Formuleren - verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Verwijswoorden

• hij, zij, ze, het, hem of haar
• ze/hen/hun

Kies het juiste antwoord: De voetbalvereniging bestaat 50 jaar en daarom gaat ... een feest geven.

1. Het
2. Zij
3. Hij

Stappenplan

1. Waarnaar verwijst het?

2. Is het een de- of het-woord?

3. Bij de-woorden: is het een mannelijk of vrouwelijk woord?

4. Kies het juiste verwijswoord!

Geslachten

In het Nederlands hebben woorden, net zoals in het Frans, Spaans en Duits, een geslacht. 

Het geslacht bepaalt wat voor verwijswoord gebruikt wordt.

Het-woorden: onzijdig

De-woorden: mannelijk  of vrouwelijk

Geslacht: de of het?

Het-woorden: altijd onzijdig

-->verwijs je naar met: het/zijn, dit/dat

Het meisje dat daar loopt.

Het bestuur moet zijn leden weer in het gareel brengen. Het krijgt anders de boel niet meer op orde.

Geslacht

De-woorden: mannelijk of vrouwelijk

- Vrouwelijke woorden: verwijs je naar met zij (ze)/haar, die/deze.

1. Vrouwelijke personen of dieren;

2. Woorden die eindigen op de volgende uitgangen: -heid, -nis, -ing, -st, -schap, -te, -de, -ie, -ij-, iek, -theek, -teit, -uur.

De universiteit haar bestuur probeert er het beste van te maken. Ze heeft te kampen met teruglopende studentenaantallen.

Geslacht

- Mannelijke woorden: verwijs je naar met hij/hem/zijn, deze/die.

Alle overige woorden, alle woorden die dus geen vrouwelijk uitgang hebben of een vrouwelijk persoon/dier betreffen.

De kruk zijn poten zijn ongeluk. Daarom staat hij scheef.

Uitzonderingen

- Steden of landen: het-woorden = ‘zijn’

- Namen bedrijven: het-woorden = ‘zijn’

- Namen bedrijven: soms de-woorden als het overduidelijk is = de Mediamarkt = ‘zijn’

Stappenplan

1. Waarnaar verwijst het?

2. Is het een de- of het-woord?

3. Bij de-woorden: is het een mannelijk of vrouwelijk woord?

4. Kies het juiste verwijswoord!

Kies het juiste antwoord: Het bestuur moet te allen tijd voorbereid zijn op ... ondergang.

1. zijn
2. haar

Kies het juiste antwoord: ... wil ik het liefst niet op mijn verjaardag hebben, hoor!

1. Hun
2. Hen
3. Ze

Hen/hun/ze

Ze: onderwerp van de zin

Hen: lijdend voorwerp en na een voorzetsel

Hun: meewerkend voorwerp (en bezittelijk voornaamwoord hun boeken)

De jongen sprak hen (lv) aan op straat en hij vroeg hun (mv) de weg. 

Kies het juiste antwoord: Ook liet ik ... kennismaken met de bourgondische levensstijl.

1. Ze
2. Hen
3. Hun

Kies het juiste antwoord: Hij was vergeten ... ... cadeau te geven, waarop hij boos werd op ....

1. hen / hen / hen
2. hen / hun / hen
3. hun / hun / hun
4. hun / hun / hen

Aan de slag!

Maak opdracht 1 t/m 4 op p. 234.

Verwijswoorden II

• dat/wat
• deze/die
• waar + vz/vz + wie
• onduidelijk verwijzen

Kies het juiste antwoord: ... is het allermoeilijkste ... ik ooit heb gedaan.

1. dat/ dat
2. wat / dat
3. wat / wat
4. dat / wat

Dat/wat

- Dat: terugverwijzen naar een onzijdig woord (het)

Het meisje dat daar staat

- Wat: vage meuk!

(1) onbepaalde voornaamwoorden: alles, iets, niets, datgene, dat, het enige

Dat wat ik zei/alles wat ik wil

(2) losse overtreffende trap: het mooiste, het beste, het lelijkste

Het mooiste wat ik ooit gezien heb/het slechtste wat ik ooit gedaan heb/het mooiste meisje dat ik ooit gezien heb

(3) een hele zin: wij hebben de hele dag gegeten en gedronken wat we erg leuk vonden.

Kies het juiste antwoord: In de ochtend naar school fietsen, ... vind ik iets ... heel vervelend is.

1. dat / dat
2. wat / dat
3. dat / wat

Alles ... ik ooit wilde, ... heb ik inmiddels ook bereikt!

1. wat / dat
2. wat / wat

Deze/dit

• Deze/die: de-woorden

De stoel die daar staat, zit niet zo lekker. Deze hier wel. 

• Dit/dat: het-woorden

Het schilderij dat daar hangt, is al eeuwen oud. Dit hier stamt uit de negentiende eeuw.

Veel flatbewoners protesteren tegen de huurverhoging, omdat ... strijdig is met de afspraken.

1. die
2. dit
3. dat
4. deze

Waar/daar + vz of vz + wie?

Waar/daar + vz: als je verwijst naar dieren of dingen

De paarden waarop wij gereden hebben.

Vz + wie
: als je verwijst naar mensen

De geleerden aan wie wij veel vragen stelden.

De kinderen met wie we op vakantie gingen, waren erg uitgelaten.

De lichtgewicht tent waarin we zouden slapen op de camping, was lek.

De leerlingen ... de docenten naar New York gaan, hebben er enorm zin in.

1. met wie
2. waarmee

Vul in (vz + wie / waar + vz): Degene ... ik verliefd ben.

Onduidelijk verwijzen

Het is niet duidelijk waarnaar verwezen wordt doordat:

1. Er niets is waarnaar het verwijst;

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen het kan doen.

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen donor kan worden.

Onduidelijk verwijzen

Het is niet duidelijk waarnaar verwezen wordt doordat:

2. Er meerdere dingen zijn waarnaar het kan verwijzen.

Marina zei tegen Antoinette dat Marie-Jeanne haar voor haar verjaardag een mooi cadeau wilde geven. 

Wees altijd concreet en duidelijk als je naar iets verwijst!

Aan de slag!

Maak opdracht 5 t/m 8 op p. 234-235.