Cultuur van het moderne - Expressie deel 2

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Cultuur van het moderne

Expressie

deel 2

Egon Schiele (1890-1918)

Kunstenaar

gebruikte eigen psychische problemen

Zelfportretten;

'timelapse' op weg naar uitputting en dood

Machinal (1928)

Sophie Treadwell (1885-1970)

première New York

proces tegen Ruth Snyder

1e vrouw elektrische stoel

Ruth Snyder

man vermoord

jonge vrouw - normen loslaten die

moderne, geïndustrialiseerde wereld haar opdringt

trouwt met tegenzin

eet met tegenzin

postnatale depressie

moord op man om vrij te zijn

continue geluid

typemachines, telefoons, metro:

vrouw wil ontsnappen aan machinale wereld

mislukt;

machinale executie door elektrische stoel

fragmentarische mix korte scenes

abstract decor

overdreven spel - theatraal

grote gebaren, stemverheffing

belichting en geluid:

sluimerende emoties opwekken, publiek wakker schudden

feminisme!

vormgeving: expressionistisch

hoekig

geen plaats voor detaillering

mag verontrustend zijn

pijn doen aan ogen of oren

in alle disciplines

Le sacre du printemps (1913)

Les Ballet Russes (het lente ritueel)

choreograaf - Vaslav Nijinsky

• abstractie choreografie
• veel dansexpressie
• hoekige danspassen
• ingedraaide beenposities
• stampende voeten
• lichamen die zich ter aarde storten

Das Cabinet des Dr. Caligari (1920)

Robert Wiene (1873-1938)

expressionistische film

1e horrorfilm

slaapwandelaar

chaotisch - veel flashbacks

geschilderde decors, 

alles schots en scheef, 

grote licht-donker contrasten, overdreven spel

dood als thema

WO1 - 17 miljoen doden

Spaanse griep - 70 miljoen doden

urgent thema

Dodendans

Mary Wigman (1886-1973) choreografe

Totentanz I (1921)

symfonische gedicht Danse Macabre - Saint-Saens

Totentanz II (1926)

op muziek van Will Goetze

beiden verwijzen naar middeleeuwse wandschilderingen en illustraties

Ausdruckstanz

expressionistische danstechniek

knielen, hurken, vallen, kruipen

niet zoals regels academisch ballet

maskers, wijde mantels

vergroten het verschil nog meer

The Skeleton Dance

Ub Iwerks (1901-1971)

Walt Disney

Disney richt zich op de massa (anders dan avant-garde)

1e Silly Symphonies - animatie

Jazz

1900 New Orleans

mix van verschillende muzikale culturen

expressief - veel ruimte voor improvisatie

populair bij Amerikaanse jeugd en

avant-garde kunstenaars in Europa

New Orleans - Storyville

rosse buurt - smelkroes van culturen

afstammelingen van 

West Afrikaanse slaven

immigranten uit Frankrijk, Engeland, Spanje en Mexico

worksongs van de katoenvelden

spirituals uit de kerkdiensten

blues van het platteland

ragtime

marsmuziek

Europese muziek

New Orleans jazz

belangrijkste instrumenten:

kornet

trompet

trombone

klarinet

saxofoon

banjo

tuba

drums

slavernij = afgeschaft

wel nog rassenscheiding

witte burgers kopen geen muziek gemaakt door zwarte muzikanten

Livery Stable Blues

Original Dixieland Jazz Band

witte variant op New Orleans Jazz:

Dixieland

Verspreiding jazz

Louis Armstrong (1901-1971)

overdag ander werk

's avonds muzikant - kornet

1917; Storyville wordt gesloten

veel muzikanten vertrekken naar Chicago

Chicago-stijl

jaren 20 ontstaan

Banjo en tuba wordt gitaar en contrabas

meer individuele solo's

Basin Street Blues (1928)

Armstrong op trompet

The Harlem Hellfighters

muziekkorps Amerikaanse 369ste Regiment

strijdt mee in WOI

alle soldaten zijn zwart

o.l.v. James Reese  (jazzbandleider)

marching band

Harlem Renaissance

na WOI als helden onthaald in New York

ticker-tape parade

Groeiende zelfvertrouwen van de zwarte gemeenschap

veel zwarte Amerikanen trekken van platteland naar de steden

Jazz-eigen herkenbare muziek; saamhorigheid en trots

About us, by us, for us, near us

eigen Afro-Amerikaanse theatercultuur

succes bigband-orkesten (20 muzikanten)

secties:

trompetten 

trombones

saxofoons

ritmesectie

nieuwe swingstijl

achtste noten worden afwisselend

lang-kort-lang-kort gespeeld

stuwend ritme: zeer dansbaar

meer behoefte aan uitgeschreven muziek

Duke Ellington (1899-1974)

componist, pianist, orkestleider

experimenteert met nieuwe akkoordenschema's

schrijft voor verrassende instrumentele combinaties

uitgeschreven passages afgewisseld met geïmproviseerde solo's

Absurd

1918: einde WOI

Dada en Surrealisme belangrijke vernieuwende stromingen

in westerse kunstwereld

wonderlijke wereld van dromen - Freud: 

inspiratie voor surrealisten

Frued negatief over Dada en Surrealisme: waanzin moet je niet koesteren, maar met therapie bestrijden

Dada

1918 einde WOI

4 jaar - 17b miljoen doden

Zwitserland was neutraal

hier ontstaat Dada

                                                                                                Elle a chaud au cul

Dada

wijst idealen af:

zijn misbruikt om een hele generatie naar het front te sturen

willen geen boodschap overbrengen

bannen elke logische redenering uit

bejubelen:

absurdisme

toeval

amateurisme

kinderlijke spontaniteit

Marcel Duchamp (1887-1968)

1917: Fountain

omgekeerd urinoir als readymade

sleutelwerk in de kunstgeschiedenis

Roept de vraag op:

Is iets ook kunst als de kunstenaar het niet zelf gemaakt heeft?

Telt alleen het idee?

Relache (1924)

Dada revue

sketches

dans 

film

kenmerkend voor avant-garde; samenwerking kunstdisciplines

Relache (1924)

vertaling: afgelast

Ballet Suedois, danseres met baard

brandweerman met gieter

absurdistisch

Relache (1924)

Francis Picabia - beeldend

Erik Satie - componist

voorstelling bewust amateuristisch

muziek professioneel

voorbeeld voor latere filmmuziek-montage en ritme muziek 

versterken elkaar

Surrealisme

1924 ontstaan

Andre Breton- manifest:

kunstenaars in werk hallucinaties en dromen verbeelden

kiezen voor surrealiteit boven direct zichtbare realiteit

Psychoanalyse

Analyseren van dromen

getraumatiseerde soldaten

Cadavre excuis

spelvorm

losse woorden willekeurig gecombineerd tot zinnen

dichtregel:

Le cadavre exquis boira le vin nouveau

(het voortreffeleijke lijk zal de nieuwe wijn drinken)

Elsa Schiaparelli (1890-1973)

surrealistische mode

ook objecten onlogisch combineren

skeleton dress                                       shoe hat

Antonin Artaud (1896-1948)

theatermaker

1931: Theater van de wreedheid

wakker schudden van het onderbewustzijn bij publiek

put auteurs uit; fysieke trainingen, vechten, uitschelden

acteurs raken rationele controle kwijt en spelen vanuit onderbewuste

Artaud: grote invloed op avant-garde en conceptuele kunst na WOII

Theater van de wreedheid

publiek overrompeld:

heftige gebaren

oerkreten

beelden van geweld

licht/geluidseffecten die maar door gaan

schrik aanjagen

tekst heeft bijrol