Context literatuur 1600 - 1700

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1600 - 1700

Historische achtergrond

Burgerij steeds machtiger en rijker, kerk verliest gezag.

In Nederland: 

• Tachtigjarige oorlog (1568-1648); 
• In 1587 Republiek der Verenigde Nederlanden;
• Bloeiperiode in de Noordelijke Nederlanden;
• Economische neergang Zuidelijke Nederlanden. 

Kunst en cultuur: Renaissance*

* wedergeboorte 

Nieuwe cultuurbeweging, ontstaan in 14e eeuw in Italië; 

Men zet zich af tegen de middeleeuwse cultuur en laat de klassieke cultuur herleven.

Kenmerkend voor Renaissance

1. Antropocentrisme: leven op aarde net zo belangrijk als het hiernamaals (t.o.v. Theocentrisme) 
2. Individualisme: mens maakt niet langer deel van een groter geheel (stand, kerk, dorp), ieder mens is uniek. 
3. Empirisme: zelf onderzoek doen op basis van zintuigelijke ervaringen, niet zomaar overnemen wat autoriteiten zeggen.
   

 1. Antropocentrisme

<> theocentrisme

Menselijke prestaties waren niet langer ingegeven door God, maar kwamen uit de persoon zelf voort.

2. Individualisme

Ieder was een individuele persoonlijkheid die tot grootse dingen in staat was, niet dankzij de gemeenschap waarin hij leefde, maar door zijn eigen verstand en wilskracht

3

Homo universalis

De ideale mens:

- is een uniek individu

- kan alles worden wat hij wil

- het geloof in eigen kunnen is grenzeloos.

Een universeel mens die op alle gebieden van de menselijke cultuur uitblonk.

3. Empirisme

het zelf onderzoeken/willen uitvinden hoe de natuur en de wereld in elkaar zitten.

--> Bloei van de wetenschap

(Cartografie)

(Bronnenonderzoek)

Geloof

Door individualisme en het empirisme bestudeerde men de Bijbel opnieuw.

Gevolg:  Hervormingen  met als doel het ware geloof in ere herstellen.

• Hervorming/Reformatie/ Protestantisme
  

Let op: nog steeds veel analfabeten!

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Kenmerken renaissancekunst

1. Realisme: natuurgetrouw, zo echt mogelijk (perspectief/uitbeelden karakter, gevoelens, relatie)
2. Estheticisme (= schoonheidsleer): kunst moet mooi zijn (symmetrie in kunst)
3. Classicisme: weergeven taferelen klassieke oudheid en mythologie  

Kenmerken literatuur

3 kenmerken:

- Classicisme

- Estheticisme

- Realisme

Classicisme

- gevorderd schrijver

- een eigen stuk volgens klassiek stramien

Imitatio

(vertalen van klassieke teksten)

- beginnend schrijver

- vertaling van klassieke teksten

Translatio

- de ware meester

- toevoeging van christelijke elementen

Aemulatio

Estheticisme

 - Kunst moest ook mooi zijn. Dat was in de 

     middeleeuwen nog niet zo.

-   Ter lering ende vermaek

-  Strenge regelgeving voor literatuur

-  Taal moest verfijnd en elegant zijn

-   De vorm van een literair werk was belangrijk

Realisme

1. Zo getrouw mogelijke weergave van de werkelijkheid 
2. Personages gedragen zich als echte mensen met menselijke karaktertrekken

In de republiek

• Pieter Corneliszoon Hooft (dichter, toneelschrijver, drost, baljuw & historicus) - Warenar
• Jacob Cats (jurist, politicus & dichter) - Sinn' en minnebeelden
• Joost van den Vondel (dichter & toneelschrijver) - Gijsbrecht van Aemstel
• Gerbrand Adriaensz. Bredero (dichter, toneelschrijver & rederijker) - Klucht van de koe

Aan de slag!

v4b

v4c