1.3 Een industrieel machtig Brits rijk deel 3 blz. 29 t/m 31

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC - Het Britse Rijk 1620-1900

1.3 Een industrieel en machtig Brits rijk

HC -Het Britse Rijk 1620-1900

18 Het begin van de Europese overzeese expansie.

21 De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

25 Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

27 Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

29 Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme.

30 De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.

31 De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.

32 Discussies over de 'sociale kwestie'.

33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie

34 De opkomst van emancipatiebewegingen

35 Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Kenmerkende aspecten bij deze historische context

Waar gaat dit thema over?

HC - Het Britse rijk 1620-1900

1.1 De opkomst en evolutie van Engelse koloniën

Op welke manieren ontwikkelden de Engelse koloniën zich in de beide Amerika's (1585-1833)?

1.2 De Britten in India

Waardoor werd India in de negentiende eeuw de belangrijkste kolonie binnen het Britse rijk (1765-1885)?

1.3 Een industrieel en machtig Brits rijk

Welke rol speelden koloniën in de sociaaleconomische ontwikkelingen in Groot-Brittannië (1750-1900)?

3. Een industrieel en machtig Brits Rijk

Inhoud van deze paragraaf:

• Agrarische en industriële revolutie in GB
• De arbeidersklasse
• De rol van India in het ontstaan van de industriële revolutie(voor 1800)
• De koloniën en de Britse economie(na 1800)
• De invloed van Groot-Brittannië op het wereldtoneel(na 1850)
• Industrieel kapitalisme en een vrijemarkteconomie
• Hervormingen
• Concurrentie en verdere uitbreiding van het Rijk 

Vandaag deze drie onderdelen: 

Leerdoel

1.3 Welke rol speelden de koloniën in de sociaaleconomische ontwikkelingen in Groot-Brittannië (1750-1900)?

1.3 Een industrieel en machtig Brits rijk

....uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering;

van handelskapitalisme

naar industrieel kapitalisme 

Het ontstaan van industrieel kapitalisme

Handelskapitalisme

• Kooplieden maakten winst en investeerden dit weer in handel! 
• Denk aan EIC en VOC
• Vb: scheepvaart en handel in specerijen
• Industriële Revolutie zorgde voor andere wijze om winst te maken

Kapitalisme: economisch systeem waarbij het kapitaal (geld en machines) en de natuur (grond) in handen is van particuliere ondernemers...doel: WINST!

Industrieel kapitalisme

• industrie in handen van rijke fabrikanten. 
• streefden naar zoveel mogelijk winst door fabrieksmatige productie. 
• = industrieel kapitalisme. 
• niet alleen leiding over de economie maar ook in de politiek. 

Ongehinderd profiteren...hoe dan?

• niet teveel inmenging van de staat=overheid
• zo min mogelijk regels
• zo min mogelijk belastingen (import/export)
• in Britse Rijk: vrije handel, ook afdwingen met geweld 

Bestaande sociale klassen in Britse samenleving vanuit ME

Strikte klassenverdeling

Bovenklasse

Middenklasse

Arbeiders

Ontstaan nieuwe sociale klassen 

door de industrialisatie 

Strikte klassenverdeling

• Nieuwe bovenklasse = ondernemers. Zijn boos, kunnen niet deelnemen aan politiek
• Britse Rijk=geen democratie

Bovenklasse

Middenklasse

Arbeiders

Nieuwe bovenklasse

Reform Bill

• Ondernemers wilden meer politieke invloed. 

• Reform Bill (hervormingswet) = herziening kiessysteem (1832):
• districten met veel platteland en steeds minder inwoners kregen minder zetels; 
• bij de nieuwe industriesteden werden nieuwe districten opgezet met meer zetels; 
• kiesrecht werd uitgebreid voor kleinere ondernemers en winkeliers

GEVOLG?

• De oude landadel op het platteland kreeg minder invloed.
• De nieuwe industriëlen die in de steden leefden en werkten, kregen meer invloed.

Politieke macht voor de ondernemers

• Macht verschoof zo in GB van het platteland en de adel --> 

• nieuwe industriegebieden met sterk groeiende steden.

• Arbeiders profiteerden echter niet van de Reform Bill --> 

• hadden te weinig bezit om kiesrecht te verkrijgen.

Arbeidersklasse laat van zich horen

• het werk zwaar + onveilig + lage lonen. 
• mensen woonden in kleine ruimtes met veel gezinnen bij elkaar, onhygiënisch.
• alcoholisme, criminaliteit en ziekte = leven nog ondraaglijker.
• overheid deed niks
• maar onder druk van protesten en vakbonden --> toch nieuwe arbeidswetten doorgevoerd. 

FACTORY ACTS 1833

• kinderarbeid verboden
• werktijden voor kinderen tussen 9 en 13 werden beperkt
• kinderen voortaan minimaal 2 uur per dag onderwijs
• meer regels over de inzet van vrouwen en ouderen in de fabriek
• afspraken over bedrijfsongevallen
• vakbonden
• samen druk uitoefenen

Inspiratie: Robert Owen (1777 - 1858)

• Niet alle fabriekseigenaren hadden slechte intenties.

• Robert Owen kocht een textielfabriek, waar hij goed voor zijn arbeiders zorgde. 
• Hij bouwde een eigen arbeiderswijk met goede huizen en onderwijs voor de arbeiderskinderen! New Lanark 

• - socialist
• - pleit voor invoering 8-urige werkdag 
• - steunde de vorming van vakbonden

Reform Bill

Factory Acts

hervorming districtenstelsel

verbod op kinderarbeid onder 9

uitbreiding kiesrecht

kinderen moeten 2 uur per dag naar school

controle op uitvoering wet

Keniaanse officieren in dienst van de Britse politie in Kenia, ca. 1900

Wat is géén gevolg voor de Indiase bevolking van de kolonisatie door GB?

1. Indiase textielindustrie neemt toe
2. boeren raken grond kwijt
3. aanleg spoorwegen en havens
4. Indiase bevolking komt in opstand

Samenvatting

De industrialisatie leidde tot de vorming van nieuwe sociale klassen. Fabrieksarbeiders leefden en werkten onder slechte omstandigheden in snelgroeiende steden en kwamen in protest. De overheid greep aanvankelijk niet in, maar probeerde vanaf 1833 met de Factory Acts excessen te voorkomen. Mede onder invloed van mensen als Robert Owen wisten arbeiders via vakbonden meer rechten af te dwingen. 

Dit is een kaart van het Britse rijk rond 1886. Geef aan of de tekenaar positief of negatief dacht over het Britse rijk. En geef twee beeldkenmerken waaraan je dat kunt zien.

Maak opdracht 1.73 t/m 1.80

Aan de slag!

1.3 Welke rol speelden de koloniën in de sociaaleconomische ontwikkelingen in Groot-Brittannië (1750-1900)?