9.1 De Eerste Wereldoorlog, GRES

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Planning

Welkom

Terugblik

Kenmerkend aspect 9.1 + leerdoelen

Uitleg 9.1 + stukje lezen uit boek

Opdracht + huiswerk

Afronden

Terugblik vorige les

Wat ging aan de eerste wereldoorlog vooraf? 

Welke ontwikkelingen hebben geleid tot grotere spanningen tussen Europese mogendheden? 

9.1 De Eerste Wereldoorlog 1914-1918

KA: 9.1 + leerdoelen

Je leert: hoe de Eerste Wereldoorlog uitbrak en de oorzaken van de oorlog

Wat was de aanleiding (Sarajevo, 28 juni 1914)  van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) en waarom viel het Duitse Keizerrijk als eerste mogendheid op 4 augustus 1914 het neutrale Belgie binnen (Von Schlieffenplan met als doel: tweefrontenboorlog voorkomen)?

Op de achtergrond een demonstratie van de werklozen in de jaren 30.

Op de voorgrond een tank symbool voor de wereldoorlogen.

Kenmerkende Aspecten
Kenmerkend aspect 37: Het voeren van twee wereldoorlogen bij tijdvak 9: Wereldoorlogen

Kenmerkend aspect 38: De crisis van het wereldkapitalisme bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 39: Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 40: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 41: Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 42: Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 43: Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Kenmerkend aspect 44: De Duitse bezetting van Nederland bij tijdvak 9: Wereldoorlogen.

Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

Er zijn 5 (hoofd)oorzaken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog: 

1. Militarisme
2. Wapenwedloop


3. Modern imperialisme
4. Nationalisme
5. Bondgenootschappen
   
   

Militarisme 

Imperialisme

Wapenwedloop

Nationalisme

Bondgenootschappen

In deze Eerste Wereldoorlog stonden de 'centralen' (Duitsland, Oostenrijk en Turkije) tegenover de 'geallieerden' (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland). 

Als je kijkt naar de vorige slide, waarom is de naam 'centralen' gekozen denk je?

Directe aanleiding

Gavrilo Princip vermoordt Franz-Ferdinand

• 1914, Sarajevo in Bosnië
• moordaanslag op kroonprins Oostenrijk-Hongarije (Frans Ferdinand)
• Door Gavrilo Princip lid terreurgroep Zwarte Hand. Zij wilden aansluiting van Bosnië bij Servië ze zagen Oostenrijk-Hongarije als bezetter.
• Oostenrijk-Hongarije wil Servië een lesje leren, Duitsland helpt met de 'Blanco cheque'

Blanco Cheque

Figuurlijk betekent een blanco cheque een steunbetuiging bij voorbaat aan een ander. Er wordt verklaard: "Ik zal jou steunen wat je ook doet en wat de consequenties ook zijn." Zeer bekend is de blanco cheque die Duitsland aan Oostenrijk-Hongarije afgaf na de moord op Franz Ferdinand in 1914.

Moord op kroonprins Frans Ferdinand (1914)

Aanleiding Eerste Wereldoorlog!

Verloop

In de eerste weken rukten de Duitsers snel op in België voor de uitvoering van het Von Schlieffenplan. Toen het Franse leger weerstand bood kwamen ze beiden niet verder en startte de loopgravenoorlog.

Von Schlieffenplan

• Duitsland was ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk en Rusland
• Om een tweefrontenoorlog te voorkomen wilden de Duitsers met dit plan eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan
• Dit mislukte 

Een reden voor het uitbreken van WO1 is de wraak van Frankrijk

1. Op Du omdat ze Elzas-Lotharingen hadden verloren in de oorlog van 1870-1871.
2. Op Engeland omdat ze het kanaal hadden verloren in de oorlog van 1870-1871.
3. Op Engeland omdat ze Elzas-Lotharingen hadden verloren in de oorlog van 1870-1871.
4. Op Du omdat ze Elzas-Lotharingen hadden verloren in de oorlog van 1815-1870.

Wat betekend 'mobiliseren'

1. Met je leger ten strijden trekken.
2. Het leger ontbinden.
3. Gevechtsklaar maken van het leger voor de oorlog.
4. Mobile telefoons uitdelen.

Huiswerkopdracht 

Uitleg

Volgende week, beantwoordt en mee naar de les 

Afronden + vooruitblik 

Hoe is de Eerste Wereldoorlog uitgebroken en wat zijn de oorzaken van de oorlog?

Zandzakken waren gevuld met aarde en modder, en waren bedoeld om de soldaten te beschermen

In het begin van de oorlog waren de rantsoenen nog wel redelijk, maar naarmate de oorlog langer duurde, was er ook steeds minder (goed) eten.

Als de soldaten niet hoefden te vechten, speelden ze bijvoorbeeld met kaarten.

Behalve de vijand hadden de soldaten veel last van ongedierte, zoals ratten en vlooien. Sommige soldaten kwamen de tijd tussen de gevechten door met het doden van ratten.

Honden hielden de soldaten niet alleen gezelschap, ze bezorgden ook boodschappen tussen de verschillende loopgraven.

Soldaten konden vaak alleen maar overdag slapen, omdat 's nacht een goed moment was om de loopgraven van de vijanden te bespioneren. 

Met een periscoop konden de soldaten de vijand bekijken, zonder grote risico's te nemen. Een periscoop werkt met spiegels.

Er zijn duizenden brieven en dagboeken van soldaten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard gebleven. Dit zijn tegenwoordig belangrijke en waardevolle bronnen.

Voor de veiligheid van de soldaten waren de loopgraven in zigzag-vorm.

Tussen de Noordzee en de Zwitserse grens (Westfront) wordt 40.000km aan loopgraven aangelegd.

Het gebied tussen de loopgraven wordt in vier jaar tijd compleet omgeploegd. Er ontstaat een niemandsland.

360˚ video van een loopgraaf

Tijdens de video kun je alle kanten opkijken! Probeer het maar eens uit!

Op wacht staan was één van de belangrijkste taken die je kon krijgen. Op het in slaap vallen tijdens de wacht stonden zeer zware straffen.

Behalve vechten en wacht houden, waren er nog genoeg andere vervelende klusjes in een loopgraaf, zoals zandzaken bijvullen, prikkeldraad repareren of het leegmaken van de latrines (wc's)

Waarom werd de moordaanslag gepland door de "Servische tereurgroep" in Sarajevo.

huh?

Gebruik je boek blz. 116 'De oorlog breekt uit'

Diederik van Vleuten noemt het bezoek van Frans Ferdinand ook wel een 'propaganda bezoek' leg dit uit

De Duitsers verwachtte dat de oorlog snel gedaan zou zijn (Blitzkrieg). Leg uit waarom dit past bij nationalisme.

Totale oorlog

Totale Oorlog

Totale oorlog: Oorlog waarin ook burgers volledig in betrokken worden

Geef op de volgende slide voorbeelden van de totale oorlog tijdens WO1

Einde van de Eerste Wereldoorlog
 (staat ook in je boek)

• Keerpunt 1: Russische Revolutie (1917) --> terugtrekking Rusland (1918) Oostfront verdwijnt
• Keerpunt 2: deelname VS (1917) 
• Voorjaar 1918: Duitsland verliest lenteoffensief aan het Westfront
• Gevolg: ineenstorting leger + politiek Duitsland
• 11-11-1918: wapenstilstand
• Vanaf januari 1919: Conferentie van Parijs
• Doel: oorlog voorkomen

De Dolkstootlegende

De Dolkstootlegende is een complottheorie die tussen de beide wereldoorlogen vooral onder de nationalisten en conservatieven in Duitsland leefde, die inhield dat de Eerste Wereldoorlog niet op het slagveld verloren was, maar doordat de linkse revolutionairen het land met hun Novemberrevolutie hadden ondermijnd en vervolgens een (linkse) burgerlijke regering aan de macht hadden gebracht die het bevel aan de legerleiding gaf om de strijd te staken.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Dolkstootlegende

Quiz

Tot slot een paar quizvragen 

Welk nieuw wapen past bij de afbeelding op de achtergrond

Afronden met de leerdoelen

Kun je deze beantwoorden? 

In deze paragraaf leer je hoe de Eerste Wereldoorlog uitbrak.

In deze paragraaf leer je oorzaken van de oorlog.

In deze paragraaf leer je hoe de oorlog verliep.

In deze paragraaf leer je gevolgen van de oorlog.

Verdrag van Versailles

Duistsland wordt gestraft:
- Herstelbetalingen (100 miljard marken in goud)
- Elzas- Lotharingen en grondgebied bij Polen afstaan
- Kolonies inleveren
- Demilitarisatie (max 100.000 soldaten en geen vloot)
- In het Rijnland mochten geen Duitse soldaten zijn

Naast het verddrag mocht DU geen lid worden van de Volkenbond