Les 3B - Landbouw in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

50 jaar hiphop

Ontstaan in the Bronx in NYC

Onderdeel van de Zwart-
Amerikaanse cultuur

15 september 2023

birth of hiphop

evolution of hiphop

H1: Jagers en boeren

Plan vandaag

• Dagopening
• Quiz
• Huiswerk nakijken
• Opdrachten 1.4

Doel

Je kan uitleggen hoe de landbouw ontstond en welke kenmerken een landbouwsamenleving heeft

Koppel de begrippen

Prehistorie

stenen werktuig

rekeneenheid

licht

technische uitvinding

skelet

Een revolutie is een grote verandering. Geef hieronder aan wat er veranderde door de landbouwrevolutie

Jagers en verzamelaars

Boeren

Hutten van gras

Woning van leem

Geen dieren

Huisdieren

Steeds verhuizen

Op één plek wonen

Veel jagen

Graan oogsten

Grote groep

Kleine groep

Welk van de onderstaande zinnen geeft een voorbeeld van continuïteit?
Noteer alleen de letters.
A. Door de jaren heen was er elk jaar dezelfde afwisseling van
werkzaamheden voor de boeren
B. Een risico voor de boeren was dat er wel eens misoogsten waren
C. Door de landbouw ontstonden er nieuwe technieken en werktuigen

Hoe heet het tijdvak van hoofdstuk 1? Vul de volledige naam in

Tot welk jaartal is tijdvak 1?

Welke periode hoort bij tijdvak 1?

Hoe omschrijf je de levenswijze van de jagers-verzamelaars?

1. Autarkisch
2. Continuïteit
3. Nomadisch
4. Agrarisch

Waar of niet waar: jagers-verzamelaars leefde in grote groepen

1. waar
2. niet waar

Boer of jager-
verzamelaar?

1. Boer
2. Jagers-verzamelaar

Boer of jager-
verzamelaar?

1. Boer
2. Jagers-verzamelaar

Wat was geen bestaansmiddel van jagers-verzamelaars?

1. Jagen
2. Besjes plukken
3. Vissen
4. Veeteelt

Bij de jagers en verzamelaars:

1. gingen de vrouwen op jacht
2. gebruikten ze alles van het dier
3. hadden ze een duidelijke taakverdeling
4. konden ze schrijven

Dagopening: vandaag in de geschiedenis

1940 - Schooljongens ontdekken prehistorische schilderingen in de grotten van Lascaux.

stelling

Frankrijk hoeft geen moeite meer te steken in het bewaren van de originele grottekeningen want er zijn hele goede kopiën gemaakt.

Bron 1: Tekening van J.H. Isings, De hunebedbouwers (Groningen, 1959)

Oefentoets vraag 1: Gebruik bron 1

A. Leg uit wat voor soort samenleving is afgebeeld op de bron. Benoem twee elementen uit de bron waaraan je deze samenleving herkent.

B. Is dit een primaire of een secundaire bron? Leg uit waarom.

Bron 2: Een foto van drie touwbekercultuur vazen gevonden in Finland, origineel gemaakt tussen 2900 v.C - 2350 v.C

Oefentoets vraag 2: Gebruik bron 2.

A. Leg uit waarom deze vazen alleen konden worden gemaakt door een landbouwsamenleving. Geef twee argumenten.

B. Is dit een primaire of een secundaire bron? Leg uit waarom.

Vraag 3

Welk van de onderstaande zinnen geeft een voorbeeld van continuïteit? 

Noteer alleen de letters.

  A. Door de jaren heen was er elk jaar dezelfde afwisseling van       

  werkzaamheden voor de boeren

  B. Een risico voor de boeren was dat er wel eens misoogsten waren

  C. Door de landbouw ontstonden er nieuwe technieken en werktuigen

Ontstaan landbouw

Wat is een oorzaak van de opkomst van de 

landbouw?

Wat is een gevolg van de opkomst van de 

landbouw?

Waarom noemen we het de landbouw-

revolutie?

Ontstaan landbouw

Het filmpje noemt 4 verschillen tussen jagers-verzamelaars en boeren. Neem de tabel over en benoem de verschillen:

jagers-verzamelaars

boeren

Ontstaan landbouw

Het filmpje noemt 4 verschillen tussen jagers-verzamelaars en boeren. Neem de tabel over en benoem de verschillen:

jagers-verzamelaars	boeren
nomaden	sedentair (vaste plek)
kleine groepen	grote groepen
weinig bezit	veel bezit
weinig verschil	veel verschil

Het goede van de landbouw

Het slechte van de landbouw

Eten bewaren voor moeilijke tijden

Veel risco's

genoeg eten

Sneller ziektes oplopen

Eentonig eten

Vaste woonplaats

Meer kans op aanvallen

Vaste tijden wakker worden

landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw
4. akkerbouw + jagen en verzamelen = landbouw

Akkerbouw is

1. het verbouwen van graan en groente
2. het bouwen van huizen op akkers
3. een vorm van huisnijverheid
4. alles wat te maken heeft met bestaansmiddelen

Wat is een 'landbouwsamenleving'?

1. Een samenleving waarbij een groot aan mensen leven op het platteland en een kleiner aantal in steden.
2. Een samenleving waarbij weinig mensen leven op het platteland en een groot aantal in steden.
3. Een samenleving waarbij mensen rondtrekken van plek naar plek.
4. Een samenleving waarbij mensen leven op het platteland. In een landbouwsamenleving zijn er geen steden.

Wat is de naam van Tijdvak 1?

1. Tijd van Jagers en Verzamelaars
2. De Prehistorie
3. De Oudheid
4. Tijd van Jagers en Boeren

Wanneer tijdvak 1?

1. Vanaf het jaar 0
2. Tot 3.000 voor Christus
3. 10.000-5.000 voor Christus
4. 1500-1600

Lees het stukje 'Landbouw in Nederland'

Neem de vragen over en beantwoord de vragen in je schrift:

1. Waarom ging de landbouw zich verspreiden vanuit het Midden-Oosten?
2. Wanneer en waar stichtten de eerste boeren zich in Nederland?
3. Noem drie dingen die boeren deden om hun land weer vruchtbaar te maken.

Ontstaan landbouw

Rond 9000 v.C. is er verandering in het 

Midden-Oosten. 

Doordat het klimaat verbeterd is de grond

vruchtbaar.

Wild graan groeit steeds op dezelfde plek.

Jagers-verzamelaars gaan ook zelf zaaien

• akkerbouw ontstaat

Ontstaan landbouw

Veeteelt ontstaat later, wanneer mensen

dieren gaan tam maken en fokken

• akkerbouw + veeteelt = landbouw

Het ontstaan van de landbouw was een grote

verandering: een revolutie. Daarom heet dit de

landbouwrevolutie. 

De revolutie duurde meer dan 1000 jaar.