H2.1 Ontledingsreacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

• Behandelen lesstof §2.1 'Ontledingsreacties'

Wat gaan we doen vandaag?

Je kunt.......

• beschrijven welke typen ontledingsreacties er zijn; 
• beschrijven welke energievormen bij de 3 typen ontledingsreacties   toegepast worden;
• beschrijven hoe je waterstof en zuurstof aan kunt tonen;
• het verschil uitleggen tussen ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen;
• beschrijven dat ontleedbare stoffen ook wel verbingingen en niet-   ontleedbare stoffen ook wel elementen genoemd worden.

Wat weet je na deze paragraaf

Filtreren

Adsorberen

Indampen

Destilleren

Extraheren

Sleep de fase en faseovergang naar de juiste plek.

Ik kan benoemen in welke drie fasen een stof kan voorkomen.

1

Smelten

Stollen

Condenseren

Sublimeren

Rijpen

Verdampen

gas

vloeistof

vaste stof

Indeling van de stoffen

Ontleedbare stoffen

meerdere atoomsoorten bestaat, bijvoorbeeld koolstofmonooxide, CO

niet-ontleedbare stoffen

stof die je niet kunt ontleden, stof die uit één atoomsoort bestaat, bijvoorbeeld Mg of O₂

Zuurstof wordt aangetoond door een gloeiend stukje hout (gaat fel branden).

Waterstof wordt aangetoond door het aan te steken (je hoort een plop geluid).

Aantoningsreacties

• Chemische reactie met één beginstof  
  
• Reactie stopt als je stopt met toevoegen van warmte.
   Je moet dus steeds energie toevoegen
• Je ziet geen vuur en er ontstaat geen warmte.
  
• Moleculen veranderen blijvend.
  

Wat is ontleding

Hoe kun je nou zo'n ontledingsreactie scheikundig opschrijven?

Reactieschema

1 Beginstof → 2 of meer ontledingsproducten

Een voorbeeld

Een propje papier wordt in een reageerbuis sterk verhit zonder dat er lucht bij kan. Tijdens het verhitten ontstaat een zwarte vaste stof (koolstof), condens (water) en een brandbaar gas.

Reactieschema van deze ontleding

Papier → koolstof + water + gas

Het reactieschema

Endotherm 

je moet steeds energie toevoeren om de reactie te laten verlopen. 

Stop je met toevoegen dan stopt ook de reactie

Exotherm en endotherm

Exotherm

er komt energie vrij bij de reactie

De reactie loopt vanzelf door ook al stop je er geen energie meer in

Endotherm 

je moet steeds energie toevoeren om de reactie te laten verlopen. 

Stop je met toevoegen dan stopt ook de reactie

Exotherm en endotherm

Exotherm

er komt energie vrij bij de reactie

De reactie loopt vanzelf door ook al stop je er geen energie meer in

Een chemische reactie kent ALTIJD een energie effect (endotherm of exotherm)

Fotolyse

Ontleding door middel van licht

Electrolyse

Ontleding door middel van elektriciteit 

Thermolyse

Ontleding door middel van temperatuur 

3 typen ontledingsreacties (kennen!)

Fotolyse is een ontledingsreactie door middel van licht. 

Lichtgevoelige stoffen worden om deze reden in het donker bewaard.

Bruine flesjes gemaakt van glas voor medicijnen worden gebruikt omdat ze licht tegen gaan en dus fotolyse voorkomen

Fotolyse

Elektrolyse is een ontledingsreactie door middel van elektriciteit. 

voorbeeld

water ontleden met elektriciteit:

water (l)  → waterstof (g) + zuurstof (g)

Electrolyse

De minimale temperatuur die nodig is om een verbinding te ontleden heet; ontledingstemperatuur.

Bij stoffen waar kool vrij komt bij de reactie zonder zuurstof zijn het organische stoffen.

Thermolyse

0

Mengsel: Verschillende stoffen door elkaar. Kunnen van elkaar gescheiden worden.

Verbinding: Zuivere stof. Kan alleen nog chemisch ontleed worden in elementen. Bestaat uit verschillende soorten atomen.

Element: Zuivere stof die niet verder ontleed kan worden. Bestaat uit één soort atomen.

Het verschil tussen een fysische scheiding of chemische ontleding:

bij een chemische ontleding maak je de moleculen stuk. Er ontstaan nieuwe stoffen

Verschil scheiding en ontleding

Een indeling van stoffen

Moleculaire stoffen zijn opgebouwd
uit niet-metalen.

Metalen zijn opgebouwd uit metalen.

Zouten zijn opgebouwd uit een 

metaal en een niet-metaal.

Gezamenlijke kenmerken:

- niet ontleedbaar

- goede warmtegeleider

- goede stroomgeleider

- glanzend oppervlak (mits gepolijst)

Verschillen:

- dichtheid, smeltpunt, hardheid, sterkte, geleidende vermogen voor warmte en temperatuur.

Metalen

Weinig tot geen gezamenlijke kenmerken

- Sommige gasvormig: 

  zuurstof, stikstof, chloor en helium

- Vloeibaar bij kamertemperatuur: Broom

- Vaste stoffen:

  koolstof, silicium, zwavel en jood

Niet-metalen

Maken na les 1:

Opdracht 1, 2 en 3

Maken na les 2:

Opdracht 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 en 12

Huiswerk