PM3 les 5

• Dienstverlening en Producten
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

PM3 les 5 BRJ

Welkom DP3

12:15 - 12:30	startactiviteit	lees de begrippen van boekje 17 en 18
12:30 - 13.45	lesdoelen bespreken uitleg theorie maken opdrachten	boekje 18
13:45 - 13:55	afronden & lesdoelen behaald	huiswerk:

Leerdoelen: je leert

• over verschillende boren
• over verschillende boormachines
• hoe diep je gaten moet boren
• welke verbindingen er zijn

Wat weet je nog van de vorige les? 

Welke soorten plaatmaterialen zijn er?

plaatmaterialen

triplex/multiplex		3 (triplex) of 5 laagjes hout (multiplex)
spaanplaat		houtspaanders die met lijm zijn samengeperst
hardboard		gemaakt van fijngemalen geperste houtvezels
mdf		gemaakt van houtvezels die met lijm tot platen zijn geperst

Welke soorten zagen zijn er?

Zagen

afkorten = hout op lengte zagen

rechte zaaglijnen: 

handzaag: grote balken 

kapzaag: kleine latjes 

ronde zaaglijnen

decoupeerzaagmachine

Uitsparing: een stuk uit het plaatmateriaal zagen 

Welke soorten zagen zijn er?

Zagen

Uitsparing: een stuk uit het (plaat)materiaal zagen met een decoupeerzaagmachine.

1. je boort eerst een gat aan de binnenkant van de zaaglijn

2.steek de zaag in het boorgat

3.zaag vanuit het boorgat de zaaglijn die je hebt getekend en zaag met de decoupeerzaag

Afschrijf- en meetgereedschappen

1. Potlood 
2. Dunne viltstift
3. Kraspen
4. Duimstok 
5. Rolmaat
6. Schuifmaat
7. Winkelhaak
8. Verstekhaak
9. Zweihaak                     10. Passer

Schuifmaat

• om kleine maten nauwkeurig te meten (bijv. dikte multiplex)
• kijk eerst waar 0 staat van het schuivende gedeelte 
• kijk daana waar welk streepje precies gelijk valt met het streepje op het vaste deel (18,5 mm)

winkelhaak	verstekhaak	zweihaak
haakse hoek op het hout aftekenen -> een hoek van 90 graden	hoeken van 45 graden aftekenen (hoek van 45 graden heet VERSTEK)	om hoeken af te schrijven

Uitleg theorie

Soorten boormachines

• boormachine (elektrisch of met een accu)
  

• kolomboormachine 

Houtboren

• Je boort een gat in hout of plaatmateriaal met een houtboor. 
• De houtboor herken je aan het puntje wat aan de boor zit.
  
• Op de zijkant van een boor staat een nummer, bijvoorbeeld nummer 6. Dit nummer geeft de diameter van de boor aan. 
• Boortje 6 heeft een diameter van 6 mm.
  

Om met een houtboor te kunnen boren, heb je een machine nodig, bijvoorbeeld een:boormachine (elektrisch of met een accu)

kolomboormachine.

Voorboren

• Als je een schroef in het hout draait, kan het hout gaan splijten. 
• Je ziet dan bij de schroef een lelijke kier in het hout. 
• Je kunt dit voorkomen met voorboren. 
• Je boort dan eerst een gaatje met een dun boortje zodat je er daarna een schroef in kunt draaien.
• Zorg er daarbij voor dat je een boor gebruikt met een kleinere diameter dan de schroef.

Boren

Heeft de schroef een diameter van 3 mm? Gebruik dan boortje 2. 

Boor het gat ook niet te diep, deze is minder diep dan de lengte van de schroef.

Vaak staat op de werktekening aangegeven hoe diep je een gat moet boren. 

Daarnaast gelden de richtlijnen:

Moet je voorboren voor een schroefverbinding? Zorg er dan voor dat het boorgat ongeveer een kwart minder diep is dan de schroef. Als je een schroef van 20 mm hebt, dan maak je dus een boorgat van 15 mm diep.

Boren

Boor je een gat voor een deuvelverbinding? Zorg er dan voor dat het boorgat net iets dieper is dan de helft van de deuvel. Als de deuvel 20 mm lang is, dan maak je dus boorgaten van ongeveer 13 mm diep. De deuvel past dan tot iets over de helft in het boorgat.

Boor een diep gat niet in één keer, maar haal de boor af en toe terug. Hiermee zorg je ervoor dat het boorzaagsel uit het gat lost.

Lees het stappenplan boren

boekje 18: taak 3

&

maak: opdracht 2,3 en 4 

VERBINDINGEN

Om iets in elkaar te zetten moet je onderdelen met elkaar verbinden

Soms gebruik je hiervoor EXTRA materiaal zoals bijvoorbeeld cement, soldeertin, lijm, spijkers, schroeven, plakband of een nietje...

WELKE SOORTEN VERBINDINGEN ZIJN ER?

1. VASTE VERBINDING
2. LOSNEEMBARE VERBINDING
3. BEWEEGBARE VERBINDING

VASTE VERBINDINGEN

Vaste verbindingen zijn verbindingen die niet meer los hoeven of kunnen.

• metselen
• klinken
• solderen
• naaien
• lijmen
• lassen

LOSNEEMBARE VERBINDINGEN

Losneembare verbindingen zijn verbindingen die weer los moeten kunnen, vaak zijn dit klemverbindingen of schroefdraadverbindingen.

• Draaidop van een fles (schroefdraadverbinding)
• Drukknoop (klemverbinding)
• Gloeilamp in een fitting (schroefdraadverbinding)
• Stekker in het stopcontact (klemverbinding)
• Ritssluiting (klemverbinding)

BEWEEGBARE VERBINDINGEN

Dit zijn verbindingen die vastzitten en toch kunnen bewegen

• Deurkruk (deurklink)
• Fietswiel
• Ventilator
• Scharnier
• Wijzers van een klok

Welke soort verbinding zie je hier?

1. vaste verbinding
2. losneembare verbinding
3. beweegbare verbinding
4. geen van allen

Welke soort verbinding zie je hier?

1. vaste verbinding
2. losneembare verbinding
3. beweegbare verbinding
4. geen van allen

Welke soort verbinding zie je hier?

1. vaste verbinding
2. losneembare verbinding
3. beweegbare verbinding
4. geen van allen

Soorten houtverbindingen

• lijmverbinding
  
• verbinding met draadnagels
  
• schroefverbinding
  
• deuvelverbinding
  
• halfhoutverbinding
  
• pen-en-gatverbinding.

Lijmverbinding

• Je kunt houten onderdelen aan elkaar verbinden door ze te lijmen.
• Gebruik hiervoor houtlijm.

• Je moet deze met lijmklemmen samendrukken. 
• Zo kan de lijm drogen zonder dat de onderdelen nog verschuiven.

Verbinding met draadnagels

Draadnagels = spijkers

Er zijn verschillende maten draadnagels. 

Kies altijd de juiste maat. 

En sla met een hamer de draadnagels een beetje schuin in het hout. 

Zo krijg je de sterkst mogelijke verbinding.

Schroefverbinding

•  Kies altijd de juiste maat schroef 
• Voorboren om te voorkomen dat het hout splijt 
• Je draait schroeven in het hout met een schroevendraaier of een schroefboormachine. 
• Gebruik wel altijd een passende schroevendraaier of een passend bitje in de schroefboormachine.

Deuvelverbinding

• Voordeel deuvelverbinding: je ziet de deuvels na de montage niet meer 
• Om de deuvels te monteren moeten de gaten in allebei de onderdelen precies op dezelfde plek geboord worden. 
• Als je de gaten in het ene deel hebt geboord kun je speciale centerpuntjes voor deuvels in het geboorde gat stoppen. 
• Als je het andere deel dan in de goede positie op het deel met de centerpuntjes drukt worden er putjes in het hout gedrukt. Dat zijn de centerpunten voor de gaten in het andere deel.

Lees het stappenplan deuvelverbinding maken

boekje 18: taak 3

&

maak opdracht 5

Halfhout verbinding

Bij een halfhoutverbinding wordt van twee onderdelen de helft van de houtdikte weggehaald. 

Op die plek worden de twee delen hout aan elkaar gelijmd.

Open-pen en gat verbinding

Bij een pen-en-gatverbinding maak je in het ene houtdeel een langwerpig gat. 

Aan het andere houtdeel maak je een passende pen. 

De pen moet precies in het gat passen. 

Zo ontstaat na het lijmen een sterke verbinding. De pendikte is altijd 1/3 deel van de houtdikte.

Verstek zagen

Half hout verbinding

Open pen gat verbinding

Waarom zitten er groefjes in een deuvel?

1. je kunt de deuvel beter beetpakken omdat er groefjes in zitten
2. er zitten groefjes in zodat de deuvel steviger is.
3. als je gaat lijmen gaat de lijm in de groefjes zitten en wordt de lijm goed verdeeld
4. de ontwerper van de deuvel vond dat mooier

Welke soort houtverbinding komt het meest voor bij het maken van de keukenrolhouder?

1. deuvelverbinding
2. schroefverbinding
3. lijmverbinding
4. figuurzagen

Verbindingen met bouten en moeren

Bouten en moeren hebben een schroefdraad 

De bout gaat in het gat van de twee onderdelen die je met elkaar gaat verbinden. 

De moer draai je er op de andere kant op. 

Gebruik een steeksleutel voor het aandraaien van de moer.  

Om de onderdelen niet te beschadigen gebruik je ringen.

Blindklinkverbinding=popnagelverbinding

Voor het monteren van een popnagel heb je een blindklinknageltang of popnageltang nodig.

Verbindingen om leidingen/buizen te verbinden: knelverbinding/knelkoppeling

om de buizen van de waterleiding of gasleidingen met elkaar te verbinden, verschillende vormen en maten, bijvoorbeeld:

1. een recht knelkoppelstuk om twee buizen in een rechte lijn aan elkaar te verbinden
   
2. een hoekknelkoppelstuk om twee buizen in een hoek aan elkaar te verbinden
   
3. een T-koppelstuk om drie buizen aan elkaar te verbinden
   
4. een afsluitkoppelstuk om het uiteinde van de buis af te sluiten.

 

Verbindingen om leidingen/buizen te verbinden: flensverbinding

 Als de leidingen een grotere diameter hebben is een knelkoppeling niet sterk genoeg => Dan gebruik je een flensverbinding.

• Een flens is een ronde schijf die op de leiding is gelast. 
• In de flenzen zijn gaten aangebracht zodat je ze met bouten en moeren met elkaar kunt verbinden.
• Tussen twee flenzen wordt een rubberen ring geplaatst om lekken te voorkomen.

Verbindingen om leidingen/buizen te verbinden: soldeerverbinding

• Koperen buizen kun je verbinden door te solderen. 
• Om te kunnen solderen heb je een soldeerbout of gasbrander en soldeerdraad (of soldeertin) nodig.
  
• Bij het solderen met een soldeerbout maak je met de hete punt van de soldeerbout het soldeerdraad warm, waardoor deze smelt en de twee delen met elkaar verbindt.
• Materialen die je kunt solderen zijn ijzer, blik, koper, messing, zilver en brons.

Welke 3 verbindingen zijn er om buizen en leidingen met elkaar te verbinden

Maak opdracht:

boekje 18: taak 4

opdracht 2,3 & 4

Leerdoelen behaald?

• over verschillende boren
• over verschillende boormachines
• hoe diep je gaten moet boren
• welke verbindingen er zijn