Maandag 13 juni - Traditie en innovatie

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Traditie en innovatie

dans kenmerken

Dans is de kunst van het bewegen van je lichaam.

Bewegingen worden pas dans als de danser er iets mee wil vertellen of wil laten zien.

Relatie tussen deze dimensie en CKV:

Kunst verhoudt zich altijd tot één of meer tradities (kunstvormen, genres, stromingen, voorgangers). Die verhouding kan allerlei vormen krijgen: herhaling, uitwerking en variatie, omvorming, maar ook verzet en afwijzing. 

En: In elke tijd kunnen bepaalde tradities gekoesterd worden en/of sneuvelen en plaats maken voor nieuwe gewoonten, afspraken en gebruiken (die wellicht vanzelf ooit weer deel van een traditie kunnen zijn). Is innovatie alleen mogelijk bij gratie van traditie? Wat is traditie (waarde, betekenis, functie)? Is er sprake van innovatie of niet? Kunnen bijvoorbeeld traditie en innovatie naast elkaar bestaan?

Een traditie kan iets van een specifieke groep kunstenaars zijn, wanneer zij bewust of onbewust op een bepaalde manier ontwerpen. Denk maar aan hoe de architecten van de Amsterdamse School hebben gebouwd. Wat eerst innovatief was, is nu verworden tot traditie. Daarentegen worden er sinds 1927 bij belangrijke gebeurtenissen binnen het Koningshuis traditionele Oranjevaasjes ontworpen door Royal Leerdam glasfabriek. Inmiddels hebben bekende Nederlandse kunstenaars en ontwerpers hun naam verbonden aan deze vaasjes. Hoe verhoudt deze kunst zich tot de traditie?

Welke dansstijlen ken je?

Welke zijn innovatie en welke traditioneel? Waarom denk je dat?

[door innovatie onstaan weer nieuwe tradities]

Achtergrondinfo:

Je hoeft geen danskenner te zijn om het verschil te zien tussen klassiek ballet (of academisch ballet) en urban dans. De verschillen zitten onder meer in de bewegingen die worden gemaakt, de kleding die wordt gedragen of de muziek waarop wordt gedanst. Denk alleen al aan tutu's, baggy trousers, gympen of spitzen (pointes). Beide dansvormen kennen een bepaalde traditie in ontwikkeling voor wat betreft choreograferen, danstechniek, uitvoeringslocatie, ideaaltypen of leerscholen.

Binnen het klassiek ballet wordt er gedanst volgens de traditie van de 'Academie Royale de Danse' in 1661 opgericht door Lodewijk de XIV. Zijn bijnaam van de Zonnekoning heeft hij overigens te danken aan de rol die hij had in een van de voor hem gemaakte hofballetten. Wat was de functie, betekenis en waarde van die vorm van dans? Deze danstraditie heeft zich ontwikkeld tot het ballet zoals we dat nu kennen van bijvoorbeeld Het Nationaal Ballet (Amsterdam). Die ontwikkeling was in eerste instantie mogelijk dankzij bijzondere innovaties voor wat betreft choreografie (andere onderwerpen), techniek, belichting en decor (dansers werden letterlijk getild en getoond als feeërieke, zwevende wezens). Ook vernieuwing binnen de danstechniek (ideaal was om door eigen lichaamsbeheersing als het ware boven de grond te kunnen zweven) of andere kostuums (van hoepelrok naar lichte, korte tutu's en de ontwikkeling van spitzen) speelden hierbij een rol.

0

6 danskenmerken

 voorstelling [betekenis]

ruimte - tijd - kracht

expressie [emoties uitdrukken]

 theatervormgeving [muziek, decor, kostuums, licht, grime, rekwisieten]

VOORSTELLING - Wat zie je?

VOORSTELLING - wat zie je?

De inhoud van een dansstuk noemen we 'voorstelling'. Wat zie je op het podium?

Is de voorstelling verhalend, thematisch of niet verhalend?

1. niet verhalend, het gaat alleen om de dans zelf
2. verhalend, ik denk dat er een heel verhaal wordt verteld
3. thematisch, niet alleen de dans maar ook de technologie is belangrijk
4. niet verhalend, het gaat alleen om de sfeer

Verhalend:

In de clip Papaoutai (papa, waar ben je?) van zanger Stromae zien we het verhaal van een vader en een zoon. De vader lijkt door zijn afwezige blik en bevroren houdingen meer op een pop, die niet echt aanwezig is voor zijn kind. Omdat het jongetje andere kinderen met hun vader ziet dansen probeert hij de zijne met allerlei heftige en grappige dansbewegingen tot leven te roepen.

RUIMTE - tijd - kracht

Een dansbeweging ontstaat vanuit het lichaam als instrument. Hiermee kan je experimenteren en variëren in tijd (tempo, duur, ritme) en kracht (spierkracht, zwaartekracht) en het gebruik van ruimte (groot/klein, afstand, richting, patronen). Een dansbeweging is een mix van tijd, kracht en ruimte die samenkomen.

Wat zie je aan bewegingsRUIMTE?

gebruik van ruimte (groot/klein, afstand, richting, patronen). 

De ruimte waarin wordt gedanst, beïnvloedt de dans. Om het publiek te bereiken moeten dansers in een fabriekshal grotere bewegingen maken dan op een klein podium.

Wat zie je aan bewegingsruimte bij 'Flirt with reality'?

1. De bewegingsrichting is horizontaal
2. De hoogtelaag is laag
3. De dansers bewegen in patronen
4. De dansers gebruiken de hele ruimte

0

Ruimte: (afspelen van 0.56-1.20)

In Papaoutai zie je dat de dansers zich bijna niet verplaatsen, maar de bewegingen op dezelfde plek uitvoeren. In de duetten van de zonen en de vaders staan de dansers dicht naast of achter elkaar. 

ruimte - TIJD - kracht

Sommige dansstukken duren meer dan 3 uur, ander maar een paar minuten.

Tijd is ook belangrijk binnen het dansstuk zelf: tempo en ritme.

Choreografen, kunnen bijv spelen met plotselinge freezes, de dansers in canon laten dansen (elkaar opvolgend) of juist synchroon (allemaal tegelijk) en bewegingen eindeloos laten herhalen.

0

Tijd: (afspelen van 2.50-3.35)

De vader in Papaoutai is het grootste deel van de clip in een freeze te zien, terwijl de zoon juist heel snel en ritmisch beweegt.

Er is één moment waarop de vader tot leven lijkt te komen en het duo heel kort synchroon danst. Al snel verstijven de houterige bewegingen van de vader en belandt hij weer in zijn bevroren toestand.

ruimte - tijd - KRACHT

Een danser gebruikt spierkracht om te dansen. De hoeveelheid kracht bepaalt hoe een beweging overkomt.

1. ontspannen - vloeiende beweging - zachte uitstraling

2. meer spierspanning - onderbroken stijl - fel - meer nadruk aan de beweging

Expressie - emoties uitbeelden

In een dansvoorstelling drukken de dansers emoties uit In sommige stukken wordt dit heel precies vormgegeven door de choreograaf, bijv met mime, gebaren en gezichtsuitdrukkingen.

In andere choreografieën ligt de nadruk veel meer op de uitdrukkingskracht van de dans bewegingen.

Theatervormgeving

Met theatervormgeving bedoelen we decor, licht, kostuum, muziek en geluid, grime en rekwisieten. Deze hulpmiddelen helpen de voorstelling van het dansstuk duidelijker te maken of te versterken.

vanaf 12.22

Maak een dans en voer dit uit:

- opdracht 1: Kungfu-dans

- opdracht 2: dans met attributen 

criteria:

- gebruik min. 3 danskenmerken

[voorstelling, ruimte, tijd, kracht, expressie, theatervormgeving]

Traditie

De oudste nog complete ramen ter wereld uit de 11e eeuw bevinden zich in de Dom van Augsburg en stellen een drietal Bijbelse figuren voor : Hosea, David en Daniël.

Een essentieel kenmerk van gotische architectuur is de drang de hoogte in te willen bouwen. Ook de behoefte om veel licht naar binnen te halen is kenmerkend. De vensters van gotische kathedralen werden daarom groter en hoger dan die van haar voorganger in de architectuur, de romaanse bouwkunst.

Men bouwde tijdens de Gotiek Pro Deo, dat wil zeggen ter ere van God. 

De namen van gotische architecten zijn daarom zelden bekend gebleven.

Goddelijk licht in de kathedraal

Gelovigen krijgen een bijna goddelijke ervaring in de kathedraal door de architectuur + het licht.

Licht als mystieke ervaring, was een idee dat in de tijd van de Gotiek veel voorkwam. Het had te maken met ideeën uit de theologie over schoonheid. 

De gedachte hield het volgende in: Elk wezen is een klein licht dat de geest verlicht. Uiteindelijk, wanneer het licht steeds puurder wordt ( door hoger in de hiërarchie te stijgen - dat kon men bereiken door Gods woord te volgen ) komt men steeds dichter bij het meest pure licht, en dat is God. 

De glas in lood ramen illustreerden deze opvatting. Wanneer men naar een glas in lood raam keek, was men zich bewust van een onzichtbare bron ( de zon = God) die door het raam scheen, het verlichtte en het daardoor betekenis gaf. De afbeeldingen die er op de glas in lood ramen te zien waren, waren ook weer bedoeld om de gelovigen kennis over de bijbel aan te reiken.

Wat is de functie van een glas in lood raam in een gotische kathedraal?

Traditie als inspiratie voor innovatie

Lees blz 72 uit het handboek

https:

Welke overeenkomsten zie je in het werk van Delvoye en de Gotiek?

1. de glas in lood ramen
2. dunne stalen lijnen
3. veel details, dunne lijnen
4. vormen worden organisch, details, dun, glas in lood ramen

Welke verwijzing vind jij sterker in het werk van Delvoye: Nine Muses?

1. Naar het vanitas stilleven door het skelet. De eindigheid van het leven.
2. Naar de gotiek door de glas in lood ramen: het eeuwige leven na de dood.
3. Voor mij zijn de 2 verwijzingen even sterk. Zowel de vergankelijkheid van het leven als het leven na de dood zijn even sterk zichtbaar.
4. Ik begrijp de vraag niet en heb meer uitleg nodig.

Onderzoeken

Glas in lood, lesopdracht

Ga naar de website van Wim Delvoye, klik op 'Gothic works' en vervolgens op 'Nine Muses'. 

Je ziet verschillende glas-in-loodramen. 

Kies 1 raam uit en geef 2 redenen waarom deze beelden in strijd zijn met de regels en voorschriften van het christendom in de middeleeuwen.

Landschap in glas en lood

Een landschap op een groot gotisch raam werd vaak gebrandschilderd: dan worden pigmenten (kleuren) met azijn en gom op glas aangebracht en dit wordt in een oven verhit. Daarna worden de stukjes glas aan elkaar gezet met "glas in lood"

Een ander manier is een landschap opdelen in stukjes glas gescheiden door loodstrips. Vaak gaat dat er abstracter en dynamischer uit zien

Innovatief Landschap

Bepaal met een drietal welke delen van ons omringend landschap je in een overkoepelend thema kunt vatten.

Bijvoorbeeld: op jullie 3 woonplekken: een laan met bomen

                                                                         een huis met een groot hek

Maak van 3 plekken een foto die bij jullie gekozen thema past. Deze foto moet zo goed zijn dat je het in stukjes kunt delen om er glas in lood van te maken met papier.

Print de foto's uit.

Maak 3 glas in loodramen van papier waarop het landschap herkenbaar is maar innovatief ingedeeld zodat het abstracter wordt.

Opdracht in de les + huiswerk

• Groepsopdracht: tussen 3 en 6 ll'n.
• Ontwerp 2 glas-in-lood-ramen per persoon. 
• Je glas-in-lood-raam heeft een modern thema als onderwerp. Of een kunstwerk uit het boek
• Dit thema moet terug te zien zijn in alle ramen van alle groepsleden.
• Teken de ramen op afzonderlijke vellen. Denk eraan dat alle lijnen met elkaar verbonden zijn. 
• Vrijdag in de les: Knip vervolgens de ramen uit en plak er gekleurd papier achter. Zorg dat de ramen 1 geheel   vormen.

Innovatief Landschap

Maak 3 ramen met "glas in lood" met als thema Landschappelijk Amersfoort e.o

Stap 1.

vorm een drietal

Ontwerp een glas-in-lood-raam per persoon. 

Je glas-in-lood-raam heeft als drietal hetzelfde thema en is herkenbaar vanaf de foto, maar wel met moeite!

Dit thema moet terug te zien zijn in alle ramen van alle groepsleden.

Stap 2.

Teken de ramen op afzonderlijke vellen zwart papier met wit potlood

Denk eraan dat alle lijnen met elkaar verbonden zijn. 

Stap 3

Knip vervolgens de ramen uit en plak er gekleurd papier achter. Zorg dat de ramen 1 geheel vormen.

Je werk moet aan de volgende criteria voldoen

1. Er zijn 3 foto's van landschap waarin hetzelfde thema te zien is

2. de compositie van het glas in lood papier landschap is een herkenbare variant op

    de foto

3. De landschappen zijn ingedeeld in kleine en grotere stukken.

    zorg ervoor dat het er innovatief en abstract uitziet

4. Het zwarte papier is scherp uitgesneden en het gekleurde papier er strak achter

    geplakt

5. er zijn foto's van elk eindresultaat gemaakt en 1  foto waar de  serie op staat