5.3: De machtige kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

5.3: De machtige kerk 

Leerdoelen: 

• Je kan uitleggen waarom kerkgebouwen belangrijk waren voor een stad.

• Je kan uitleggen wat waardes zijn.

• Je kan 3 voorbeelden noemen wat er kon gebeuren met mensen na hun dood.

• Je kan 5 voorbeelden noemen hoe je er voor kon zorgen dat je naar de hemel ging.

• Je kan uitleggen wat een norm is.

• Je kan uitleggen wie de norm bepaalde.

• Je kan uitleggen wie ketters waren en maakt daarbij gebruik van het begrip norm.

• Je kan uitleggen wie heksen waren.

• Je kan uitleggen waarom joden lastig gevallen werden en maakt daarbij gebruik van het begrip norm.

• Je kan uitleggen waarom joden de schuld kregen van de pest.

• Je kan uitleggen wat pogroms waren.

• Je kan uitleggen wat antisemitisme is.

• Je kan 3 voorbeelden noemen hoe antisemitisme tot uiting kwam.

• Je kan uitleggen wat de kruistochten waren.

• Je kan de oorzaak uitleggen van de kruistocht.

• Je kan uitleggen hoe de eerste kruistocht eindigde.

• Je kan uitleggen hoe de laatste kruistocht eindigde.

• Je kan twee economische gevolgen noemen van de kruistochten.

• Je kan drie culturele gevolg noemen van de kruistochten.

Vorige les: Leg uit waarom edelen vaak stadsrechten gaven.

Leg uit waarom de macht van de kerk super groot was tijdens de middeleeuwen.

kerk en geloof:

Steden lieten met hun kerk zien hoe rijk en godsdienstig ze waren, kerken werden daardoor steeds groter en mooier.

Kerk en geloof:

volgens de kerk in de middeleeuwen konden er na de dood 3 dingen gebeuren:

1. Als je goed geleefd had ging je direct naar de hemel.

2. Je werd eerst gestraf voor je zonden en moest daarom een periode in het vagevuur.

3. Als je een doodzonde had gedaan zoals bijv. een moord, dan moest je voor eeuwig branden in de hel.

Lees de vorige dia nog eens door.
Leg uit wat de volgende dia te maken heeft met de grote macht die de kerk had.

Welk van de manieren om in de hemel te komen zie je op de afbeelding?

Toch naar de hemel:

Om toch in de hemel te komen kon je de volgende dingen doen:

• veel bidden
• Aan liefdadigheid doen: Hulp aan de zwakkeren. 
• met een aflaat, een document dat je van de kerk kreeg als je iets goeds had gedaan.
• op bedevaart gaan. Op reis gaan naar een heilige plek om daar te bidden.
• bidden tot een heilige, zodat die een goed woordje voor je kan doen bij God.

Verschillende soorten kerken in de middeleeuwen:

1000- 1200: Romaanse stijl: Stenen kerken die leken op vroegere Romeinse bouwwerken. Kleine ramen met ronde bogen in dikke muren.

1200-1500: Gotische stijl: hoge kerken met dunnere muren en spitse bogen die ondersteund werden door stenen bogen aan de buitenkant. Grote ramen met kleurrijke afbeeldingen in glas in lood. 

De normen van de kerk

normen: wat mensen normaal vinden

waarden wat mensen belangrijk vinden.

Het klimaat

1. Waarde
2. norm

Je afval in de prullenbak gooien

1. Norm
2. waarde

Respect hebben voor anderen

1. Norm
2. Waarde

Einde les: U zeggen tegen ouderen

1. Norm
2. Waarde

Leg uit wat er gebeurde als je niet hetzelfde geloofde als de meeste christenen tijdens de middeleeuwen.

De rol van de kerk in de middeleeuwen:

• De kerk bepaalde wat gewoon was, deed je in die tijd iets anders? Dan had je het erg moeilijk.
• Christenen met een afwijkend geloof werden ketters genoemd.
• Mannen en vrouwen waarvan men dacht dat ze kwaad aanrichtten met tovernarij en hulp van de duivel werden heksen genoemd.
• Ook joden weken af van de normen van de kerk.

Als je afweek van de normen van de kerk.....

Dan liep het vaak slecht met je af

• Ketters & heksen:  vaak opgepakt, gemarteld en verbrand op de brandstapel
• Pogroms (uitbarstingen van geweld tegen joden) In 1349 werden in onder andere Utrecht, Kampen, Deventer en Zwolle joden vermoord of uit de stad verdreven.

Pogroms

Heksen veroordelingen

Leg uit waarom joden tijdens de middeleeuwen vaak een mikpunt waren van haat en geweld.

Waarom de joden?

Joden weken af van de normen van de kerk in de middeleeuwen.

• Joden vieren de Sabbat op zaterdag en sloten daarom zaterdags hun winkels ipv. op zondagen.
• Joden eten geen varkensvlees.
• Joden hebben hun eigen gebruiken en feestdagen die veel christenen maar raar vonden.

Antisemitisme

Jodenhaat.

Oorzaken: Uitbraken  van de pest, Joden houden zich aan hygiëne maatregelen, dit moet volgens hun geloof. Hierdoor hebben zij minder vlooien die de pest overbrengen en worden zij niet zo snel ziek. De mensen uit die tijd zagen dat anders en geloofden dat de joden de pest veroorzaakt hadden en gestraft moesten worden.

Antisemitisme

Gevolgen:

• speciale wetten in steden, bijv. verplicht wonen in een bepaalde wijk.
• geen lid mogen zijn van een gilde
• speciale tekens en kleding dragen

Welke overeenkomsten zie je tussen de behandeling van joden in de middeleeuwen en die van joden in de Tweede Wereldoorlog?

Leg uit wat de kruistochten zijn en noem hierbij minimaal 1 oorzaak.

Kruistochten

Op 27 november 1095 roept de paus in Clermont de christelijke Europeanen op tot een kruistocht: Een gewapende tocht om land op Niet-christenen te veroveren.  

Rondtrekkende monniken roepen in heel Europa mensen op om mee te doen. Als je sterft onderweg of in de strijd krijg je een volledige aflaat. 

Het heilige land bevrijden:

Een jaar na de oproep van de paus begint de eerste kruistocht: gewapende tocht van christenen om land op niet christenen te veroveren.

Namelijk de heilige stad Jeruzalem. 

0

naar Jeruzalem:

Waarom is Jeruzalem een heilige plek?

• christenen: Jezus zou er gestorven zijn en was er begraven.
• joden: stad van de vroegere joodse tempel
• moslims: Mohammed zou vanaf de Tempelberg een reis naar de hemel gemaakt hebben.

Is het meedoen aan een kruistocht om een aflaat te krijgen ook een voorbeeld van gebondenheid aan tijd en plaats?

1. Ja
2. Nee

Strijd en handel

• De tijd van de kruistochten duurde bijna twee eeuwen.
• Niet alleen strijd maar ook handel.
• Kruisvaarders stichtten eigen staatjes (mini landjes) in veroverd gebied. kruisvaardersstaten.
• Hier maakten de Europeanen kennis met nieuwe producten, er ontstond een levendige handel tussen de Arabieren en Europeanen (vooral Italianen)

Leg het verband tussen handel en de kruistochten.

Einde les: Leg het verband uit tussen zonden en de kruistochten.

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 5.3. 
• Leren leerdoelen 5.3.