T1B2: Hormonale regulatie deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 1
Basisstof 2: Hormonale regulatie

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven op welke manieren hormonen de cellen en weefsels van organismen kunnen beïnvloeden.
• Je kunt de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven. 
• Je kunt beredeneren hoe organen reageren op hormonen.

Begrippen BS2

• Signaalmoleculen
• receptoren
• doelwitcellen
• hormonen
• endocriene klieren
• exocriene klieren
• hormoonconcentratie
• hormoonstelsel
• hypofyse
• hypothalamus
• Groeihormoon (GR)
• antidiuretisch hormoon (ADH)

Begrippen bij BS2

• Schildklier
• thyroxine
• schildklierhormoon
• eilandjes van Langerhans
• Insuline
• Glucagon
• bloedsuikerspiegel
• glycogeen
• Erytropoëtine (epo)
• bijnieren
• adrenaline

Hormonale regulatie

• Langzaam
• Moleculen via bloedvaten
• Ongericht

Zenuwstelsel

• Snel
• Impulsen via zenuwen
• Zeer gericht

Communicatie tussen organen

Werking van hormonen

Peptidehormonen

• Eiwit
• Receptoreiwit op celmembraan nodig
• Second messenger
• Beïnvloedt genexpressie

Steroïdenhormonen

• Vet (lipide)
• Kan direct door celmembraan
• Receptoreiwit op kernmembraan
• Beïnvloedt genexpressie

Wat gebeurd er als een hormoon bind aan een receptor:

-enzym activatie

- verandering in opname of secretie van een molecuul

- verandering van cytoskelet

- regulatie van transcriptie in DNA

BINAS 89B: werking van hormonen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Cyclisch_adenosinemonofosfaat

https://bio.libretexts.org/Bookshelves/Introductory_and_General_Biology/General_Biology_1e_(OpenStax)/7%3A_Animal_Structure_and_Function/37%3A_The_Endocrine_System/37.2%3A_How_Hormones_Work

Lees het nieuws bericht hiernaast. 

Op een hoogte van 1000 meter bevat de lucht veel minder zuurstof dan op zeeniveau. Leg uit welk effect het niet kunnen doen van een hoogtestage heeft op de productie van EPO bij Tom Dumoulin.  (zie o.a. Binas 89A)

Licht toe waarom Tom zichzelf niet ziet als Tour winnaar. Schrijf je antwoord op de volgende dia.

Op een hoogte van 1000 meter bevat de lucht veel minder zuurstof dan op zeeniveau. Leg uit welk effect het niet kunnen doen van een hoogtestage heeft op de productie van EPO bij Tom Dumoulin.
Licht toe waarom Tom zichzelf niet ziet als Tour winnaar.

Maakt EPO gebruik van een second messenger of kan het direct door het celmembraan de cel in?

Hormoonklieren

Het hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren.

• Hypofyse
• Hypothalamus
• Schildklier
• Bijnieren
• Eilandjes van Langerhans
• Testes/ovaria

Hypofyse

Ligging hypofyse

Basisstof 7. 

De hypofyse en de schildklier

De hypofyse

Hypofyse

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon:
  
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen (stofwisseling) en groei en ontwikkeling.
  
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

Eilandjes van Langerhans

Nieren en bijnieren

EPO -> stimuleert productie rode bloedcellen in beenmerg; denk aan doping bij topsporters

Adrenaline -> bij stress situaties (fight, flight, fright)

Cortisol -> stresshormoon (onderdrukking afweersysteem en verhoging glucose)

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven op welke manieren hormonen de cellen en weefsels van organismen kunnen beïnvloeden.
• Je kunt de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven. 
• Je kunt beredeneren hoe organen reageren op hormonen.