2.3 de opstand

• Geschiedenis
• WO
• Studiejaar 6

In de Lage Landen begint een opstand tegen de Habsburgers

wat was er ook weer eens aan de hand?

Smeekschrift 

Ik smeek U!

Wil je alsjeblieft stoppen met alles en iedereen op de brandstapel zetten? 

Smeekschrift 

- Landvoogdes Margaretha van Parma stuurt het verzoek door naar Madrid. (1566)

- Protestanten gingen hagenpreken houden in de velden rondom steden. 

- Hagenpreken leidde tot Beeldenstorm in 1566

Beeldenstorm

- Radicale calvinistische predikanten roepen op tot protest

- In 1566 breekt de Beeldenstorm uit. 

- Hoe zou Filips II hebben gereageerd op de Beeldenstorm? 

Beeldenstorm in de st stevens

Beeldenstorm

In de tijd van de katholieken was de kerk in bonte kleuren geschilderd en stond ze vol beelden van heiligen. De Beeldenstorm in 1580 en de overname van de kerk door de protestanten in 1591 gaven het interieur een totaal ander aanzien. De kerk werd leeggehaald en witgekalkt. Veel kunstschatten en relieken zijn in die tijd verdwenen, zoals de arm van de heilige Stephanus.

Vraag:

1. Leg uit waarom het uitbreken van de beeldenstorm kenmerkend is voor het protestantisme. 

2. Waarom kun je beredeneren dat Luther afkeurend zou hebben gereageerd op de Beeldenstorm?

Filips stuurt Hertog van Alfa

- Generaal van Filips II

- Onbeperkte bevoegdheid + 10.000 manschappen

- Raad van beroerten (Bloedraad)

Willem van Oranje (hoofdrolspeler)

- Protestants opgegroeid --> volgt opleiding als leenman van Karel V en bekeerd zich. 

- Erfde een klein stukje land in Frankrijk met de naam 'Orange'. 

Willem mocht zich sindsdien 'prins van Orange' noemen.

- Willem wordt aangesteld door Filips II tot stadhouder van zeeland, 

Holland en Utrecht

Bijnaam Willem aan het hof = Willem de Zwijger 

Willem van Oranje

Wat vond Willem? 

- Voorstander van particularisme 

- Tegenstander van de bloedplakkaten

- Probeerde godsdienstvrede te krijgen (vrijheid van religie)

Tweestrijd tussen wat Filips wil en wat hij zelf vindt

Willem van Oranje

- Als Alva naar de Nederlanden komt, vlucht willem naar het Heilig Roomse Rijk (Nassau). 

- In het Heilig Roomse Rijk begint Willem met het bouwen(huren)  van een leger om de Nederlanden weer terug te krijgen.

Willem versus Alva

- Tot twee keer toe trekt Willem van Oranje met een leger de Nederlanden in. Beide veldtochten mislukken.

- (1572) De watergeuzen nemen Den Briel in. 

- Willem had de Geuzen aan zijn kant

- Al snel sluiten andere steden zich aan bij de Opstand

Willem versus Alva

1576

- Alva reageerd met terreur  (plunderen en moorden) 

- (1576) Alva's troepen komen in opstand (Spaanse furie)

- (1576) Pacificatie van Gent. Verbond tussen alle gewesten tegen het spaanse leger.

- Godsdiensvrijheid in alle gewesten. 

Het spaanse leger moord en plunderd Antwerpen (spaanse furie) 1576

Pacificatie van Gent (1576)

Situatie na de pacificatie van Gent: 

- Godsdienstvrede 

- Anti-Spaans beleid (leger moet weg)

- Willem van Oranje wordt landvoogd (onder de koning)

Let op: Pacificatie van Gent is geen onafhankelijkheidsverklaring

 Met de Pacificatie van Gent sloten de Staten van Brabant, Vlaanderen, Artesië en 

Henegouwen een overeenkomst met de Staten van Holland en Zeeland, 

en namen de Prins van Oranje aan als hun stadhouder

Conclusie

Nederlanden komen in opstand tegen Religieus geweld en Centralisatie politiek. 

Willem van Oranje loopt technisch gezien over van de Spaanse kant naar de Nederlanden 

Met de pacificatie van gent wordt er een samenwerking onder Willem V Oranje voorgedragen. 

Lees bladzijde 40

Het boek stelt dat de 80 jarige oorlog beschouwt wordt als een oorlog tussen 'Spanje' en 'de steden'. 

Brengen de gegevens die het boek je geeft je aan het twijfelen?

Waarom wel, waarom niet? 

Maak de hand-out