Samenvatting H5 en 6

VMBO KGT  4

H5.1 deel 2

Indonesië wordt onafhankelijk

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de Indonesiërs aanvankelijk blij met de komst van de Japanners. De leider Soekarno werkten daarom met de Japanners mee.

--> Hoop op een onafhankelijk Indonesië: werkelijkheid strenge bezetting.

17 augustus 1945 (2 dagen na de capitulatie van Japan) riep Soekarno de onafhankelijke Republiek Indonesië uit.

Britse troepen kwamen op orde op zaken te stellen --> opgevolgd door de Nederlandse soldaten.

--> Nu ontstaat er een conflict tussen Nederland en Indonesië!

Gevolg: politionele acties

Soekarno

VMBO KGT 4

H5 deel 2

Indonesië wordt onafhankelijk

Politionele acties waren:

1. Succesvol, omdat grote gebieden werden veroverd.

2. Niet succesvol, omdat ze de gebieden niet onder controle kregen (verrassingsaanvallen v/d nationalisten).

 2e politionele actie --> Soekarno werd gevangen genomen.

Nu kwam de veiligheidsraad (VN) in beweging. 

--> Amerikanen dreigden de economische hulp stop te zetten.

--> 27 december 1949 tekende de Nederlandse koningin Juliana de soevereiniteitsoverdracht.

VMBO KGT  4

H5.2 deel 1

Economische groei

Na de Tweede Wereldoorlog moest Nederland opnieuw opgebouwd worden (wederopbouw). Vanaf de jaren 1950 groeide de economie hard door;

- Marshallhulp  (financieel en materiele hulp vanuit VS)

- Poldermodel   (afspraak tussen vakbonden, werkgevers en werknemers om de lonen laag te houden)

- Oprichting EGKS (Europese gemeenschap voor kolen en staal) - opgericht om een nieuwe oorlog te voorkomen.

--> groeit uit tot gehele economie, EEG (Europese Economische gemeenschap).

--> groeit uit tot de EU (Europese Unie)

VMBO KGT  4

H5.2 deel 1

Stijgende welvaart

In de jaren 50 leefden men zuinig.

--> jaren 60 grote stijging lonen en welvaart.

Gevolgen:

1. Ontstaan consumptiemaatschappij (luxegoederen zoals de koelkast, stofzuiger, auto en televisie).

- Nederlanders namen veel Amerikaanse gebruiken en producten over --> Amerikanisering.

2. Ontstaan jongerencultuur. --> jongeren gingen zich afzetten tegen de traditionele normen en waarden van hun ouders.

VMBO KGT  4   H5.2 deel 1

De verzorgingsstaat

Een gedeelte van de economische groei gebruikte de regering om te zorgen voor mensen --> ontstaan verzorgingsstaat.

Kabinetten o.l.v. Willem Drees:

- 1950 WW (uitkering werklozen)

- AOW (Algemene ouderdomswet)

- 1963 Bijstand (door de 1e vrouwelijke minister Marga Klompé verwezenlijkt. Iedereen krijgt nu een uitkering bij werkloosheid).

- Later ook de arbeidsongeschiktheidswet

In de jaren 80 komt de verzorgingsstaat onder druk te staan. Economie gaat slecht dus zijn er veel werklozen.

VMBO KGT  4

H5.2 deel 2

verandering van mentaliteit

Door de stijging van de welvaart veranderde de mentaliteit.

--> Gevolg:

1. Individualisering --> persoonlijke onafhankelijkheid belangrijker.

2. Secularisatie (ontkerkelijking) --> afname van de invloed van het geloof.

--> Gevolgen:

1. Ontzuiling

2. De samenleving werd pluriformer (verschillen werden zichtbaarder van mensen de zich losweekten van de tradities, bijv. acceptatie homoseksualiteit).

3. Verandering verhouding man vrouw --> tweede feministische golf.

VMBO KGT  4

H5.2 deel 2

Meer rechten

Bij deze nieuwe mentaliteit gingen mensen meer rechten eisen en dat kwam er:

- Inspraak

- Kiesrechtleeftijd werd verlaagt van 25 naar 18 jaar.

- 1983 Grondwet werd uitgebreid met sociale rechten (rechten waarmee burgers worden beschermd en gesteund door de overheid)

Bijv. recht op onderwijs, werk en gezondheidszorg.

VMBO KGT  4

H5.2 deel 2

Multiculturele samenleving

Na 1945 komen er steeds meer culturen naar Nederland. Er ontstaan een multiculturele samenleving.

1. Groep uit de voormalige koloniën (Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen).

2. Arbeidsmigranten (gastarbeiders)

3. Asielzoekers (mensen die vluchten, omdat ze in hun eigen land niet veilig zijn)

4. Arbeidsmigranten na 2000 (Oost-Europese landen die lid zijn geworden van de EU, mogen nu vrij gaan wonen en werken binnen de EU).

VMBO KGT  4

6.1 Ontstaan en verloop van de Koude Oorlog.

Tegenstelling tussen Oost en West

Vrijwel direct na de Tweede Wereldoorlog begon de Koude Oorlog, waarin Oost en West als vijanden tegenover elkaar kwamen te staan.

Oorzaak;

- De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie

 wantrouwden elkaar. 

Ze geloofden beiden van elkaar dat zij de

 wereld wilden overheersen.

--> versterkt door ideologische verschillen. 

De Sovjet-Unie liet tussen deze blokken een 

ondoordringbare grens van prikkeldraad maken.

--> Ijzeren gordijn.

Westen (Westblok)	Oosten (Oostblok)
Verenigde Staten Invloedsfeer: West en Zuid Europa	Sovjet-Unie Invloedsfeer: Oost Europa (satellietstaten)
Ideologie: democratie en kapitalisme.	Ideologie: communisme en door de overheid geleide staat en economie. Leider:Stalin

VMBO KGT  4

6.1 Ontstaan en verloop van de Koude Oorlog.

Twee Duitse staten

Nadat Duitsland was verslagen, werd het opgedeeld tussen de geallieerden. Ook de stad Berlijn werd opgedeeld.

Het ijzeren gordijn liep dwars door Duitsland. Het 

opgedeelde Berlijn lag in het communistische deel.

In 1948 blokkade van Berlijn.

Stalin sloot de bevoorrading af --> oplossing van 

de geallieerden: luchtbrug. 

- 1949 eindigde de blokkade van Berlijn.

--> Oprichting BRD: Bondsrepubliek Duitsland (kapitalistisch en democratisch)

--> Oprichting DDR Duitse Democratische Republiek (communistisch)

Berlijn ligt in het communistische gedeelte, maar is ook opgedeeld onder de Sovjet-Unie, Frankrijk, Groot Brrittannië en de Verenigde Staten.

'Het is een eiland in de communistische rode zee'

VMBO KGT  4

H6.1  Ontstaan en verloop van de Koude Oorlog

Een dam rondom het communisme

De Amerikaanse president was bang dat het communisme heel Europa zou overnemen.

--> ontstaan containment politiek (=indamming).

Niet communistische landen kregen hulp;

1. Marshallplan

2. Militair bondgenootschap Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO)

--> Tegenreactie Oostbloklanden: militair bondgenootschap Warchaupact.

President Truman

VMBO KGT  4

H6.1  Ontstaan en verloop van de Koude Oorlog

Wapenwedloop

In 1949 wist de Sovjet-Unie ook een atoombom te maken. --> gevolg: wapenwedloop

De VS en de Sovjet Unie bouwden samen enorme aantallen kernwapens.

Beide kanten zagen ze kernwapens noodzakelijk als afschrikking.

--> grote angst op uitbreken WOIII.

President Kennedy en Sovjetleider Chroesjtsjov in een wapenwedloop.

VMBO KGT  4

H6.1  Ontstaan en verloop van de Koude Oorlog

Spanning en ontspanning

Na Stalin zijn dood in 1953 werd de spanning tijdelijk minder.

Spanning liep weer op toen Stalin zijn opvolger Chroesjtsjov de Berlijnse muur (1961) liet bouwen.

Oorzaak: Oost- Duitsers probeerden de DDR te ontvluchten. 

Hoogtepunt spanningen: Cubacrisis (1962)

De Sovjet-Unie bracht kernraketten naar het communistische Cuba.

Toen de Amerikanen dit ontdekten eisten ze had Chroesjtsjov het weg zou halen, die weigerde. 

Na de Cubacrisis volgde 15 jaar van ontspanning. Directe telefoonverbinding leiders.

VMBO KGT  4

H6.2 Het einde van de Koude Oorlog

Vrijheidsverlangen in het Oostblok

Na de dood van Stalin werden de regeringen van de Sovjet-Unie in de satellietstaten minder streng.

Gevolg;

- Men durfden te demonstreren

- 1956 Hongaarse opstand --> studenten eisten meer vrijheid.

Doordat de regering niet ingreep sloten steeds meer Hongaren zich bij de opstand aan. Ze eisten democratie en vrijheid van meningsuiting.

--> De communistische leider Imre Nagy gaf toe en beloofde nieuwe verkiezingen met meer partijen.

--> Reactie van de Sovjet-Unie (Chroesjtsjov): zij vielen met tanks Budapest binnen.

Na dagenlange straatgevechten werd de opstand neergeslagen. Nagy werd opgehangen wegens verraad.

Neergehaald standbeeld van Stalin.

VMBO KGT  4

H6.2 Het einde van de Koude Oorlog

Vrijheidsverlangen in het Oostblok

In 1668 gebeurde ongeveer hetzelfde in Tsjecho-Slowakije.

De communistische regering stond o.l.v. Alexander Dubček allerlei vrijheden toe (vrijheid van meningsuiting en vrije verkiezingen).

--> Andere Oostbloklanden schrokken van deze Praagse Lente.

Legers van het Warschaupact trokken Tsjecho-Slowakije binnen en herstelden de dictatuur.

Alexander Dubcek

VMBO KGT  4

H6.2 Het einde van de Koude Oorlog

Nieuwe kernwapens

Rond 1960 hadden beiden grootmachten raketten met kernkoppen waarmee ze elkaars grondgebied konden beschieten.

--> ontspanning; onderhandelingen over kernraketten.

1972 verdrag: stop met maken nieuwe langeafstandswapens.

--> 1975 toch wéér nieuwe wapenwedloop. Verdrag werd niet geschonden.

Ze richtten zich op andere kernwapens.

Europa was het speelveld geworden.

--> grote demonstraties tegen een kernoorlog.

--> Amerikanen vertrouwden president Reagan niet meer vanwege oorlogszuchtige taal.

Ronald Reagan

VMBO KGT  4

H6.2 Het einde van de Koude Oorlog

Een onverwachts einde

In 1985 volgde Michaïl Gorbatsjov, Nikita Chroesjtsjov op.

Hij zag in dat het zo niet meer verder kon:

- Oostblok raakte economisch steeds verder achter.

- Wapenwedloop was te duur.

--> Hij geloofde dat er grote veranderingen moesten komen om het communisme te redden.

1. Glasnost (openheid, openlijk praten over problemen)

2. Perestrojka (hervorming)

3. Dure wapenwedloop beeïndigen. 

Nikita Chroesjtsjov

Michaïl Gorbatsjov

VMBO KGT  4

H6.2 Het einde van de Koude Oorlog

Een onverwachts einde

--> 1987 INF-verdrag: vernietiging middellangeafstandsraketten.

--> Sovjet-Unie zou zich niet meer bemoeien met de satellietstaten.

- Gevolg: in 1989 braken in alle Oost-Europese landen demonstraties uit voor vrijheid en democratie. Binnen het jaar viel in al die landen het communisme.

--> mei 1989 opende Hongarije het IJzeren gordijn (vrij reizen naar het Westen).

--> 9 november 1989 opende Oost-Berlijn de Berlijnse muur.

Kort na de val van de muur verklaarden Gorbatsjov en president Bush senior dat de Koude Oorlog voorbij was.