Inleiding wetenschapsfilosofie

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Inleiding wetenschapsfilosofie

Deze periode

Periode 1: Wijsgerige antropologie 1 -> schriftelijke toets*

Periode 2: Wijsgerige antropologie 2 -> PO debat & schriftelijke toets*

Periode 3: Kenleer -> schriftelijke toets*

Periode 4: Wetenschapsfilosofie -> schriftelijke toets*

Het is beter de wetenschap te geloven
dan influencers.

Alleen wat wetenschappelijk
bewezen is, is waar.

Tot aan de meivakantie

24/3 Inleiding wetenschapsfilosofie (syllabus 1)
26/3 Inleiding wetenschapsfilosofie

31/3: les vervalt

2/4: bespreking toets

7/4 en 9/4: projectweek

14/4, 16/4: Kant als filosofisch fundament moderne wetenschap (syllabus 2)

Na meivakantie: syllabus 3 t/m 6

Deze week

• Stellingen & gesprek (klassikaal)
• Relatie tussen kenleer en wetenschap (uitleg)
  
  
• De verschillende wetenschappen (uitleg en opdracht)
• Wetenschapsfilosofie: wat houdt het in? Wat gaan we doen? (vooruitblik)
  
  Leerdoelen:
  - Je kunt uitleggen wat de relatie tussen kenleer en wetenschap(sfilosofie) is
  - Je kunt het onderscheid tussen de empirische en logische wetenschappen toelichten en hierbij voorbeelden geven
  - Je kunt onderscheid tussen alfa-, beta- en gamma-wetenschappen toelichten en hierbij voorbeelden geven
  - Je kunt uitleggen wat wetenschapsfilosofie bestudeert

Relatie kenleer & wetenschap

Kennis = ware, gerechtvaardigde mening

Tegenwoordig lijkt wetenschappelijk onderzoek de grootste autoriteit te bezitten op het gebied van kennis. Wetenschappelijke theorieën (mening) geven een beschrijving en verklaring van de werkelijkheid (waarheid) middels een nauwkeurige methode (rechtvaardiging)

De vraag: wat is echte kennis? -> vervangen door de vraag: wat is goede wetenschap?

Relatie kenleer & wetenschap

Overeenkomst:
Zowel kenleer en wetenschapsfilosofie draait om de vraag: hoe komen we aan echte/betrouwbare kennis?

Verschil:
Kenleer is breder en draait om kennis in het algemeen, wetenschapsfilosofie onderzoekt een specifiek domein -> reikwijdte is kleiner

Wetenschap is:

1. Een verwijzing naar een activiteit

2. Een verwijzing naar bepaalde uitkomsten en theorieën

3. Een verwijzing naar disciplines

Wat wil je na de middelbare school gaan studeren? (nog geen idee, vul dan iets in dat je mogelijkerwijs interessant lijkt)

Welke wetenschappen zijn er? Welke indeling kun je maken?

Indeling wetenschappen

• toegepaste wetenschappen vs. theoretische wetenschappen (zuivere wetenschappen)
• formele wetenschappen vs. empirische wetenschappen
• alfa, beta en gamma-wetenschappen
• natuurwetenschappen, geesteswetenschappen, sociale wetenschappen
  
  Waar moet je de studie die je op het oog hebt indelen?

Indeling wetenschappen aan de universiteit

Universiteit

alfa-wetenschappen (geesteswetenschappen)        Faculteit Letteren, Faculteit Archeologie
                                                                                                           Faculteit Wijsbegeerte, Faculteit Godgeleerdheid 
bèta-wetenschappen (natuurwetenschappen)         Faculteit Wiskunde, Faculteit Natuurkunde,  Faculteit Scheikunde

                                                                                                        

gamma-wetenschappen (sociale wetenschappen) Faculteit Sociale Wetenschappen 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

                                                                                                           Faculteit Rechten

                                                                                                           Faculteit Geneeskunde ****************************************************************************************************************

Technische Universiteit

                                                                                                           Faculteit Bouwkunde, Faculteit Elektrotechniek etc.

Wat houdt wetenschapsfilosofie in?

Wetenschapsfilosofie betreft alle filosofische vragen met betrekking tot wetenschap.

De verschillende onderdelen van wetenschapsfilosofie zijn:

• filosofische reflectie op wetenschap als sociaal-cultureel fenomeen

• filosofie van de geschiedenis van wetenschap

• Wetenschapsleer (wetenschapsfilosofie in engere zin)

Filosofische reflectie op wetenschap als sociaal-cultureel fenomeen

Voorbeeldvragen:

• Hoe moeten we de verhouding tussen wetenschap en samenleving zien?

• Moet wetenschap waardevrij zijn?

• Hoe ver gaat de vrijheid van de wetenschapper?

• Wat is de impact van wetenschap op het menselijk bestaan?

• Vereist wetenschap een bepaalde levenshouding?

• Wat zijn de kenmerken van het wetenschappelijk bedrijf?

Filosofie van de geschiedenis van wetenschap

Voorbeeldvragen:

• Wat wordt bedoeld met de wetenschappelijke revolutie van de 17de eeuw.

• Was de Antieke wetenschap ook al empirische wetenschap?

• Is er een ‘mechanisering’ van het wereldbeeld in de loop van de geschiedenis?

• Is er sprake van een constante groei van kennis?

Wetenschapsleer

Voorbeeldvragen:

• Wat is de verhouding tussen de alledaagse menselijke

ervaring van de werkelijkheid en het wetenschappelijke

wereldbeeld?

• Wat is het precieze verband tussen theorie en feiten, of tussen

theorie en observatie?

• Wat zijn zinvolle wetenschappelijke concepten?

• Wat is goed wetenschappelijk onderzoek?

• Wanneer is iets wetenschappelijk bewezen?

• Wat zijn de kenmerken van een wetenschappelijke verklaring?

Wat we gaan doen

In deze cursus wetenschapsfilosofie zullen alle drie de onderdelen aan bod komen, maar het zwaartepunt ligt op de wetenschapsleer.

De centrale, maar abstracte, vraag van de wetenschapsleer is: wat is (goede) wetenschap?
De vraag wat goede of echte wetenschap is, wordt ook wel aangeduid als het demarcatievraagstuk. De centrale vraag daarbij is:

Hoe kunnen we wetenschap afbakenen van niet-wetenschap?

Wat we gaan doen

Het scheiden van wetenschap en niet-wetenschap gebeurt ruwweg vanuit twee invals- hoeken:
(1) het onderzoeksobject (inhoud) en (2) de onderzoeksmethode (vorm).

Onder (1) vallen vragen als:

• Wat bestudeert de wetenschap?

• Zijn er bepaalde vragen en problemen die de wetenschap (noodzakelijk) onbe- antwoord laat? Anders gezegd: zijn er zaken die je überhaupt niet wetenschap- pelijk kunt bestuderen?

Onder (2) vallen vragen als:

• Hoe moet een theorie eruit zien?

• Wat is de juiste methode van toetsing?

• Zijn er echt verschillende wetenschappelijke methodes? En zo ja: op basis waarvan zijn het dan toch allemaal wetenschappelijke methodes?

Tot aan de meivakantie

Ma 24/3, woe 26/3 Inleiding wetenschapsfilosofie

Ma 31/3: les vervalt

Woe 2/4: bespreking toets

Ma 7/4, woe 9/4: projectweek

Ma 14/4, woe 16/4: Kant als filosofisch fundament moderne wetenschap

Na meivakantie: syllabus 3 t/m 6