3.3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

kauwgom in de prullenbak

mobiel in de telefoontas

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we kijken terug naar de vorige lessen
• we kijken het gemaakt werk na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• je begint aan het huiswerk
• we sluiten de les af 

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• ik weet wat een ruilen over de tijd is
• ik weet de vier spaarmotieven
• ik weet waar het NIBUD voor is
• ik weet wanneer je enkelvoudige rente krijgt en kan ermee rekenen
• ik weet waneer je samengestelde rente krijgt en kan ermee rekenen
• ik kan de contante waarde berekenen
• ik weet wat opnamekosten zijn en boete is
• ik weet het verschil tussen nominale en reële rente
• ik weet wat het depositogarantiestelsel inhoudt
• ik weet op welke 2 manieren je kunt beleggen en weet de verschillen
• ik weet wat dividend is
• ik weet wat koerswinst is

• ik weet wat een begroting is
• ik weet wat budgetteren is
• ik weet waar het NIBUD voor is
• ik weet welke ontvangsten er kunnen zijn
• ik weet wat het besteedbaar inkomen is
• ik weet welke 3 groepen uitgaven er zijn 
• ik kan van elke groep uitgaven 5 voorbeelden geven
• ik weet wat een begrotingstekort is en kan dit uitrekenen
• ik weet wat een begrotingsoverschot is en kan dit uitrekenen
• ik kan geld omrekenen van de ene naar de andere periode

LEER              EN

3.6a

1. volgend jaar scooter => sparen voor aanschaf duurzame goederen

2. je weet nooit => sparen uit voorzorg

3. rente uit eten => sparen voor de rente

3.6b

Barry zal niet z'n hele leven beroepsvoetballer kunnen blijven. Meestal doen ze dit totdat ze 35 jaar zijn. Daarna is hij 'te oud' en ontvangt hij geen salaris meer door te voetballen. Barry spaart om dit inkomensverlies op te vangen.

3.6c

Als de rente gelijk is aan de inflatie dan wordt de koopkracht van het spaargeld steeds lager. Met het geld kun je minder producten kopen.

3.6d

Het nadeel van beleggen is dat je nooit zeker 

weet of je winst maakt. Je kunt ook al 

je ingelegde geld kwijtraken 

(bij faillisement). Het geld op een 

spaarrekening is veilig door het 

depositogarantie stelsel.

3.6e

Staatsobligaties zijn veiliger: de kans dat de staat failliet gaat is klein, en dus minder kans om zijn geld te verliezen.

3.6f

Met aandelen meer risico dan met obligaties:

* de rente bij een obligatie is vast, bij aandelen is dit niet zo

* de koers van een aandeel kan erg schommelen, bij een obligatie

    krijg je altijd het geleende bedrag terug.

3.7a

1. rente: 600x0,5x1/100 = € 3,-

2. rente: 423x1,6x1/100 = € 6,77

3. rente: 100.000x0,9x6/1200 = € 45,-

4. rente: 225x0,7x2/1200 = € 0,26

5. rente: 300x0,425x6/1200 = € 0,64

6. rente: 980x0,07x3/1200 = € 0,17

7. rente: 32.400x0,375x9/1200 = € 1.737,75

3.7b

Bij een bankfaillissement garandeerd DNB uitbetalingen van 

€ 100.000,- per rekeninghouder per bank. Aangezien het spaarbedrag lager is als dat bedrag zou het volledige bedrag worden uitbetaald bij een faillissement van de bank.

3.7c

De berekening is onjuist, Bas krijgt ook rente die in de voorgaande jaren is bijgeschreven. Dus antwoord 2.

Het eerste jaar is het saldo gegroeid naar € 106,- dan komt er bij

€ 100,- dan is het saldo na 2 jaar € 218,36 en zo verder.

3.7d

1. (1,007)9 x 225 = € 239,58

2. (1,00425)20 x 3000 = € 3.265,56

3. (1,0003)14 x 1980 = € 1.988,33

4. (1,0037)34 x 32400 = € 36.797,13

3.7e

Om over 5 jaar € 2.000,- te hebben moet je nu:

2000/(1,015)5 = € 1.856,52

3.8a  Als het geld van lange tijd vaststaat heeft de bank zekerheid over de periode dat de bank dit geld kan uitlenen. De bank kan er dus zelf meer aan verdienen en is daarom bereid meer rente te geven.

3.8b  ASN Jeugdsparen, dit geeft de hoogste rente

3.8c

(1,004)¹⁸ x 1.000 = € 1.074,50

3.8d

Saldo tot € 100.000,-: 0,01% van 100000 = € 100,-

Saldo boven € 100.000,-: -0,5% van (750000-100000) 

= € 3.250,-

Rente: +100 - 3250 = -€ 3.150,-

Dus te betalen € 3.150,-

3.8e

Het geld zo over meerdere banken verspreiden, dat er nog wel rente wordt ontvangen.

Het geld van de bank halen en op een andere manier beleggen.

Het geld van de bank halen en thuis bewaren.

3.8f

Omdat sparen weinig of geen rente of zelfs negatieve rente oplevert, hebben vele spaarders hun geld belegd in aandelen. Hierdoor neemt de vraag naar aandelen toe en het aanbod af, waardoor de koersen stijgen.

3.8g

Koersverlies, waardoor je belegde vermogen afneemt.

Je belegging levert niets op (en is niets meer waard) omdat het betreffende bedrijf failliet gaat.

Geen dividenduitkering omdat het bedrijf geen winst maakt of verlies draait.

3.9a  Van januari 2017 tot 1 januari 2030 is 13 jaar.

Het totale spaarbedrag is (1,02)13 x 20.000 = € 25.872,13

3.9b  De rente is het totale spaarbedrag - het bedrag van de inleg, dus 25872,13-20000 = € 5.872,13.

3.9c  Van januari 2017 tot 1 januari 2022 is 5 jaar.

Het spaarbedrag is dan (1,02)5 x 20.000 = € 22.081,62

Daar gaat € 7.000,- vanaf dus wordt dan € 15.081,62

Van januari 2022 tot januari 2030 = 8 jaar.

Het spaarbedrag wordt dan (1,02)8 x 15081,62 = € 17.670,52

3.9d

Het tekort zonder bijstorten is 25000 - 17670,52 = € 7.329,48

Bijstorten moet dus 7329,48/(1,02)5 = € 6.638,54

3.9e

Als de rente 0,5% per kwartaal wordt dan is dit meer dan 2% op jaarbasis. Je krijgt namelijk bij samengestelde rente ook rente over je rente. Je krijgt dus in het 2e kwartaal ook rente over de rente van het vorige kwartaal.

3.9f  

Door de pandemie daalde het vertrouwen in de economie en daalde de consumptie en productie. 

De winst en dividendverwachtingen in de bedrijven daalden. 

De vraag naar aandelen nam af en het aanbod toe. 

Hierdoor daalden de aandelenkoersen.

3.9g  

Op 18 maart was de koers 4,30

Op 6 mei was de koers 10,87

Op 18 maart kocht Emiel 4300/4,30 = 1.000 aandelen.

De waarde op 6 mei is 1000x10,87 = € 10.870,-

De koerswinst is dan dus 10870-4300 = € 6.570,-

§3.3 Lenen 

Leenmotieven:

Lenen

• Dus als je geld leent... 
• moet je het terugbetalen!'
• Terugbetalen = aflossen 
• Maar je moet ook rente betalen!
• Effectieve rente 
• Risico's, looptijd, maximaal leenbedrag. 

De effectieve rente op jaarbasis is het werkelijke rentepercentage inclusief de kosten, dat je per jaar betaalt over het geleende bedrag. 

alle leningen worden hier geregistreerd

Een lening aan consumenten heet een CONSUMPTIEF KREDIET

Voorbeelden

• Persoonlijke lening (vaste looptijd, vaste aflossing)
• Doorlopend krediet (maximumbedrag, rood staan)
• Koop op afbetaling
• Huurkoop 
• Hypothecaire lening

Lineaire hypotheek       Annuïteiten hypotheek

Huiswerk volgende les 

Doornemen + Maken 

     Paragraaf 3.3

opdracht 3.11 t/m 3.14

Hoe zit het met de hypotheekrente aftrek en het eigenwoningforfait?

Rekenen:  

rentebedrag

kosten lening

aflossing lening

1. Persoonlijke lening
2. Doorlopend krediet
3. Kopen op afbetaling
4. Huurkoop
5. Linearie hypotheek
6. Annuïteitenhypotheek

Wat moet je weten van §3.3?

Noteer in je schrift

Welke 3 leenmotieven zijn er?

Wat is het verschil tussen rente, effectieve rente en  maximale rente?

Opdrachten

3.11 toepassen begrippen 

3.12 begrippen / rentebedrag berekenen

3.13 toepassen begrippen

3.14 berekenen rente en aflossing

  Begrippen

3.11

a  onjuist; je betaalt elke maand
b  onjuist; bij huurkoop blijft de winkelier eigenaar

c  juist

d  juist

e onjuist; je betaalt rente over het bedrag dat je geleend hebt

f  juist

3.12a

Nieuwe meubels => lenen voor de aanschaf 

van een duurzaam consumptie goed (antwoord 1)

b Als Esmee al meer leningen heeft lopen, dan is het risico groter dat zijn deze lening niet meer kan afbetalen. De bank zal haar dan minder snel een lening geven.

c De bank zal ook kijken naar het inkomen van Esmee. De bank wil weten of zij voldoende inkomen heeft om de aflossing en rente over de lening te betalen.

3.12d

lening is € 4.000,- en de looptijd is 60 maanden

Het termijn bedrag wat daarbij hoort is € 87,02 (blz 116) 

Het rentebedrag is 60x87,02 - 4000 = € 1.221,20 

e Als Esmee kiest voor een kortere looptijd dan gaat het termijn bedrag omhoog. Dat geld moet ze wel maandelijks kunnen missen.

zou jij 5 jaar geld lenen om meubels te kopen?

3.13a

Het gaat om een doorlopend krediet, dan kan dus net zolang duren als je zelf wilt. Je kunt de afgeloste bedragen telkens weer opnieuw lenen.

b  Voordeel toetsing BKR voor klant: de consument wordt zo beschermd tegen een te grote, niet te dragen schuld.

Nadeel toetsing BKR voor klant: de consument kan zo niet altijd kopen wat hij wil. Ook kan hij door een registratie bijvoorbeeld een minder hoge hypothecaire lening afsluiten voor de aankoop van een huis.

3.13c  lening is € 25.000,- en de looptijd is 125 maanden

Het termijn bedrag wat daarbij hoort is € 250,- (blz 116) 

Het rentebedrag is 125x250 - 25000 = € 6.250,-

(of totaalbedrag - kredietbedrag) 

d  zithoekcombinatie is € 3.000,- aanbetaling 20% = € 600,- 

De lening is dus € 2.400,- het termijn bedrag is € 91,80

Inge moet in totaal voor de bank 36x91,80 + 600 = € 3.904,80 betalen.

e  Extra betaald: 3904,80-3000 = € 904,80

In procenten is dit 904,80/3000 x 100 = 30,2%

3.14a  Bij de lineaire hypotheek is de 

aflossing per jaar 240000/30 =      € 8.000,-

rente het 1e jaar 3% van 240000 = € 7.200,-

Het totale bedrag is dus € 15.200,-

b De kosten bij een anuïteitenhypotheek zijn het 1e jaar minder. 

De aflossing en rente zijn hier elk jaar bij elkaar € 12.245,-.

c  In het 2e jaar is de rente is dan 3% van (240000-8000) 232000 = € 6.960,- 

3.14d  Bij de annuïteiten hypotheek zijn de aflossing en rente elk jaar bij elkaar € 12.245,-.

e 

f  Bij annuïteitenhypotheek betaal je meer: in het begin betaal je vooral veel aflossing. Doordat de schuld snel daalt, betaal je dus  minder rente.  

jaar	schuld begin	rente 3%	aflossing	schuld eind
1	€ 240.000,-	€ 7.200,-	€ 5.045,- (12245-7200)	€ 234.955,- (240000-5045)

jaar	schuld begin	rente	aflossing	schuld eind
2	€ 234.955,-	€ 7.048,65	€ 5.196,35 (12245-7048,65)	€ 229.758,65 (234955-5196,35)

• ik weet de drie leenmotieven
• ik weet wat rente is
• ik weet wat effectieve rente is
• ik weet waarom er maximale rente is
• ik weet van welke 3 zaken het maximale leenbedrag afhangt
• ik weet welke 5 consumentenkredieten er zijn
• ik ken de verschillen tussen de consumentenkredieten
• ik weet wie de geldgever is en wie de geldnemer
• ik ken de twee hypotheekvormen
• ik kan rekenen met de twee hypotheekvormen (aflossing en rente)

LEER              EN