Les 3 - Sensorisch onderzoek

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 3

Les 3 - Sensorisch onderzoek

Weekplanning

Wk 1: Wat is sensorisch onderzoek? 

Wk 2: Panels  & driehoekstest

Wk 3: Tetrad test en twee-uit-vijftest 

Wk 4: Paired T-test en rangordeningstest

Wk 5: Uitvoeren eindopdracht

Wk 6: Uitvoeren eindopdracht

Wk 7: UItvoeren eindopdracht

Wk 7: Excursie van Hall Larensteijn 

Wk 8: Presentaties eindopdracht

Lesplanning

• Ff over de eindopdracht
• Tetrad test
• Twee-uit-vijf test

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun jij:

• Beschrijven wat een tetrad test is,
    deze zelf opzetten en uitvoeren.
• Beschrijven wat een twee-uit-vijf test is,

       deze zelf opzetten en uitvoeren.

https:

Waar moet je opletten om een sensorisch onderzoek goed te laten verlopen?

Hoe ziet een driehoekstest eruit?

1. 4 monsters, 3 gelijken 1 afwijkend
2. 3 monsters, 2 gelijken en 1 afwijkend
3. 4 monsters, 2 gelijken en andere 2 gelijken
4. 3 monsters, verschillend van elkaar

Wat is een gedwongen keuzeprocedure?

Ff over de eindopdracht

Berekening driehoekstest

De mens als meetinstrument

 Bij het

meten van sensorische eigenschappen wordt de mens als meetinstrument gebruikt. De mensen die

de producten zien, ruiken, proeven en voelen zijn gezamenlijk een panel. De verwerking van de 

Tetrad-test

4 monsters:

• 2 monsters van product A
  
• 2 monsters van product B
  

Zes aanbiedingsvolgordes:

AABB - ABAB - ABBA - BBAA - BABA - BAAB

De Tetrad test is een recent ontwikkelde algemene verschiltest, die kan gebruikt worden als alternatief voor de triangeltest of driehoekstest.

Bij een Tetrad test worden 4 stalen aangeboden aan de panelleden: twee van product A en twee van product B. De 6 mogelijke aanbiedingsvolgorden zijn AABB, ABAB, ABBA, BBAA, BABA en BAAB. De panelleden moeten de producten in twee groepjes van twee verdelen op basis van gelijkheid. De gokkans bij een Tetrad test is 1/3, analoog als bij een triangeltest.

De Tetrad test heeft als belangrijkste voordeel dat - in vergelijking met de andere verschiltesten - slechts een derde of de helft van het aantal respondenten nodig is voor een betrouwbaar resultaat. In ideale omstandigheden heeft een Tetrad test immers dezelfde kracht (‘power’) als een triangeltest met slechts 1/3 van het aantal beoordelingen, wat een aanzienlijke kostreductie voor een sensorische proefopzet kan betekenen. Het grote voordeel van een Tetrad test is dus de kleinere ‘sample size’ (minimum aantal beoordelingen noodzakelijk bij een bepaald sensorisch verschil d en een bepaalde ‘power’). Een Tetrad test met een steekproef van 65 respondenten heeft bijvoorbeeld evenveel ‘power’ als een klassieke triangeltest met 220 respondenten. Aangezien de Tetrad test veel meer ‘power’ heeft dan de triangeltest hebben we dus minder respondenten nodig om met evenveel zekerheid te mogen concluderen dat twee producten gelijk zijn.

Aangezien er bij een Tetrad test 4 producten dienen geproefd te worden, kan voor belastende producten een Tetrad test minder geschikt zijn. Met belastende producten worden producten bedoeld, die snel adaptatie of verzadiging te weeg brengen bij de panelleden. Ook zogenaamde memory effecten kunnen de resultaten van de Tetrad test negatief beïnvloeden.

Voor de statistische verwerking van de resultaten van de Tetrad test kan men gebruik maken van een tabel met minimum aantal juiste antwoorden. Hieruit kan men afleiden hoe groot het aantal juiste antwoorden minimaal moet zijn (voor verschillende aantal respondenten en voor a = 0,05) om een significant sensorisch verschil te hebben tussen twee testproducten bij de Tetrad test. Het Institute for Perception (IFP) beschikt over een softwarepakket IFProgramsâ voor meer uitgebreide statistische dataverwerking van de Tetrad test en andere sensorische testen.

Er bestaat nog geen ISO-norm voor de Tetrad test, maar momenteel is ASTM (American Society for Testing and Materials) bezig met de ontwikkeling van een standaard voor de Tetrad test.

Gespecificeerd of niet?

Niet-gespecificeerd:  indeling in twee groepen. 

                                             = ongerichte verschiltest

Gespecificeerd: variatie selecteren op basis van de sterkte van                                      aspect X (bijv. meest zout). 

                                  = gerichte verschiltest

Ongerichte verschiltest:

Is er uberhaupt verschil???? 

Is er een verschil tussen melk die op methode A is gepasteuriseerd en melk die op methode B is gepasteuriseerd?

Gerichte verschiltest:

Verschil selecteren op basis van een eigenschap. 

Smaakt de melk die op wijze A is gepasteuriseerd bitterder  dan melk die op wijze B is gepasteuriseerd?

Verwerking van gegevens

Juist of onjuist antwoord = gedwongen keuzeprocedure

• Ongespecificeerde test 
  

• Gespecificeerde test
   Gokkans 1/6 
   Indeling in orde en juiste paar moet als sterkst worden aangewezen.

blz 181 proeven van succes

Twee-uit-vijftest

Vijf monsters: 

• 2 monsters zijn onderling gelijk (product A)
• 3 monsters zijn eveneens onderling gelijk (product B), maar verschillen van A. 

De 2 gelijken eruit halen. 

Twee-uit-vijf test: elke panellid krijgt 5 monsters aangeboden, twee zijn onderling gelijk (A) en de

andere drie zijn ook gelijk aan elkaar (B). Het panellid moet de twee gelijke eruit zien te halen . Hierbij is de gokkans 1/10. 

Voordeel: minder panelleden nodig.

Nadeel: veel geproefd waardoor vermoeidheid, adaptatie of gewenning een rol gaat spelen.

Deze test wordt gebruik bij:

- uiterlijke of andere eigenschappen die niet met smaak te maken hebben

- voelen van het product in de handen

- selecteren analytisch panel. 

Noem een voordeel en een nadeel van de twee-uit-vijf test

Wanneer wordt de twee-uit-vijf test gebruikt?

• Testen op zichtbare eigenschappen, eigenschappen die te horen zijn of met de handen te voelen zijn.

Monsteraanbieding

• Portiegrootte
• Temperatuur
• Samenstelling/uitsnede
• Bereiding
• Versheid
• Presentatie
• Instructie en proefwijze

Aan de slag!