SO1: wondgenezing en littekenvorming

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 2

SO1: wondgenezing en littekenvorming

Serra, Fay, Meryam

Inhoud

• Wondgenezing
• ECM
• Littekenvorming
• Voordelen en nadelen
•  Toepassingen afremmen littekenvorming
• Samenvatting artikel

Wondgenezing

Wondgenezing

Regeneratie en Reparatie

Epitheel: Hoog regeneratievermogen

Bindweefsel: Laag regeneratievermogen

Wat is het verschil tussen regeneratie en reparatie?

Regeneratie

Reparatie

Terugkeren naar de staat voor de schade

In kader van wondherstel: Littekenvorming

ECM 

•  Netwerk van eiwitten en andere moleculen dat cellen ondersteunt
• lamina basalis : tussen epitheel en bindweefsel, Type IV collageen
• interstitiële matrix: in bindweefsel, fibrinogene collagenen


•  Bij regeneratie: gecontroleerd afgebroken en heropgebouwd (door stromacellen)-> herstel weefselstructuur
•  Bij littekenvorming: Overproductie collageen leidt tot stugger, minder functioneel weefsel

Hemostase

Uitbreiding van wond voorkomen 

a) Bloedstolling door activatie trombocyten

b) Vorming van fibrinenetwerk

c) Ontstekingscellen migreren naar de wond

 

Inflammatie

a) Neutrofiele granulocyten direct beschikbaar om pathogenen uit te schakelen

b)Na 24u macrofagen

c) Fibroblasten en endotheelcellen worden aangetrokken naar de wond

d)Cytokines en groeifactoren spelen een communicatieve rol

Proliferatie

Verloren huid wordt vervangen door nieuw weefsel om de wond af te sluiten

In epidermis: keratinocyten

• ECM moet in tact zijn! + genoeg stamcellen 
• Nieuwe bloedvaatjes worden aangemaakt voor zuurstofvoorziening en doorbloeding (angiogenese)
• Voor granulatieweefsel: fibroblasten nodig, maar ook: eiwitten, mineralen, vitamine A en C, zuurstof en het hormoon groeifactor

• Bij aankomst bovenste huidlaag: opperhuidcellen delen 

Remodellering

• Overmatige ECM wordt afgebroken door enzymen 
• Angiogenese wordt afgebouwd
•  Mogelijk ook wondcontractie door myofibroblasten: litteken verkleint

Myofibroblasten: fibroblasten met karakteristieken van gladde spiercellen(Actine)

Littekenvorming

• Hypoxie door bloedverlies -> HIF-α (Hypoxia Inducible Factor) actief  
  
•  Lokale transcriptie van VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) vindt plaats: Angiogenese
•  Myofibroblasten (na activatie) zorgen voor wondcontractie
•  Na uitrijping granulatieweefsel: rijpe fibroblasten maken type I collageen , Myo's verdwijnen
•  fibrocyten (rustige fibroblasten)

• Atrofisch: Niet doorbloed, bestaat alleen uit collageen
  

Dun en ingetrokken → kwetsbaar en kan contractuur worden

• Keloïd: enorm veel extra bindweefsel 
  

te veel collageen → collageen zit niet alleen in de wond, maar ook eromheen, een zwelling (pijn en hard)

• Contractuur:  verkleinend litteken, trekt de huid eromheen naar binnen (brandwonden)
  

kan zowel buiten als binnen lichaam → bewegelijkheid van het weefsel is sterk verminderd.

• Striae: Scheuren van de huid bij te snelle groei (obesitas, zwangerschap)
• Hypertrofisch: te veel doorbloeding, het is bijna infectieus. Rood (kan jeuken en doet pijn)

Wat zijn de voordelen/nadelen van littekenvorming?

Voordelen

•  Snelle wondsluiting

Bescherming tegen infectie

Bindweefsel: beschermende barrière

• Sterker weefsel

Stugger en biedt daarom meer bescherming 

Nadelen

• cosmetisch

hebben impact op het uiterlijk

• functionele beperkingen

Verlies van elasticiteit

• inwendige littekenvorming

Verlies van orgaanfunctie

Adhesie: inwendige littekens kunnen leiden tot  complicaties zoals pijn of onvruchtbaarheid

Toepassingen afremmen Littekenvorming

•  Behandeling longfibrose

Longfunctie behouden door afremmen van snelle vorming littekenweefsel

• Brandwondenbehandeling

Afremmen littekenvorming in gezicht of andere zichtbare delen

• Adhesies na operaties

Voorkomen van inwendige littekens die kunnen leiden tot pijn

Samenvatting artikel

In februari 2011 zag het Britse farmaceutische bedrijf Renovo zijn aandelen met 75% dalen na het mislukken van een belangrijke fase III-studie met hun voornaamste product, Juvista, een middel tegen littekenvorming. Deze Europese studie, die was opgezet om de effectiviteit van Juvista in littekencorrectie te onderzoeken, slaagde er niet in om de primaire en secundaire doelen te halen. Het onderzoek was dubbelblind en placebo-gecontroleerd, met 350 patiënten, maar de resultaten toonden geen verbetering in littekenvorming vergeleken met de placebo.

Renovo’s CEO, Mark Ferguson, gaf aan "extreem verrast en teleurgesteld" te zijn door het falen van de studie. Ondanks deze tegenvaller heeft Renovo nog £44 miljoen aan reserves en andere geneesmiddelen in ontwikkeling, zoals Prevascar en RN1005, gericht op het verminderen van littekens en het bevorderen van weefselregeneratie.

TGF-β3: vermindert littekenvorming en fibrose

Littekenvorming is een vorm van repair. Wat is juist?

1. Bij elke beschadiging treedt littekenvorming op
2. In de hersenen treedt geen littekenvorming op
3. 1 en 2 zijn juist
4. 1 en 2 zijn onjuist

Welke cellen arriveren als eerste vanuit het bloed in geïnfecteerd weefsel?

1. neutrofielen
2. T-cellen
3. B-cellen
4. macrofagen

Wat neem je mee?

•  De fasen van wondgenezing
•  Regeneratie VS Littekenvorming
•  ECM

Bronnen

•  Gezondheidsuniversiteit. (2017). Gezondheidsuniversiteit 2017 | Reeks 10 | Acute Geneeskunde. In Gezondheidsuniversiteit 2017 | Reeks 10 | Acute Geneeskunde (pp. 1–3). https://www.gezondheidsuniversiteit.nl/sites/gezondheidsuniversiteit/files/avond_1_informatieboekje.pdf
• Fasen van wondgenezing - QualityZorg. (2021, 27 september). QualityZorg. https://www.qualityzorg.nl/home/ik-ben-patient/fasen-van-wondgenezing/
• Slim Academy collegesamenvatting
• College week 2: herstel en fibrose