Deelcontext 2: Kritieke momenten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

belangrijke vaardigheden voor de SE's en het CE:

1. betrouwbaarheid van een bron
2. representativiteit van een bron
3. oorzaak en gevolg
4. continuïteit en verandering

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:

• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
• De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
• De eenwording van Europa.
• De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
• De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Koude Oorlog: Blokvorming in Europa en spanningen in de wereld

• 'Blokvorming begon al in 1943: Conferentie van Teheran >
• Wat gebeurt er met de bevrijde landen in Europa? Afspraak:
• 'er zal democratie worden ingevoerd' Probleem: welke vorm van democratie?
• Problemen ook mbt de opbouw in de bezettingszones > Berlijnse Blokkade (48/49)
• Gevolgen: spanningen tussen Oostblok en Westblok
• 
  
• Ook: hervormingsbewegingen in Oostblok

Stalin, 1953

Scheuren in Oostblok

• Na dood Stalin (1953): 
  
• Destalinisatierede Chroesjtsjov (1956) >
• kritiek op beleid Stalin >
• Ook andere visie Chroesjstjov op buitenlandsbeleid:
• 'Vreedzame coëxistentie'
• In Oost-Europa roep om hervormingen:
• Hongarije.

Hongaarse Opstand:

• na destalinisatierede en 'vreedzame coësistentie'
• bevolking in Hongarije hoopt op democratische hervormingen
• demonstraties in Boedapest / beeld van Stalin omvergetrokken
• pro-Russische regering gedwongen af te treden
• nieuwe regering wil uit het Warschaupact treden
• gevolg: Rusland zet het leger in

0

Oproer bij Felix Merites

• gebouw van de CPN (Comm. Partij Ned)
• ook hier protesten tegen optreden   neerslaan Hongaarse Opstand:
• ruiten gebouw ingegooid >
• politiebescherming nodig

De Berlijnse Muur: 

Van de bouw in 1961 

tot 

de val in 1989

Conrad Schumann

Gorbatsjov

Honecker

Documentaire Teleac over Oost-West en de bouw van de Muur

( 6 minuten)

0

Bouw van de Berlijnse Muur (1961)

• Velen vluchtten via Berlijn naar het Westen (gat in het IJzeren Gordijn)
• Vooral: jongeren en hoogopgeleiden
• economische schade en slechte propaganda voor communisme
• 12/13 augustus: doorgangen Oost- naar West-Berlijn worden afgesloten
• Begin Bouw van de Muur

'Andere Tijden' over de vlucht uit Oost-Berlijn dmv een tunnel

( 9 minuten)

0

Documentare over Berlijn en de Bouw van de Muur (15 minuten)

0

Lied over Berlijn en de Muur

Harie Jekkers

0

Reactie (1963) van president Kennedy op de Bouw van de Muur:

'Ich bin ein Berliner' 

0

Bijdrage van Jortgeschiedenis

0

Cuba-crisis (1962)

• 1959: Castro aan de macht (revolutie)
• communist
• 1960 Kennedy president
• Varkensbaai-incident (1961) >
• Castro vraagt bescherming aan SU >
• plaatsing raketinstallaties >
• Kennedy stelt zeeblokkade in >
• Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord
• belang: bijna-kernoorlog

0

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

Kapitalisme:

- parlementaire democratie

- meer partijensysteem

- vrijheid van meningsuiting

- persvrijheid

- godsdienstvrijheid

- vrije markteconomie

Communisme:

- volksdemocratie

- eenpartijsysteem

- geen vrijheid van meningsuiting

- geen persvrijheid

- kritiek = 'vijand van het volk'

- planeconomie

- geen godsdienstvrijheid (> 'Opium voor het volk')