V5 Th 2 Waarneming en gedrag BS 3 Gedrag beschrijven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

SCHOOLJAAR 2023-2024

Biologie (T)V5

Thema 2 Waarneming en gedrag

BS3 Gedrag beschrijven

Leerdoelen BS3

1. Je kunt toelichten wat gedrag is en hoe gedrag is ingedeeld.
2. Je kunt omschrijven wat ethologie inhoudt.
3. Je kunt omschrijven hoe je gedrag kunt bestuderen.
4. Je kunt de invloed van gedragsonderzoek op de maatschappij toelichten.

Wat is gedrag?

Alles wat een dier doet en de manier waarop het dier dat doet.

Studie van gedrag = ethologie

fMRI - functionele MRI

Organisatie en 
vormen van gedrag

Gedragssystemen

• Groep samenhangende handelingen met een gemeenschappelijk doel, bijvoorbeeld voedsel zoeken of voortplanten
• Vaak in een vaste volgorde= gedragsketen

Kijk naar biobits: Functie en gedrag en schrijf alle verschillende gedragssystemen op die je ziet.

Gedrag is/zijn de waarneembare handelingen van een dier

We proberen gedrag te

        kwalificeren (wat doet een dier) -ethogram

        kwantificeren (hoe vaak doet een dier iets) - protocol

https://thema16rosalie.jouwweb.nl/biologie-ethogram-protocol

• Gedrag moet objectief beschreven worden (zonder persoonlijk 

   waardeoordeel)

  

• Vermenselijking van gedrag (lief, dom, slim, schattig, lekker vinden etc.) noemen we antropomorfismen

Maak de opgaven 33 t/m 41 thema2 BS3

In welke van de drie voorgaande video's (plant, kameleon, levend standbeeld) is sprake van gedrag?

1. Alle drie
2. Plant niet, kameleon en standbeeld wel
3. Plant en kameleon niet, standbeeld wel
4. Geen van drieën

Verkleuring kameleon

Huid kameleon: cellen met pigmentkorrels. 

Pigmentcellen: vormverandering en verspreiding van korrels: verschillende kleurschakeringen Verkleuren op twee manieren: 

1. Vrij trage verkleuring – kan een halfuur tot enkele uren duren – vindt plaats onder hormonale invloed. 

2. Snelle kleurveranderingen (enkele seconden) maar rechtstreeks via het zenuwstelsel –  heeft dan ook vaak met de gemoedstoestand van het dier te maken (bijvoorbeeld agressie/ dominantie: territoriaal naar ander mannetje - geeft fitness aan). Donker verkleuring in koude omgeving om warmte beter te absorberen

Is het gedrag dat de kievit in het filmpje vertoont adequaat gedrag? Antwoord Ja of Nee

Waarom is dit adequaat gedrag?

1. Alleen dezelfde soort herkent dit gedrag
2. Een andere soort herkent dit gedrag ook
3. Een andere soort herkent dit gedrag niet
4. Alleen dezelfde soort herkent en reageert op dit gedrag

Huiswerk...

in magister

10:20

Vul hier alle gedragssystemen in die je gezien hebt