LE 20 Les 6

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Persoonlijkheidsstoornissen

Planning

Lesdoelen

Even herhalen
Theorie

Opdracht
Opdracht bespreken
Lesdoelen checken
Huiswerk

Lesdoelen

Aan het einde van de les ben je in staat om:

- de kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis te noemen

- drie persoonlijkheidsstoornissen te onderscheiden 

- de verschillen en overeenkomsten tussen bordeline, antisociale en narcistische persoonlijkheid in een schema weer te geven

Verslavingen kun je opdelen in?

1. Alcohol en drugs verslavingen
2. gedragsmatige en middelen verslavingen
3. lichamelijk en psychische verslavingen
4. geconditioneerde en aangeboren verslavingen

Om aan een verslaving te voldoen volgens de DSM-5 heb je een aantal kenmerken nodig. Welke zijn dat? (4 antwoorden)

vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was

meerdere mislukte pogingen gedaan om te minderen of te stoppen

blijven gebruiken ondanks alle problemen die het met zich meebrengt

onthoudingsverschijnselen krijgen wanneer je stopt met gebruiken

Wat waren de lichamelijke gevolgen van overmatig alcohol gebruik?

Wat is persoonlijkheid? 

Persoonlijkheid: onder persoonlijkheid verstaat men de duurzame eigenschappen van een

individu die hem onderscheiden van anderen (identiteit of karakter) (sterk genetisch bepaald).

Persoonlijkheidsstoornissen en dissociatieve stoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen:

Verstoorde ontwikkeling van het karakter en de persoonlijkheid.

Dissociatieve stoornissen:

Dissociatieve stoornissen ontstaan door een reactie van de geest op hevige stress

Probeer eens een voorbeeld te bedenken

Bij de persoonlijkheidsstoornissen gaat het om een verstoorde ontwikkeling van het karakter en de persoonlijkheid. Hierbij is er geen sprake van één duidelijk aanwijsbare oorzaak. Vaak is het een geleidelijk proces, waarbij aanleg, kwetsbaarheid en (traumatische) gebeurtenissen in de vroege jeugd van een persoon een grote rol spelen.

Bij het ontstaan van een dissociatieve stoornis treedt er een soortgelijk mechanisme op. Dissociatie betekent letterlijk ‘afsplitsing’. Een emotionele gebeurtenis of herinnering wordt buitengesloten, afgesplitst, en kan dan (tijdelijk) niet meer bewust worden ervaren. De oorzaak van dit ‘afsplitsen’ is vaak een emotionele traumatische gebeurtenis.

kenmerken

Wat zijn de kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis? 

Waardeloos zijn, wantrouwend, moeizaam relaties aangaan,moeite met uiten van emoties, of heel snel uiten van emoties

Niets afmaken, impulsief, perfectionistisch, angstig, teruggetrokken gedrag

Kenmerken persoonlijkheidsstoornis

het gevoel dat je waardeloos bent.

wantrouwen richting andere mensen.

moeizame relaties.

moeite hebben met het uiten van gevoelens of gevoelens juist te snel uiten.

dingen niet afmaken.

impulsief reageren.

heel perfectionistisch zijn.

teruggetrokken en angstig zijn.

Deze stoornis kenmerkt zich door langdurige, starre en onaangepaste denk- en gedragspatroon die thuis

of op het werk problemen opleveren:

- moeilijk aan te passen;

- moeizaam verloop met anderen;

- geen verantwoordelijkheid nemen voor het eigen gedrag en zich niet kunnen aanpassen aan de

    situatie waarin ze verkeren;

- men ervaart het bij hun persoon passend;

- vaak doch succesvol in de maatschappij door zekere dosis hardheid en narcisme (bv. onderhandelen

    of manipuleren in de politiek).

Kijkopdracht

Wat is een persoonlijkheidsstoornis volgens dit filmpje? 

een persoonlijkheidsstoornis is: een stoornis in de relatie tussen jou een de ander

3 groepen persoonlijkheidsstoornissen

Cluster A
Cluster B

Cluster C

Cluster A

De centrale kenmerken van de cluster-A-persoonlijkheidsstoornissen zijn vervormingen in de waarneming en het denken, en defecten op het gebied van vertrouwen en hechtingsrelaties. 

Voorbeeld:? 

Vandaar dat dit cluster ook wel wordt beschreven als het ‘vreemde, excentrieke’ cluster, dat de paranoïde, schizoïde en schizo typische persoonlijkheidsstoornis bevat.

Cluster B

De grote gemene deler van de cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen is instabiliteit, die zich op verschillende domeinen kan manifesteren (emotieregulatie, impulscontrole, relatievorming en zelfbeeld). Doorgaans wordt de instabiliteit door middel van dramatisch, emotioneel of grillig, onevenwichtig en onvoorspelbaar gedrag duidelijk. 

Voorbeeld:? 

Tot dit cluster behoren de antisociale, de narcistische , de borderline- en de theatrale persoonlijkheidsstoornis.

Cluster C

De cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen centraliseren zich rondom het kenmerk angst, die zich op verschillende manieren kan uiten

Voorbeeld:? 

als vermijding bij de ontwijkende, aanklamping bij de afhankelijke of controledrang en perfectionisme bij de obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis.

Voorkomen in de bevolking

Zowel in de algemene bevolking als in patiëntengroepen komen cluster-B- en cluster-C-het meest voor. 

In de psychiatrie komen cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen het meest voor. 

In de verslavingszorg komen cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen het meest voor. 

Narcissus

Opdracht

Zelfstandig

30 min

Internet voor de website van PsyQ

Eerder klaar? 
Noteer de kernbegrippen van deze les 

De kenmerken, 

de ontstaanswijze 

de behandeling van 

a) borderline persoonlijkheid;

b) antisociale persoonlijkheid;

c) de narcistische persoonlijkheid 

Arceer de overeenkomsten en de verschillen

Wat zijn de kenmerken van bordeline?

Kenmerken:

- instabiliteit;

- onzeker over hun zelfbeeld: heel positief zelfbeeld afgewisseld met een heel negatief zelfbeeld;

- heel opgewekt tot zwaar depressief, angst en irritatie (kan uren tot dagen duren);

- labiele stemming (labiliteit);

- sterk wisselende levensstijl;

- vaak onderhevig aan waanhoop over manier waarop hun leven verloopt (kan leiden tot depressies)

- regelmatig suïcidaal gedrag;

- niet in staat eigen koers in het leven te bepalen;

- geen eigen seksuele identiteit (homoseksueel of niet…);

- veel wisselende relaties en vriendschappen;

- impulsief zijn;

- zelfbeschadigend gedrag (automutilatie);

- denken en voelen in uitersten;

- erbij willen horen.

wat zijn de kenmerken van antisociale persoonlijkheid?

Kenmerken.

- levenspatroon gekenmerkt door antisociaal gedrag;

- vertonen vanaf jeugd onverantwoordelijk gedrag;

- houden geen rekening met anderen;

- gebrek aan inlevingsvermogen;

- op jonge leeftijd vaak betrokken bij criminele acties zoals vechtpartijen, vandalisme, diefstal of oplichting;

- ze houden het nergens lang uit;

- wisselen herhaaldelijk van werk (het ligt altijd aan de baas of iemand anders);

- ze kunnen zich niet duurzaam aan een partner binden;

- ze zijn stuurloos, leven impulsief zonder plan en zoeken voortdurend de oorzaak van falen bij anderen;

- slecht functionerend geweten;

- ze komen graag stoer over.

Wat zijn de kenmerken van een narcistische persoonlijkheid?

Een aantal narcisme kenmerken op een rij:

Mensen met narcisme zijn ervan overtuigd dat zij meer ‘bijzonder’ zijn dan andere mensen. Dit laten zij ook graag aan anderen merken.

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis wil constant bewonderd worden. Hij of zij geniet daar enorm van.

Een gebrek aan empathie

Gespeeld charmant zijn

Verslaafd aan aandacht krijgen

Agressief gedrag vertonen

Gebrek aan emoties

Een groot ego

Macht willen hebben

Gebrek aan berouw of schuldgevoelens

Extreem jaloers zijn

Hoe ontstaat een narcistische persoonlijkheidsstoornis?

1. Onbekend
2. Geboorte
3. Egoïsme
4. Trauma

Hoe ontstaat een antisociale persoonlijkheid?

1. erfelijke factoren
2. biologische factoren
3. omgevings factoren
4. psychologisch factoren

Hoe ontstaan een bordeline persoonlijkheidsstoornis?

1. combinatie sociale situatie en woonplaats
2. onbekend
3. combinatie erfelijkheid en jeugdtrauma
4. combinatie gezinssituatie en aanpassingsgedrag

Welke behandeling bij persoonlijkheidsstoornis?

psychotherapie

groepstherapie
eventueel medicatie
psychosociale behandeling

Wat heb je geleerd van deze les?

Huiswerk

Studiestof: ZorgPad: Branches - Geestelijke gezondheidszorg - Psychiatrische ziektebeelden (1) - Theorie Psychiatrische ziektebeelden (1) - 3 Stoornissen in de affectieve functies - 3.2 Angststoornissen - 3.3 Obsessieve-compulsieve stoornis en 5.3 Emotionele problemen - Posttraumatische-stressstoornis (PTSS).

27 PSYCHIATRISCHE ZIEKTEBEELDEN (1) (GGZ):

Hoofdstuk 5.2: problemen in de aandachtsregulatie (ADHD)

Hoofdstuk 5.4: Ontwikkelingsproblemen (ASS)