weet je wat veel voorkomende ziekten zijn aan het hormoonsysteem en stofwisseling

- ken je de bijbehorende geneesmiddelen 

Opdracht

Hormoonstelsel maak de invuloefening zodat je een overzicht hebt van de hormoonklieren en de belangrijkste hormonen die daar worden gemaakt. 

Diabetes Mellitus

De ziekte die de Diabetes Mellitus noemen (suikerziekte) is in wezen niets anders dan een tekort aan insuline.

Eerste verschijnselen zijn hyperglykemie (hoge bloedsuiker), dorst, polyurie (veel plassen), moeheid, honger

Wat is de oorzaak van deze symptomen? (zie volgende dia)

Door een tekort aan insuline wordt glucose niet omgezet in glucogeen en blijft dus in het bloed

Door het vele vochtverlies (zie 3)

Het teveel aan glucose wordt uitgeplast met de urine, opgelost in extra water.

Moeheid de lichaamscellen krijgen te weinig glucose (brandstof) binnen

Hoe verklaar je de symptomen?

1. Door een tekort aan insuline wordt glucose niet omgezet in glucogeen en blijft dus in het bloed
   
2. Door het vele vochtverlies (zie 3)
   
3. Het teveel aan glucose wordt uitgeplast met de urine, opgelost in extra water.
   
4. Moeheid de lichaamscellen krijgen te weinig glucose (brandstof) binnen

Type I:

 lichaam maakt zeer weinig tot geen insuline aan

 “absoluut tekort”

 

Behandeling: insuline

Type II:

 meer insuline nodig door overgewicht óf  gevoeligheid neemt af (ouder worden)

 “relatief tekort”

 

Behandeling: insuline of medicatie

insuline is als sleuteltje nodig voor de cellen om glucose als brandstof te kunnen gebruiken.

Insuline

Insuline zorgt ervoor dat glucose (suiker) opgenomen wordt in de lichaamscellen waar het als energiebron wordt gebruikt.

Of zorgt ervoor dat het kan worden

opgeslagen (als glycogeen).

Insuline is als het ware een sleutel om glucose uit het bloed in de cel op te kunnen nemen of om het op te kunnen slaan in de lever

Hyperglykemisch aciodotisch coma

- Coma met te hoge bloedsuikerspiegel en te zure (‘acid’) samenstelling van het lichaamsvocht

- Ontstaat heel geleidelijk

- Behandeling ingewikkeld en gebeurt in het ziekenhuis

Hypoglykemisch coma

- Patiënt voelt het vaak aankomen

- Kan snel ontstaan

- Suiker eten of intraveneus toedienen suikeroplossing of intramusculair glucagon

Late complicaties DM

Neuropathie

Nefropathie

Retinopathie

Infecties

Diabetische voet

Hart en vaat ziekten

Neuropathie: beschadiging van zenuwen in het lichaam. Verminderde gevoeligheid (sensibiliteit) in de benen.

Nefropathie: achteruitgang nierfunctie. Regelmatig controleren op hypertensie. Diabetische nefropathie voorkomen -> regelmatig controle op eiwitten

Retinopathie: beschadiging van het netvlies, regelmatig controle oogarts Diabetische retinopathie

Infecties: relatieve lage weerstand omdat witte bloedcellen minder goed functioneren. Bijv. urineweginfecties, furunkels (steenpuisten)

Diabetische voet: door neuropathie vallen wondjes niet op door artheosclerose in bloedvoorziening slecht. Bemoeilijkt wondgenezing. Gangreen= afgestorven weefsel.

Vooral als DM samen gaat met andere risicofactoren is de kans op artherosclerose en daaruit voortkomende complicaties vergroot.

Insuline

Werking	Stofnaam	merknaam
snelwerkend	Insuline lispro	Humalog
middellang werkend	Insuline aspart	Novorapid
Langwerkend	Insuline glargine	Lantus
Mix		Novomix

Geneesmiddelen

Groep	Stofnaam
Biguaniden	metformine
Sulfonylureumderivaten	glibenclamide
	tolbutamide

Bloedglucoseverlagende stoffen

Voorwaarde is dat de alvleesklier nog insuline kan produceren. Werken allemaal verschillend (bestaan nog meer varianten), soms wordt gecombineerd om effect te vergroten.

Voorwaarde is dat de alvleesklier nog insuline kan produceren. Werken allemaal verschillend (bestaan nog meer varianten), soms wordt gecombineerd om effect te vergroten.

Bloedglucoseverlagende stoffen

Geneesmiddelen bij DM

Biguaniden: remmen glucoseproductie in de lever en verhogen de gevoeligheid van de cellen voor insuline.

Sulfonylureumderivaten: stimuleren afgifte van insuline ( groter risico op hypo, vooral degenen met een lange werkingsduur)

Insuline

subcutaan omdat het anders wordt afgebroken in maag/darmkanaal 

biguaniden en sulfonylureumderivaten 

Voorwaarde is dat de alvleesklier nog insuline kan produceren. Werken allemaal verschillend (bestaan nog meer varianten), soms wordt gecombineerd om effect te vergroten.

Bloedglucoseverlagende stoffen

De schildklier = 'glandula thyroidea'

D.m.v. hormonen regelt de schilklier de stofwisseling. Zij kan deze vertragen of versnellen.

Regelkring 

De hypothalamus maakt TRH aan (thyreotropine releasing hormone). TRH zorgt ervoor dat de hypofyse TSH aanmaakt (thyroid stimulating hormone). TSH zorgt er op zijn beurt voor dat de schildklier schildklierhormoon afgeeft aan het bloed, en dat er meer wordt aangemaakt. De hoeveelheid schildklierhormoon (T4 of T3) in je bloed en weefsels wordt steeds ‘gemeten’ door de hypothalamus, als er voldoende is neemt de aanmaak van TRH af

thyroxine in het bloed = T3 of T4

Ziekte van Cushing: Oorzaak is een goedaardig gezwel in de hypofyse, dit produceert een hormoon dat via het bloed de bijnierschors te hard laat werken

Syndroom van Cushing: alle andere oorzaken van een te hard werkende bijnierschors. Meestal bijwerking van medicatie (Prednison)

Herkenbaar aan abnormale vetverdeling (ronde maans gezicht)