Spijsvertering

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Welkom!

Spijsverteringstelsel

Leerdoelen

• Je benoemt welke organen er deel uitmaken van het spijsverteringskanaal
• Je beschrijft de functie van de mond, keelholte, de slokdarm, de maag en de dunne en dikke darm
• Je beschrijft de functie van de alvleesklier, de lever en de galwegen.

Wat weet jij al over spijsvertering?

 Hoe goed kennen jullie het spijsverteringsstelsel?

Sleep de woorden naar de juiste plek.

Slokdarm

Lever

Dikke darm

Galblaas

Maag

Alvleesklier

Dunne darm

Anus

Blinde darm

Wat is spijsvertering?

•  Gaat om basis behoeften -> eten en drinken
•  Spijs = voedsel
•  Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
•  Spijsverteringskanaal; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm (dit zijn de spijsverteringsorganen)

Functies spijsvertering

• Voedsel opnemen (via de mond)
  
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
  
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
  
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen en spierbewegingen)
  
• Voedingsstoffen voor de lichaamscellen afgeven aan het bloed ( via wand dunne darm)
  
• Onverteerbare voedselbestanddelen afvoeren (anus)
  

Mond

• Kauwen
• Speeksel
• Huig
• Strottenhoofd
• Strottenklepje

Slokdarm

• Spieren die samentrekken en ontspannen -> peristaltiek
• Zorgt voor voedseltransport
• Verbinding tussen mond en maag
  
  
• Enige functie: Vervoer van voedsel van mond naar maag

Dit deel verbindt de mond met de slokdarm

Hierin wordt voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt verder gekneed en fijn gemaakt

Dit deel is vele meters lang

Dit deel vervoert voedsel verder het spijsverteringskanaal in

Klieren in de wand vormen slijmstoffen en glijstoffen

Met dit deel kun je genieten van je eten

Keelholte

Maag

Dunne darm

Slokdarm

Dikke darm

Mondholte

Maag

• Elastische gespierde zak
• Kan uitzetten en krimpen
• Bewaren voedsel totdat het naar de darmen kan

Functies:

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel
• Afbreken van eiwitten en vetten
• Doden van bacteriën

Wat doet de maag met het voedsel

1. Tijdelijke opslag
2. Kneden en mengen met maagzuur
3. Vervoeren naar twaalfvingerigedarm
4. Alle drie de opties

Twaalfvingerige darm

• Bovenste gedeelte van de dunne darm
  
• Even lang als 12 vingers (+/- 30 cm)
  
•  Voedsel wordt verder verteerd
  

+ sap uit alvleesklier

+ galsap uit de leven

• Galsap verdeelt vet in kleine druppeltjes
  
• Na inwerking van de sappen is het voedsel verdeeld in de kleinst mogelijke deeltjes. Dit is nodig voor opnamenin het bloed.
  

Wat gebeurt er in de Twaalfvingerige darm?

1. Verplaatst voedsel naar de dikke darm
2. Verplaatst het voedsel naar de dunne darm
3. Door krachtige spieren wordt het eten vermalen
4. Door gal en alvleeskliersap wordt voedsel verteerd

Welk orgaan komt er na de twaalfvingerige darm?

1. 
2. 
3. 
4. 

Na de twaalfvingerige darm komt de......

1. Dunne darm
2. Dikke darm
3. Slokdarm
4. Endeldarm

Waarom heet de twaalfvingerige darm zo?

1. Omdat hij twaalf bochten maakt
2. Omdat hij zo breed is als twaalf vingerbreedtes
3. Omdat hij twaalf aftakkingen heeft
4. Omdat hij tien aftakkingen heeft, maar vroeger dachten ze dat het er twaalf waren

Dunne en dikke darm

Dunne darm:

• Kan tot wel 5 tot 6 meter lang zijn
  
• Bestaat uit darmvlokken aan de binnenzijde (geplooid slijmvlies)
  
• In elke darmvlok zit een bloedvat (haarvat) deze nemen de voedingsstoffen op
  
• De voedingsstoffen gaan via het bloed van de dunne darm -> poortader -> lever
  

Dikke darm:

• Ongeveer 1,5 meter lang
  
• Bestaat uit blinde darm, dikke darm, endeldarm
  
• Veel bacteriën (Darmflora) -> belangrijk bij afbreekproces schadelijke bacteriën
  
• Laatste voedingsstoffen worden opgenomen
  
• Er wordt veel vocht onttrokken, dus de voedselbrij wordt dikker
  
• Er wordt slijm toegevoegd
  
• Overgebleven voedselbrij wordt naar de endeldarm vervoerd (met aan het einde de anus

Wat gebeurt er in de dunne darm?

1. De dunne darm neemt voedingsstoffen op, zodat je energie hebt en alles kan doen.
2. De dunne darm neemt zouten en water op
3. De dunne darm verplaatst het voedsel naar de endeldarm
4. In de dunne darm worden verteringssappen toegevoegd

Wat is de functie van de dunne darm

1. Afval stoffen toevoegen
2. Voedingsstoffen opnemen
3. Slechte stoffen opnemen
4. Onttrekken van water

De dunne darm bestaat uit?

1. Twaalfvingerige darm, dunne darm en endeldarm
2. Twaalfvingerige darm, appendix en endeldarm
3. Twaalfvingerige darm, nuchtere darm en kronkeldarm
4. Twaalfvingerige darm, nuchtere darm en endeldarm

In de dikke darm wordt...

1. Voedingsstoffen uit de darm gehaald.
2. Gal toegevoegd aan de voedselbrij
3. Alles opgeslagen als poep
4. Water uit de voedselbrij gehaald

In de dikke darm wordt...

1. Water uit de voedselbrij gehaald
2. Eiwitten uit de voedselbrij gehaald
3. Koolhydraten uit de voedselbrij gehaald
4. Vitaminen uit de voedselbrij gehaald

een andere benaming voor dikke darm is

1. jejunum
2. colon
3. duodenum
4. ileum

Wat stimuleert de afbraak van het voedsel in de twaalfvingerige darm?

1. Verteringssappen
2. Enzymen
3. Maagsappen
4. Vruchtensappen

Verteringssappen

Gal uit de galblaas

Alvleessap uit de alvleesklier

Endeldarm en anus

• Verzamelplaats voor ontlasting
  
• Spieren worden in reflex samengetrokken (ontlasting verlaat lichaam via anus)
  
• Anus wordt afgesloten met kringspier
  

Na de endeldarm komt het voedsel in de

1. maag
2. dikke darm
3. anus
4. dunne darm

Welk nummer is de endeldarm?

1. 13
2. 14
3. 15
4. 16

Wat gebeurt er in de endeldarm?

1. De endeldarm neemt energie op uit de voedselbrij
2. De endeldarm haalt de laatste voedingsstoffen uit de voedselbrij
3. De endeldarm slaat de dikke overgebleven brij op (poep)
4. De endeldarm verplaatst het voedsel naar de finisdarm

Wat zijn de functies van de organen uit het spijsverteringsstelsel?

Mond

Slokdarm

Maag

Dunne darm

Dikke darm

Endeldarm

opname van voedingsstoffen

afvoeren van voedingsresten

vervoeren

opname van water en zouten

verteren

kauwen

Welk orgaan hoort wel in het spijsverteringsstelsel en niet in het kanaal?

1. Lever
2. Longen
3. Milt
4. Alvleesklier

Lever

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal !
  
• Heeft wel een belangrijke rol bij de spijsvertering, dus hoort wel bij het spijsverteringsstelsel
  
• Bestaat uit 1 rechterkwab en 1 linkerkwab, allemaal kleine leverkwabjes met daarin levercellen
  
• Functioneert als een chemische fabriek
  
• Neemt voedingsstoffen uit het bloed op, geven stoffen af
  
• Opslagplaats voor energie, vitaminen, vetten, eiwitten en metalen.
  
• Geeft suiker af aan het bloed als het lichaam het nodig heeft
  
• Vormt gal. Galvloeistof helpt bij het oplossen van vetten. Gal wordt in de galblaas opgeslagen.
  
• Zet eiwitten om in bruikbare eiwitten voor afweer van het lichaam en bloedstolling
  
• Maakt giftige stoffen onschadelijk. Zet schadelijke stoffen om in minder schadelijke stoffen. (medicijnen, alcohol, drugs)
  

Alvleesklier

• Hoort ook niet bij het spijsverteringskanaal!
  
• Scheidt alvleeskliersap af om eiwitten, vetten en zetmeel te verteren & schakelt zuur van de maag uit
  
• Scheidt hormonen insuline en glucagon af. Regelen bloedsuikerspiegel in lichaam.
  

Even terug kijken

• Je benoemt welke organen er deel uitmaken van het spijsverteringskanaal
  
• Je beschrijft de functie van de mond, keelholte, de slokdarm, de maag en de dunne en dikke darm
  
• Je beschrijft de functie van de alvleesklier, de lever en de galwegen.

Wat is gezonde voeding?

Schijf van 5

• Groente en fruit
  
• Smeer- en bereidingsvetten
  
• Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel
  
• Brood, graanproducten en aardappelen
  
• Dranken

Wat is het verschil tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Wat zijn de ongezonde vetten?

1. Verzadigd vet
2. onverzadigd vet

Wat zijn koolhydraten?

Wat moet je als zorgverlener allemaal observeren bij je zorgvrager?

Welke medische diëten ken je?

Soorten diëten

• Cholesterol verlagend dieet
• energieverrijkt dieet
• energiearm dieet
• eiwit verrijkt dieet
• eiwit beperkt dieet
• voedingsvezel verrijkt dieet
• diabetes mellitus dieet
• natriumbeperkt dieet

Wat is het verschil tussen voedselallergie en voedselintolerantie

Noem aandachtspunten wanneer je een zorgvrager helpt bij de maaltijd