Evaluatie blok 1 Lezen Op Niveau, h4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat heb ik geleerd?

1 Ik kan de hoofd- en bijzaken onderscheiden en kernzinnen herkennen.

2 Ik kan het schrijfdoel herkennen en de tekstsoort.

3 Ik kan de intenties, gevoelens en opvattingen van de schrijver uit de tekst afleiden.

4 Ik kan verschillende feitelijke en waarderende uitspraken, standpunten en argumenten onderscheiden.

5 Ik kan het onderwerp, de deelonderwerpen en de hoofdgedachte van een tekst bepalen. 

Hoofd- en bijzaken, kernzinnen

Een tekst bevat hoofd- en bijzaken.

De belangrijkste inhoudelijke elementen van een tekst noem je de hoofdzaken. Deze vind je in de kernzinnen van de verschillende alinea's.

De uitwerking van een kernzin noem je bijzaken, zoals details en voorbeelden. 

Kernzinnen staan meestal aan het begin of einde van de alinea. Sommige alinea's bevatten geen concrete kernzin, dan moet je zelf de kern uit de alinea kunnen halen. 

Klassikale vraag

Elke alinea van een tekst behandelt een deelonderwerp en elke alinea bevat een kernzin. Waarom is het belangrijk dat je de kernzinnen in een tekst kunt herkennen?

Tekstfragment
Extreem hoog water in Duitsland

(1) Door hevige regenval staat het water in de Duitse rivier de Ijssel gevaarlijk hoog. De dijk bij de plaats Hammikeln, 35 km ten oosten van de Nederlandse grens dreigt te bezwijken. Honderden brandweerlieden zijn al in de weer om het hoge water te bestrijden. 

(2) .....

VRAAG: Wat is de kernzin in deze alinea?

Tekstfragment:

Valt geluk te bevorderen? Naast alle adviezen voor een gelukkiger leven klinkt vanouds ook de waarschuwing dat er aan ons geluk niet veel te veranderen valt. Religies prediken dat de mens niet aan zijn noodlot kan ontsnappen en er zijn filosofen die menen dat geluk relatief is en dat het najagen van geluk ons daarom niet veel verder brengt dan een muis in een looprad. Uit onderzoek blijkt echter dat geluk wel degelijk bevorderd kan worden. 

VRAAG: Deze alinea begint met een vraag. Wat is in deze alinea de kernzin?

Elke tekst heeft een hoofdgedachte. Wat is een hoofdgedachte?

Wat moet jij doen om de hoofdgedachte van een tekst te kunnen bepalen? Noteer je antwoord op chronologische volgorde van de handelingen.

Welke zin zou de hoofdgedachte kunnen zijn van een betogende tekst over een vuurwerkverbod?

1. Afgelopen jaar is de Nieuwjaarsnacht onstuimig verlopen.
2. Consumentenvuurwerk zorgt elk jaar voor veel slachtoffers.
3. Nederland kan beter kiezen voor een avond met alleen maar deskundige vuurwerkshows.
4. Nederland is duidelijk toe aan een totaalverbod op consumentenvuurwerk.

Tekstsoorten en tekstdoelen

uiteenzetting: lezer informeren, volledig objectief

betoog: lezer overtuigen, vooral subjectief

beschouwing: lezer laten nadenken/onderwerp van verschillende kanten bekijken, zowel objectieve als subjectieve elementen.

wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

Wat is het schrijfdoel?

Feitelijke en waarderende uitspraken en argumenten

Een feitelijke uitspraak is een uitspraak waarvan de schrijver meent dat deze waar, waarschijnlijk of aannemelijk is. Een feit kan worden gecontroleerd.

Een waarderende uitspraak is een niet-feitelijke uitspraak en is gebaseerd op gevoelens, emoties of waarderingen van de schrijver. 

Ditzelfde geldt voor feitelijke argumenten en waarderende argumenten.

Dat de Jehova's getuigen nog langer langs de deuren komen is niet meer van deze tijd!

1. waarderende uitspraak
2. feitelijke uitspraak

Ik ga graag mee naar Parijs, want Parijs heeft de mooiste musea van de hele wereld.

1. waarderend argument
2. feitelijk argument

Israël en de Palestijnen zullen niet snel nader tot elkaar komen; ze hebben immers nu al meer dan zestig jaar een ernstig conflict.

1. waarderende uitspraak
2. feitelijke uitspraak

Omdat je met een scooter een grotere kans loopt op een ernstig ongeluk dan op een fiets, lijkt het mij verstandig om scooters te verbieden.

1. waarderend argument
2. feitelijk argument

Ik ga liever niet mee naar Parijs, want Parijs is een grote, dichtbevolkte stad.

1. waarderend argument
2. feitelijk argument

Noteer het onderwerp van de tekst op de vorige dia.

Stel, je schrijft een beschouwing over de vuurwerktraditie in Nederland. Wat zijn dan mogelijke deelonderwerpen van je tekst?

Wat heb ik geleerd?

1 Ik kan de hoofd- en bijzaken onderscheiden en kernzinnen herkennen.

2 Ik kan het schrijfdoel herkennen en de tekstsoort.

3 Ik kan de intenties, gevoelens en opvattingen van de schrijver uit de tekst afleiden.

4 Ik kan verschillende feitelijke en waarderende uitspraken, standpunten en argumenten onderscheiden.

5 Ik kan het onderwerp, de deelonderwerpen en de hoofdgedachte van een tekst bepalen. 

Vervolg...

Lees de tekst "De multitasker als informatiedrager" en beantwoord vraag 1 t/m 7 over deze tekst.

Lees vervolgens tekstfragment 1 en 2 en beantwoord de vragen 8 t/m 12 hierbij.