4.1 Leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4: boeren, heren en monniken
§4.1 -  Leven op het platteland

Middeleeuwen

Deze les

• Introductie hoofdstuk 4: boeren, heren en monniken
  
• Leerdoelen §4.1: leven op het platteland
• Uitleg §4.1
• Aan de slag 

Rond 500: start middeleeuwen (tot ongeveer 1500). Vroege middeleeuwen (500-1000) en late middeleeuwen (1000-1500). In dit hoofdstuk (h4) kijken we alleen naar de vroege middeleeuwen.

H4 Boeren, heren en monniken.

Leerdoelen 4.1

• Je kunt beschrijven hoe de economie in de vroege middeleeuwen in West-Europa veranderde en die veranderingen verklaren. 
  
  
• Je kunt beschrijven hoe een middeleeuws domein eruitzag.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen in dat stelsel hadden. 

Grote veranderingen

• Het Romeinse Rijk valt uiteen, daarmee ook het bestuur en leger en de steden. 
  
  
• Er ontstond een agrarische samenleving; bijna iedereen was boer, bijna geen steden.
  (verandering op economisch gebied)
  
  
• De handel liep terug want de Romeinse wegen werden niet onderhouden en er was veel oorlog. 

Domein

Wat betekent het woord domein volgens jou?

Het domein (1)

• Mensen trokken naar het platteland want daar was het veiliger en kon men voedsel  verbouwen en dieren houden. 
  
• Ze zochten bescherming bij een machtige boer in de buurt--> de heer. 
• De heer had vaak een leger die hen kon beschermen.  
• Het gebied waar een heer de baas was noemen we het domein. 

Het domein (2)

• Een domein bestond uit drie delen: woeste gronden, hoeveland en het vroonland. 
  
• Het vroonland:  alle opbrengsten van deze akkers gingen naar de heer, hier stond zijn eigen boerderij. 
• Het hoeveland:  hier woonden de boeren die een gedeelte van de opbrengst van deze akkers mochten houden. Dit waren losse stukjes grond die door de boeren werden bewerkt. 
• Woeste gronden: bossen, moerassen en rivieren. 

Hofstelsel

• Op het domein waren verschillende boeren. De meeste boeren waren horigen: zij werden eigendom van de heer. (naast horigen waren er ook lijfeigenen)
  
  
• Horigen kregen bescherming door te werken, in ruil voor die bescherming moesten zij hun grond afstaan.
  
  
• Plichten: horigen moesten een deel van de pacht af staan en verplicht werken op het vroonland: herendiensten.  
  
  
• Er waren ook vrije boeren: zij hadden eigen grond en moesten meevechten met de heer. Dat kostte tijd en wapens, daarom werden vrije boeren soms horigen. 

Horigen

Werken als boer op akkers:

•  van een heer
  
• hun eigen akkers
• produceren alles zelf (geen handel meer na val Romeinse Rijk)
  
• mochten het domein alleen verlaten met toestemming heer
  
• Betaalden pacht aan de heer
  
• Herendiensten
  

Dit economische systeem van heren, boeren en herendiensten noemen we het hofstelsel. 

het hofstelsel

Exit: hoe werkte het domein in de middeleeuwen?

Huiswerk

Maak paragraaf 4.1 in Memo Online 

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe de economie in de vroege middeleeuwen in West-Europa veranderde en die veranderingen verklaren. 
  
  
• Je kunt beschrijven hoe een middeleeuws domein eruitzag.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen in dat stelsel hadden.