Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

POËZIE

Is de tekst op de muur een gedicht?

1. ja
2. nee

Een gedicht is ...?

Kenmerken van een gedicht

•    De regels zijn niet volgeschreven, op de bladzijde is veel wit
•    Soms rijmen gedichten, soms niet
•    Een gedicht kan heel kort zijn, maar ook lang
•    Een gedicht kan een verhaal vertellen, maar meestal gaat het over gedachten en gevoelens
•    In een gedicht wordt de taal soms anders gebruikt, waardoor je moet nadenken over het gedicht

LESDOELEN

•    Aan het eind van de les weet je wat een gedicht is.
•    Aan het eind van de les ken je verschillende soorten rijm.
•    Aan het eind van de les herken je strofen en versregels.
•    Aan het eind van de les weet je wat figuurlijk taalgebruik in een gedicht is
•    Aan het eind van de les kun jij je mening geven over een gedicht.

Welke kenmerken heb je in dit gedicht herkend?

1. Het gedicht vertelt een verhaal
2. Het gedicht gaat over gevoelens, gedachten
3. Het gedicht heeft rijm
4. Het gedicht heeft geen rijm

STROFES EN VERSREGELS

• Teksten zijn vaak verdeeld in alinea’s. Dat zijn stukken tekst die bij elkaar horen.
• Gedichten zijn ook vaak verdeeld in stukken. Dat noem je strofes.
• Elke strofe bestaat uit versregels.

Hoeveel strofes herken je?
Hoeveel versregels tel je?

1. 4 strofes 8 versregels
2. 3 strofes 10 versregels
3. 2 strofes 6 versregels

SOORTEN RIJM

In een gedicht kom je vaak rijm tegen: woorden die op elkaar rijmen

bad - nat - gat - lat                      zweten - meten - daten - eten

Je leert over drie soorten rijm:

eindrijm, alliteratie (beginrijm) en klinkerrijm

KLINKERRIJM

• Klinkerrijm: de klinkers in woorden rijmen (a - e - i - o - u - y).

       ik ben niet gek of wel

• Ook samengestelde klinkers kunnen klinkerrijm zijn

       ik zie blauw van de kou

• Het gaat om de klank / uitspraak
• Kun jij klinkerrijm vinden in de volgende dia?
  

ALLITERATIE (OF: BEGINRIJM)

Alliteratie of beginrijm: woorden beginnen met dezelfde medeklinker
Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan.

Suske en Wiske-titels: Het Spaanse Spook, De snorrende snor, De duistere diamant, De wilde weldoener

Opdracht
Bedenk zelf een paar woorden die met dezelfde letter beginnen.
Dat kan zoals een Suske en Wiske-titel of een kort zinnetje.

Wat herken jij in het vorige gedicht?

1. verzonnen woorden
2. rijm
3. herhaling
4. antwoord A, B en C

WENDING

Een gedicht kan een wending hebben.

Net als in een verhaal.

Dan gebeurt er iets onverwachts.

In het volgende gedicht zit een wending. Zie jij 'm?

Noteer wat op de puntjes moet staan:
1. Tongenworst is van ... tong.
2. Lamskoteletjes zijn koteletjes van ...
3. Knuffelsaus is saus van ...
4. Een kindermenu is ...

FIGUURLIJK TAALGEBRUIK

• Letterlijk taalgebruik = je schrijft wat je bedoelt.

       Bijvoorbeeld: ik eet een boterham.

• Figuurlijk taalgebruik = je schrijft in ‘beelden’

       Bijvoorbeeld: Het leven lacht ons toe vandaag.
       Of een vergelijking: Ze straalde als de zon.

• Dichters gebruiken vaak beeldende taal.

Wat is figuurlijk taalgebruik in het vorige gedicht?

1. een dapper wolkje bloed
2. een hartelijke druppel drinken
3. Het wijde zoute water had ik aan als een zomerjurkje in de wind.
4. antwoord A, B en C

Wat vind je van dit gedicht?
Leg uit waarom je dat vindt.

Geleerd over poëzie?

OPDRACHT (TREDE 6)

•    Blader door de gedichtenbundels en maak foto’s van de gedichten die jou aanspreken.
•    Kies uiteindelijk één gedicht en neem dit over op een A4 of A3.
•    Om het gedicht heen noteer je iets over:
-    het onderwerp van het gedicht;
-    letterlijk en figuurlijk taalgebruik;
-    je mening over het gedicht (leg je mening uit!);
-    andere opvallende zaken waar je iets over wilt zeggen ( rijm, wending, enjambement, enz.).