samenstellingen tussen-n en tekeningen maken

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Spelling 

Je leert samenstellingen met en zonder tussenletters correct spellen. 

Straks gaan we allemaal een leuk tekeningetje maken...

Spelling: 

-      '     spatie     tussen-n

In het Nederlands mag je heel veel woorden aan elkaar plakken. Twee moeilijkheden daarbij:

1. Wel of geen koppelteken?

2. Wel of geen tussen-n?

Wie maakt het langste correcte Nederlandse woord uit verschillende zelfstandige naamwoorden?

Basisregel samenstellingen:

Meestal wel een tussen-n als je 2 zelfstandige naamwoorden aan elkaar plakt

Op de volgende slides volgt de uitleg over de samenstellingen.

Wanner schrijf je wel een tussen -n?

Wanneer schrijf je geen tussen -n?

Maak aantekeningen en ga na de uitleg oefenen op websites die ik met je gedeeld heb! 

Basisregel!    Wel een tussen -n

Je schrijft een tussen- n als...het twee zelfstandig naamwoorden zijn en  

...het eerste woord alleen een meervoud op –en heeft

vriend - vrienden  =>  vriendenboek

heer - heren  =>  herenfiets

hond - honden  =>  hondenriem

paard -paarden=> paardenpoep

Samenstellingen en een paar uitzonderingen

Wel een tussen -n

• Het eerste woord heeft (alleen) een meervoud op –en (dit is de basisregel)  

Geen tussen -n

• Het eerste woord heeft een meervoud op –s
  
• Het eerste woord heeft 2 meervouden (op –s en op -n)
  
• Het eerste woord is uniek
  
• Het eerste woord versterkt het tweede woord
  
• Het eerste woord is geen zelfstandig naamwoord
  
• Het eerste woord heeft geen meervoud

Geen tussen -n  

Je schrijft geen tussen –n als...

...het eerste woord een meervoud op –s heeft

asperge - asperges  =>  aspergesoep

horloge - horloges  =>  horlogemaker

...het eerste woord 2 meervouden heeft (op –s en op -n)

vitamine - vitaminen/vitamines  =>  vitaminepil

weide - weides/weiden  =>  weidevogel

Geen tussen -n

Je schrijft geen tussen –n als...

...het eerste woord geen meervoud heeft

rijst + pap = rijstepap

tarwe + product = tarweproduct

Geen tussen -n

Je schrijft geen tussen –n als...

...het eerste woord uniek is

(uniek = er is er maar 1 van)

zon - zonnestraal

maan - maneschijn (wat je ziet, niet volgens de natuurkunde) 

Let op: ster - sterrenkunde (er zijn meer sterren)

Geen tussen -n

Je schrijft geen tussen –n als...

... het eerste woord het tweede woord versterkt

beer + sterk = beresterk

aap + trots = apetrots

... het eerste woord geen znw is

goedemorgen (goed = geen znw,  maar een bn)

spinnewiel (spinnen = geen znw, maar een ww)

Maar: spinnenweb (spin + web)

Stap 1

uitzonderingen?

(uniek / linkerdeel is een versterking van een bn / linkerdeel is een ww)

Stap 2

Ja? Volg de regel van de uitzondering.

Nee? Volg het schema

Met of zonder tussen-n?

1. bessesap
2. bessensap

Met of zonder tussen-n?

1. keuzepakket
2. keuzenpakket

Met of zonder tussen-n?

1. tarwenmeel
2. tarwemeel

Met of zonder tussen -n

1. Spinnewiel
2. Spinnenwiel

Met of zonder tussen-n?

1. roggebrood
2. roggenbrood

Met of zonder tussen-n?

1. beregoed
2. berengoed

Met of zonder tussen-n?

1. zonnensteek
2. zonnesteek

Met of zonder tussen-n?

1. hogeschool
2. hogenschool

Met of zonder tussen-n?

1. rodekool
2. rodenkool

Met of zonder tussen-n?

1. kattebak
2. kattenbak

Met of zonder tussen-n?

1. ziektenkiem
2. ziektekiem

Welke zin is correct?

1. Priester op non actief
2. Priester op non-actief
3. Priester op nonactief

TEKENEN!

Je krijgt nu een blad met zinnen met daarin samenstellingen waarin een grappige fout staat. Hierdoor ontstaat een andere betekenis.

Je krijg ook een wit blad. Verbeter de zinnen en kies er eentje uit die je het leukste vindt. Van deze teken je de foute en verbeterde betekenis van de zin!

SUCCES!

Je schrijft geen tussenletter -n-:

- Als het eerste deel een werkwoord of versterkend woord is

dronkelap, beresterk

- Als het eerste deel een uniek persoon of een unieke zaak is

zonnescherm, Koninginnedag

- Als het woord niet meer herkenbaar is als samenstelling

ellepijp, schattebout

Je schrijft de tussenletter -(e)n-:

Als het eerste deel van de samenstelling een znw is dat alleen meervoud op -n of -en heeft.

rozenstruik

eendenkooi

getuigenverklaring

Je schrijft geen tussenletter -n-:

- Als het eerste deel  geen meervoud heeft

rijstepap, gerstenat

- Als het eerste deel alleen een meervoud op -s heeft

horlogemaker

- Als het eerste deel een meervoud op -s en -n heeft

secondewijzer