hyperbool, understatement, litotes en eufemisme

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlmiddelen: hyperbool, understatement en eufemisme

Uitleg stijlmiddelen

Wat zijn stijlmiddelen en wanneer gebruik je die?

- manieren om je tekst kleurrijker te maken. 

Je gebruikt ze om je boodschap beter over te brengen; het wordt beter onthouden en maakt het krachtiger. Soms ontstaat daar ook humor door.

Hyperbool

•  schrijver gebruikt bepaalde woorden, zodat ze versterkt of   verzwakt worden.
•  bij een hyperbool-> de werkelijkheid wordt overdreven
•  hyperbool heeft humoristisch effect
•  hyperbolen zijn vaak uitdrukkingen

Stijlfiguren: hyperbool

Als je overdrijft, gebruik je een hyperbool.

Je zegt: 'Hij barst van het geld';

je bedoelt: 'Hij is rijk'.

Wat zijn de hyperbolen?

1. Ik schaamde me dood toe hij dat zei.
2. Ik heb me kapot gelachen om die grap.
3. Ik sterf onderhand van de dorst.
4. Peter stikte van de lach.
5. Frits wordt gek van de jeuk.
6. Ik vries mijn billen er nog af, zo koud is het hier.

Opdrachtje

Bedenk in tweetallen 5 hyperbolen en schrijf ze op. 

Geef aan waarom jij vindt dat het een hyperbool is.

Je krijgt hier 5 minuten voor.

Understatement

Understatement

- Met een understatement zwak je de mededeling af.

- Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in

   werkelijkheid.

Eufemisme

Een verzachtende uitdrukking-> niet spottend bedoeld is

• voorkomen dat een mededeling hard of onaangenaam overkomt
• bepaalde zaken fraaier over laten komen
• DUS: op een verzachtende manier of nette manier onder woorden brengen van iets wat niet zo prettig of netjes is

voorbeelden eufemisme

• Na een lange lijdensweg ging hij heen. 
  
• Volgens mij is er aan jou een steekje los! 
  
• De examinator heeft onzorgvuldig gehandeld. 
  
• Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.
  
• Zij werkt daar als interieurverzorgster.
  
• 'Hoe is het met uw stoelgang?', informeerde de dokter.
  
• De dierenarts heeft de hond laten inslapen. 
  
• De directie wil het personeelsbestand afslanken. 
  

Wat zijn de eufemismen?

1. Wij hebben helaas onze hond moeten laten inslapen.
2. Zij hebben de liefde bedreven.
3. Hij heeft haast, want hij moet een grote boodschap.
4. Op dit moment is hij werkzoekend.

Litotes

Een bijzondere vorm van een understatement is de litotes. Daarmee ontken je het tegenovergestelde.

Voorbeeld:  Ze zijn niet onbemiddeld.

Je bedoelt: Ze zijn rijk.

Litotes

- Er wordt een mededeling gedaan door het tegenovergestelde

   te ontkennen.

- De litotes lijkt op een understatement.

- Het is een stijlfiguur waarbij je schijnbaar iets ontkent of

   verkleint met het doel datgene wat je bedoelt des te meer uit

   te laten komen. 

braken

sterven

inbreker

afmaken van vee

spam

ontslaan

vomeren

laten gaan

ongewenste bezoeker

ruimen

E-mailmarketing

laten gaan

Bedenk bij de volgende 

woorden/woordcombinaties een eufemisme.

- Dood gaan
- Plassen
- Poepen
- Schoonmaakster
- Kerkhof

Je krijgt hier 3 minuten voor.

spuugzat

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

verzuipen

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

onaangenaam verrast

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

een verschrikkelijke bende

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

lachten zich een breuk

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

met de tong uit de mond

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

De dierenarts heeft onze hond laten inslapen.

_________

1. eufemisme
2. hyperbool

Ik WORD KNETTERGEK van je gezeur.

1. hyperbool
2. eufemisme

Vannacht hebben onze buren ongewenst bezoek gehad.

__________________________

1. eufemisme
2. hyperbool

Na een lange lijdensweg, ging hij heen.

_____

______

1. eufemisme
2. hyperbool

Een deel van het personeel zal moeten AFVLOEIEN.

1. hyberbool
2. eufemisme

"Waar bleef je nou, ik stond al eeuwen op je te wachten!"

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

Als al je verstandskiezen in één keer getrokken worden, is dat geen pretje.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. litotes

2) Ik verveel me dood.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. litotes

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

Mijn vriend is bepaald niet dom.

1. eufemisme
2. litotes
3. pleonasme
4. tautologie

Wis en waarachtig ga ik vanavond op de tv die wedstrijd bekijken.

1. understatement
2. eufemisme
3. litotes
4. tautologie

VWO
Benoem de stijlfiguur:
Dat is niet onwaarschijnlijk.

1. Understatement
2. Metonymia
3. Eufemisme
4. Litotes

Moet ik het nu VOOR DE DUIZENDSTE KEER zeggen? Deur achter je dicht!

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. litotes

Joke werkt daar als interieurverzorgster.

1. eufemisme
2. hyperbool

De directie kondigde een BANENREDUCTIE aan.

1. eufemisme
2. hyperbool

Eten we spruitjes? Wil je me dood hebben of zo?

1. hyperbool
2. eufemisme

Hij rende de benen uit zijn lijf om de bus te halen.

1. hyperbool
2. eufemisme

Na een lang sterfbed is hij ons helaas ontvallen.

1. eufemisme
2. hyperbool