Lessenserie Schrijfstijl

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Lessenserie Schrijfstijl

Lessenserie Schrijfstijl

Terug- en vooruitblik

Stijlstrategie 1 en 2: Passend en concreet 

Stijlstrategie 3 en 4 : Coherentie (samenhang in een tekst). 
- relationele referentiele (het gebruik van signaalwoorden)
- referentiële coherentie (verwijswoorden, synoniemen en omschrijvingen)

Vandaag stijlstrategie 5: afwisselen enkelvoudige en samengestelde zinnen met onderschikking en nevenschikking.

In totaal behandelen we 10 stijlstrategieën

Grammatica zinsdelen

• Ik kan een enkelvoudige en samengestelde zin benoemen en formuleren (herhaling H2 Schrijfstijl)
• Ik weet het verschil tussen nevenschikking en onderschikking.

Enkelvoudige zin

- 1 persoonsvorm 

- is een zelfstandige zin

- is een hoofdzin.

Voorbeeld: Ik eet een appel.

Samengestelde zin 

- bevat 2 persoonsvormen

-bestaat uit een hoofdzin +
  hoofdzin of uit een hoofd-
   zin + bijzin * 

Voorbeeld: Ik eet een appel, want ik heb zin in iets gezonds.

Bijzin (BZ)

- kan niet zelfstandig voorkomen!

- heeft dus altijd een HZ (hoofdzin) nodig

- de persoonsvorm staat meestal achteraan in de zin.

Voorbeeld: Ik eet een appel | omdat ik honger heb.

                                   HZ                               BZ

Samengestelde zinnen

Een HZ + HZ noemen we een nevenschikkende samengestelde zin.     (Voorbeeld: De zon schijnt | want | het is lente.)

--> de voegwoorden dus/of/en/want/maar zijn nevenschikkend.

Een HZ + BZ noemen we een onderschikkende samengestelde zin.   (Voorbeeld: De zon schijnt | omdat | het lente is.)

--> de voegwoorden omdat, toen, sinds, hoewel ondersch.

Nevenschikkende zinnen: HZ+HZ

Let op! 'OF'

Het voegwoord 'of' kan soms onderschikkend en soms nevenschikkend zijn. 

Keuze: Wil je pizza of (wil je) friet? > nevenschikkend

Anders: Ik weet nog niet of hij komt. > onderschikkend

Ik baal van het Nederlands elftal, omdat ze slecht gespeeld hebben.

1. Twee hoofdzinnen
2. Hoofd- en bijzin
3. Twee bijzinnen

Die winkel is altijd open, tenzij het een nationale feestdag is.

1. De zin bestaat uit twee hoofdzinnen.
2. De zin bestaat uit twee bijzinnen.
3. De zin bestaat uit een hoofd- en een bijzin.

Die winkel is vandaag gesloten, want het is een nationale feestdag.

1. BZ: 'Die winkel is vandaag gesloten'
2. HZ: 'want het is een nationale feestdag'
3. BZ: 'want het is een nationale feestdag'

Benoem de hoofd- en bijzinnen:
Wanneer je gescoord hebt, ben je een topper.

1. Wanneer - hebt = bijzin ben - topper = hoofdzin
2. Wanneer - hebt = hoofdzin ben - topper = bijzin
3. Wanneer - hebt = bijzin ben - topper = bijzin
4. Wanneer - hebt = hoofdzin ben - topper = hoofdzin

Opdracht

Blz. 14 'Schrijfstijl': 

Opdracht 2-3 a: je hebt zeven zinnen gemaakt. Benoem of jouw zinnen enkelvoudig (EV) zijn of niet. Zo niet dan kies je uit Nevenschikking (NS) dus twee hoofdzinnen naast elkaar, of uit Onderschiking (OS) wanneer je een hoofd- en een bijzin hebt.

NRC: IK-je (max. 120 woorden)

De diagnose was niet best. De operatie zou ingrijpend zijn en met hoge kosten verbonden. Ik zuchtte en probeerde luchtig te blijven: „Nou, bedankt, dokter. En hoe nu verder?”

Zonder een seconde te twijfelen kwam het antwoord: „Hij heeft bij ons in ieder geval een bedje voor de nacht. Dan kunnen jullie er nog een nachtje over slapen en ons morgen laten weten wat jullie willen doen.”

Ik bedankte de automonteur en hing op. Onze auto was in goede handen.

Ik-je: Valentijnsdag

Ik ben thuis aan het werk als de bel gaat. Zou het…?

Ik open de deur en zie de postbezorger met een grote doos van Greetz. Mijn hart maakt een sprongetje. „Oh, wat leuk!”, roep ik enthousiast. Waarop de bezorger antwoordt: „Uw buurvrouw is niet thuis. Mag ik het hier achterlaten?”

Hoofdstuk 4

Duidelijke zinnen.

Je gaat zelf aan de slag.

Maken: blz 27-28 opdracht 4-1 a+b

Bestudeer: blz. 28-29 de theorie bij punt 8.

Maken: blz. 30-31 opdracht 4-4 a+ b

Stijlstrategieën

Welke hebben we tot nu toe behandeld?

H5: Stijlfiguren

Hoe maak je je formuleringen 'mooi' en 'opvallend'?

Stijlfiguren

- korte zinnen

- alliteratie

- beeldspraak

- woordspeling

- ellips

Bestudeer blz. 33-34-35

Markeer de vaktaal en zorg dat je snapt wat er bedoeld wordt.

Maken: blz. 35-36

Opdracht 5-3 a, b, c

H5: stijlfiguren

Welke worden er genoemd in de tekst?

H5: stijlfiguren

woordspeling, korte zin, pleonasme, alliteratie, hyperbool, eufemisme, dysfemisme, tautologie

Stijlstrategie 7: opvallend korte zinnen

1. Ajax. Gewoon voetballen. Vrij van stress. Aanvallend. In topconditie.

2. Is dat moeilijk? Nee.

3. Mijn conclusie: stop met het eten van vlees.

Stijlstrategie 8: alliteratie (titel of slot)

1. Zoek naar woorden met dezelfde beginletter.

2. Vervang de belangrijke woorden van de zin:

Atoomtechnici werken aan kernfusie -->
Knappe koppen werken aan kernfusie

H6 - Stijlstrategie 9: intensiveerders

-ontroerend --> hartverscheurend

-saai --> dodelijk saai

-talentvolle voetballer -->een sensatie die maar eens in de
 zoveel jaar voorkomt

-een nuttig boek --> dit mag in geen enkele boekenkast
 ontbreken

H7: de drieslag

Je gaat zelf ontdekken wat dit is.

Lees tekst 35 t/m 41 op blz. 47-48

Markeer in elke tekst de drieslag (soms meer dan één)

H7: de drieslag

Maken: opdracht 7-3 op blz. 48

Je schrijft zelf een theorieblok over de drieslag in 100-150 woorden. Informatie opzoeken op internet mag, maar overschrijven niet.