Cultuur van de kerk - Herhaling voor examen

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

PROGRAMMA

27 MAART

31 MAART - 30 MINUTEN ROOSTER & 13:15 FACET

3 APRIL

7 APRIL

10 APRIL

14 APRIL - LAATSTE LES

14 MEI - EXAMEN KUNST ALGEMEEN

Cultuur van de kerk

HERHALING

Cultuur van de kerk

HERHALING

Voor de geloofsbeleving van de middeleeuwse mens was het kerkgebouw onmisbaar. In de

Middeleeuwen bestond er dan ook geen stad of dorp zonder kerk. 

Op afbeelding 3 zie je ter illustratie een Spaans dorpskerkje, 

op afbeelding 4 de kathedraal van Autun in Frankrijk.

Kenmerken van 

Romaanse architectuur

kleine ramen, donker van binnen, dikke muren, 

rondbogen, tongewelf en zware pijlers

Kenmerken van 

de Romaanse kerk

Tot de belangrijkste kenmerken van de Romaanse architectuur behoren het gebruik van rondbogen en zware muren met kleine vensters. In tegenstelling tot de voor-romaanse kerkarchitectuur werd de buitenkant meestal versierd met vele architecturale ornamenten en beeldhouwwerk

Romaanse architectuur

Kenmerken van Romaanse architectuur

1. Groot, skeletbouw, veel ramen, goddelijk licht
2. Klein, compact en knus
3. Groot, sober, kleine ramen en dikke muren
4. Hoog, decoratief, Latijns kruis en weinig ramen

Wat zien we hier?

1. tongewelf
2. rondboog
3. arcaden
4. kruisribgewelf

Het kruisribgewelf is vooral kenmerkend voor welke stijlperiode?

1. Romaans
2. Gotisch

Romaanse beeldhouwkunst

Een geliefd onderwerp is ‘Het laatste oordeel’. Dit verhaal vertelt dat er een dag zal komen, dat God zal oordelen over alle mensen, levend of dood. Als je goed geleefd had, zou je naar de hemel gaan, maar als je een slecht mens was geweest, moest je naar de hel was de gedachte. Vaak is er een weegschaal afgebeeld, waarin mensen letterlijk en figuurlijk gewogen worden. In het midden zit God, rechts van hem is de hemel en links de hel. De hel ziet er afschuwelijk uit; vol met duivels en de afgebeelde mensen lijden pijn. De hemel daarentegen ziet er rustig uit en is vol engelen.De gebeeldhouwde figuren zien er niet levensecht uit.

Op de volgende dia's zie je een voorbeeld van dit 'Laatste Oordeel, op een timpaan van de kerk in Conques.

Timpaan met voorstelling van Het Laatste Oordeel. Sainte Foy, Conques, Frankrijk (elfde eeuw)

Gotische architectuur

• Plattegrond

Een essentieel kenmerk van gotische architectuur is de drang de hoogte in te willen bouwen.

pinakel

Gotische architectuur

• Gebruik van licht 

Dankzij de skeletbouw kon men hoger bouwen en hadden de muren geen dragende functie meer. De muren kon je vervangen door grote glas-in-loodramen. Het goddelijke werd gesymboliseerd door het licht; Goddelijk licht

Gotiek: de kunsten

Architectuur: de Gotische kathedraal

Glas-in-lood ramen

Beeldhouwkunst: steeds meer los van het gebouw

Schilderingen op paneel: altaarstukken

Schilderingen in boeken: steeds realistischer

Kunst staat nog steeds grotendeels in dienst van het geloof maar werd ook een prestigeobject (vooral kathedralen).

Wat wordt hier afgebeeld?

1. Het laatste oordeel
2. De annunciatie
3. Het huwelijk van Maria
4. Geboorte van Jezus

Wat wordt hier afgebeeld?

1. Het laatste oordeel
2. De annunciatie
3. Het laatste avondmaal
4. Opstanding van Jezus

Benoem enkele verschillen tussen fresco en olieverf

Wie was de belangrijkste opdrachtgever voor de kunsten in de middeleeuwen?

1. Adel
2. De rijke burgers
3. De kerk
4. De bestuurders

Wat is een liturgisch drama?

1. Bijbelverhaal uitgevoerd in de kerk
2. Liefdesverhaal uitgevoerd op straat
3. Verhaal uit het klooster
4. Een civiel verhaal

Liturgisch drama - kenmerken

Bijbelse verhalen

Uitvoering in kerken

Religieuze educatie

Kostuums en processies

Wat is het "Mysteriespel"?

1. Straattheater over zondaars en wonderen
2. Straattheater over het bijbelverhaal

Mysteriespel: toneelspel buiten de kerk dat gebaseerd is op een Bijbelverhaal of op het leven van een heilige.

Een passiespel is zo'n mysteriespel.

Mysteriespel

Kenmerken:

Bijbelse verhalen

Didactisch doel -> Vermaak

Eerst door geestelijken, 

daarna door de gilden

Uiteindelijk in volkstaal

Ondanks het onstaan van het religieus drama in de kerk
had de kerk bezwaren tegen het toneelspel.

Benoem minimaal één van die bezwaren tegen het toneelspel.

Bezwaren tegen het toneelspel

- Toneelspel werd gezien als een vorm van misleiding/liegen, 

(terrein van de duivel).

- Toneelspel werd geassocieerd met losbandigheid/lust.

- Toneel leidt af van het woord.

(het woord van God moet centraal staan).

Wat waren neumen in de context van
middeleeuwse muziek notatie?

1. Geavanceerde muzikale instrumenten
2. Korte gezongen gebeden
3. Rituele dansen tijdens kerkdiensten
4. Grafische symbolen voor het aanduiden van melodieën

Begrip: Neumen

Vroege vorm van muzieknotatie die bestaat vóór de notenbalknotatie. De vorm van de neumen geven het stijgen of dalen van de melodie aan.

Middeleeuwse muziek

• Stem van de mens is bedoelt om god te loven.
• Muziekinstrumenten uit den boze
• Gezongen in het Latijn.

Gregoriaans 

De muziek van de kerk was in de vroege middeleeuwen gregoriaans: een- of meerstemmig en homofoon.

Later kwam de polyfonie in zwang. 

Muzieknotatie wordt uitgevonden (filmpje)

Cultuur van de kerk

examenvragen in Facet

2018
vraag 1 t/m 9