6.1 Wat is de overheid?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

2 TL

Wat is de overheid

Hoofdstuk 6 

6.1 Wat is de overheid?

Wat weet je al over de overheid?

Wat je leert in deze paragraaf:

• Met welke overheid je te maken hebt.
• Waarom de overheid veel zaken regelt.
• Hoe de overheid je (koop)gedrag beïnvloedt.

Lagen binnen de overheid

De overheid in Nederland bestaat uit drie lagen, namelijk:

1. Het Rijk/centrale overheid

2. De provincies

3. De gemeente

De overheid

De rijksoverheid neemt beslissingen die belangrijk zijn voor het hele land. 

De ministers bedenken maatregelen om ons

land goed te besturen. De Eerste en de Tweede Kamer moeten de plannen van de ministers controleren en goedkeuren.

De tweede kamer wordt door de bevolking gekozen. Één keer in de vier jaar mag je als je boven de 18 bent stemmen voor de tweede kamer.

Wat is een ander woord voor rijksoverheid?

1. De provincies
2. De gemeenten
3. De centrale overheid

Vanaf welke leeftijd mag je stemmen?

1. 16
2. 18
3. 21
4. 20

De provincies

Nederland is verdeeld in provincies.

Het bestuur van de provincie is verantwoordelijk voor de indeling van het grondgebied van de provincie. 

Zij bepalen waar dorpen en steden mogen 

uitbreiden. 

De waterschappen

Ook waterschappen behoren tot de overheid. Waterschappen beheren het water in hun gebied. Ze zijn verantwoordelijk voor de beveiliging tegen overstromingen en het zuiveren van het afvalwater.

Wat is een taak van de provincie?

1. Planning van een woonwijk
2. Zuiveren van afvalwater
3. Leveren van goederen
4. Aansturen van ministers

Wat is een taak van de waterschappen?

1. Planning van een woonwijk
2. Zuiveren van afvalwater
3. Leveren van goederen
4. Aansturen van ministers

De gemeente

De gemeente regelt alles in je woonplaats. Denk hierbij aan de ouderenzorg en jeugdzorg. Ook moet je bij de gemeente zijn voor een rijbewijs en paspoort. 

De burgemeester en de wethouders besturen de gemeente. De gemeenteraad moet hun plannen goedkeuren en controleren of ze goed uitgevoerd worden.

De gemeenteraad wordt gekozen door de bevolking van de gemeente.

De lagere overheden

De lagere overheden zijn:

• gemeenten
  
• provincies
  
• waterschappen
  

Zij nemen beslissingen over bepaalde gebieden van het land.

Wie besturen de gemeente?

1. De gemeenteraad
2. De provincies
3. Wethouders en burgemeester

Wat regelt de gemeente?

1. Planning van woonwijken
2. De ouderen- en jeugdzorg
3. De landelijke wetten

De particuliere sector

De particuliere sector wordt gevormd door bedrijven en organisaties die niet tot de overheid behoren en die streven naar winst.

Dit zijn bijvoorbeeld winkels. 
 

De collectieve sector

De overheid en instellingen die zorgen voor de sociale zekerheid (bijvoorbeeld werknemersuitkeringen) noem je de collectieve sector. Zij zorgen voor voorzieningen waar iedereen gebruik van mag maken, en leveren goederen en diensten zonder winst te maken.

Particulaire sector

Collectieve sector

Ziekenhuizen

De Action

Scholen

UWV

De Jumbo

Collectieve goederen en diensten

Collectieve goederen (en diensten) zijn goederen en diensten waarvan alle burgers gebruik kunnen maken. Ze worden door de overheid betaald en geleverd.

Collectieve goederen/diensten

Collectieve goederen en diensten

De overheid zorgt voor collectieve goederen, omdat:

1. Je voor sommige van deze voorzieningen niet iedereen apart kunt laten betalen.
   
2. De overheid de kwaliteit ervan zelf wil regelen.
   
3. De overheid wil dat ze betaalbaar blijven voor iedereen.
   

Is onderwijs een collectieve dienst?

1. Ja
2. Nee

Subsidie en accijns

Een subsidie is een financiële bijdrage van de overheid om burgers en bedrijven te steunen.

Bijvoorbeeld de huurtoeslag voor mensen die anders niet fatsoenlijk kunnen wonen.

Subsidie en accijns

De overheid kan producten ook extra belasten. Accijns is een extra belasting op bepaalde producten met als doel het gebruik te verminderen. Accijns zit op onder andere benzine, alcohol en tabak.

Wat wordt er bovenop sigaretten gerekend?

1. Accijns
2. Subsidie

Huiswerk: maken 6.1