Het Romeinse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Het Romeinse RijK

Onderzoeksvragen: 

- Hoe is het rijk zo groot geworden?

-Hoe is het rijk gevallen?

Even terug naar het begin:
Wanneer en door wie werd Rome gesticht?

1. Volgens een mythe door Remus in 509 v C
2. Volgens een mythe door Romulus in 753 v C
3. De stad groeide vanuit dorpen in de 9 de eeuw v C
4. Volgens een mythe door Romulus in 509 v C

Wat ga je leren?
Groei van stadstaat tot imperium 
Romanum. 

-  de veroveringen op de kaart lezen.
- de verovering van Italië.

-  het verloop van de Punische oorlogen.

- wie Hannibal was.
- verovering van Gallië

- Pax Romana

- splitsing van het rijk

- einde het WRR

- einde van het ORR
De volgende slide toont een animatie 
over heel deze periode.

Rome verovert het vasteland

500-275 v C.

• VERDEDIGINGSOORLOGEN
  Romeinen moeten zich eerste verdedigen tegen de buurvolkeren met koningen die niet blij waren met de republiek.
• VEROVERING ITALIE
  Na het succes van de verdedigingsoorlogen gaat Rome verder met veroveren.                                                       
• De laatste vijand was koning Pyrrhus van Epirus, die de Griekse stadstaten te hulp kwam.

Welke zin over de verovering van het Italiaanse vasteland is juist?

1. Het werd tussen 500 en 148 v C veroverd
2. De Etrusken werden het eerst bondgenoot
3. De veroverde volken in Italië moesten belasting betalen
4. De Griekse stadstaten werden het laatst veroverd

Een Pyrrhusoverwinning 275 v C

 

Grieken in Italië  onder Romeins gezag.

• De opstandige Griekse stadstaten werden geholpen door koning Pyrrhus van Epirus.        
• met 25.000 soldaten en 20 olifanten schrok hij de Romeinen af.                                                      Romeinen lieten olifanten op hol slaan, wat veel slachtoffers maakte.

• Pyrrhus won maar de verliezen waren te groot om zijn winst te verdedigen: Pyrrhusoverwinning.

Wat is een Pyrrhusoverwinning?

1. Een overwinning door koning Epirus
2. Een overwinning die je haalt met behulp van olifanten
3. Een overwinning waarbij je teveel verliest om ervan te kunnen profiteren
4. Dat betekent dat je eigenlijk toch verloren hebt.

De Eerste Punische Oorlog

 (264-241 v. Chr.)

Rome wilde Sicilië om de rijke graanoogsten.
Carthago bezat een deel van Sicilië.  

Gevolg: Rome tegen Carthago

Voor het eerst moesten de Romeinen op zee vechten.  Dankzij technisch betere schepen winnen ze van de Cathagers.

Gevolg: Sicilië, Sardinië en Corsica werden aan het Romeinse rijk toegevoegd. 

De 2de Punische oorlog 

218-201 v C

De Carthaagse generaal Hannibal trok 218 v C met een leger en olifanten door Spanje, over de Pyreneeën, langs het zuiden van Frankrijk over de Alpen over en begon een plundertocht richting  Rome.

Rome kon net op tijd verhinderen dat Hannibal versterking kreeg. 

De Romeinse generaal Scipio ging  de Carthagers op eigen grond aanvallen. Hannibal moest naar huis om Carthago te verdedigen. Carthago werd verslagen. Hannibal vluchtte.

Gevolg:

-Carthago raakte Spanje kwijt aan Rome

- De vloot werd vernietigd

- Geen oorlog voeren zonder toestemming van Rome.

Derde Punische oorlog
149v.C. -146 v.C.

Carthago voorgoed verslagen
In 149 v. C opnieuw oorlog. 
Carthago voerde een binnenlandse oorlog, niet mocht. 
Rome belegerde Carthago drie jaar lang en maakt de stad bij inname met de grond gelijk.

Wat klopt niet over Hannibal?

1. Hij trok met zijn leger de Alpen over
2. Hij versloeg de Romeinen diverse keren
3. Hij sneuvelde in de strijd om Carthago
4. Hij vocht vooral in Italië

Wat is het gevolg van de 1ste Punische oorlog?

1. Rome werd te hulp geroepen tegen Carthago
2. Rome veroverde Sicilië
3. Rome veroverde Spanje
4. Rome werd baas over de Middellandse Zee

Wat is de oorzaak van de 2de Punische oorlog?

1. Carthago wil Rome veroveren.
2. Macedonië viel Griekse stadstaten aan.
3. Carthago viel Sicilië aan.
4. Rome wilde graag de baas zijn over de Middellandse Zee

Rome verovert Griekenland

146 v C

Sommige Griekse stadstaten waren de overheersing van Macedonië beu en vroegen hulp aan Rome.

Rome nam die gebieden in.

Gevolg: uitwisseling plaats tussen Grieken en Romeinen op het gebied van kunst wetenschap, wijsbegeerte en literatuur. 

Imperium Romanum

Wat is het Imperium Romanum?
Rome met bondgenoten (vasteland) als kern en het veroverde gebied buiten Italië. Hoe noemden zij de Middellandse Zee?

Veroverde gebieden buiten Itaië waren provincies, onder bestuur van een gouverneur. Die regelde de inning van belastingen  en hield de bevolking onder de duim.

Wat is het Imperium Romanum?

1. Italië en de veroverde gebieden
2. Een groot gebied dat bestuurd wordt door een keizer
3. De oorspronkelijke staat met de veroverde gebieden
4. Een stadstaat met veel koloniën

De proletariërs

• betekent: zij die alleen hun kinderen bezitten.
• Het waren arme boeren die door de oorlogen alles kwijt waren.
• Ze trokken naar Rome in de hoop op een beter weten maar daar bleek geen vast werk te vinden
• Het aantal armen in Rome werd steeds groter.

Oplossing: beroepsleger.

• Te weinig mensen konden een wapenrusting betalen.
  
• Generaals begonnen eigen legers
• Ze namen proletariërs in dienst als beroepssoldaat.
• Die waren trouw aan de leger-aanvoerder die  betaalde.
• Gevolg: burgeroorlogen
  

Het aantal slaven groeit

In de 2de eeuw v. C kwamen er in  Rome minimaal 250.000 slaven bij.

Die dedenzowel zowel geschoold als ongschoold werk.
Vaak werden slaven heel onmenselijk behandeld.

In 73 v C brak een grote slavenopstand uit. blz. 92

Wat is geen gevolg van de oorlogen?

1. er ontstaat een Grieks-Romeinse cultuur
2. Rome wordt een Republiek
3. Er komt een nieuwe groep rijken: de nobilis
4. Er komt een nieuwe groep armen: de proletariërs

Julius Caesar

Bekijk het filmpje op de volgende slide.

Veranderingen door Julius Caesar

• Liet een nieuw forum bouwen
• Ex- soldaten en proletariërs kregen stukje grond.
• Inwoners provincie konden Romeins burger worden.

Julius Caesar

1. Was de eerste keizer van het Romeinse Rijk
2. Was populair bij de senaat
3. Was populair bij soldaten vanwege zijn veroveringen
4. was consul van 49 v C tot 45 v C

Julius Caesar was populair bij het volk

1. omdat hij de kalender veranderde
2. omdat hij een liefdesrelatie had met Cleopatra
3. omdat hij een eigen Forum liet aanleggen
4. omdat veel arme mensen een stukje grond in de provincie kregen

Octavianus alias Caesar Augustus tot 14 n C

• Liet zich Augustus (' Verhevene') nomen
• Nam de naam  Caesar over.
• Hij was Princeps Senatus: eerst burger
• Hij liet de oude republiek bestaan,  maar nam de macht van de politici af.
• Hij  liet beeld in het rijk plaatsen zodat iedereen hem kende. (=propaganda)
• Soldaten bleven trouw.  Hij  beloonde hen na 16 jaar diensttijd  met grond en geld.

Pax Romana
30 v C- 192 n C.

• Welvaart: Zeehandel was veilig door vloot, vuurtorens, goede havens.
• Wegen waren goed, veilig verhard met voldoende paardwisselplaatsen.
• binnen het rijk overal  dezelfde munten.
• Veel handel en veel producten werden verder verwerkt in de nijverheid.
• Doordat iedereen de Romeinse cultuur overnam  ( romanisering) voelden meer mensen zich verbonden met Rome en wilden ook het Romeinse burgerrecht.

Wat is fout?
Keizer Augustus

1. Gaf zichzelf de titel keizer
2. Liet zichzelf in de provincies als een god vereren
3. Noemde zichzelf zo om niet meer aan de burgeroorlogen herinnerd te worden
4. Was het neefje Octavianus van Julius Caesar

Wat is fout?
Keizer Augustus zorgde voor vrede

1. Door de staatsinrichting te laten bestaan, maar de ambtenaren minder macht te geven.
2. Door de soldaten aan zich te binden met meer geld en grond.
3. Door de bevelhebbers uit bevriende families te kiezen en tijdelijk te benoemen.
4. Door in het hele rijk standbeelden van zichzelf te plaatsen

Wat is fout?
Pax Romana

1. Bevorderde de romanisering
2. betekent romanisering
3. was een periode van vrede en welvaart
4. Duurde van 30 v C- 192 n C

Drie eeuwen na Augustus

• Grenzen werden matig beschermd:                    

1. Te weinig soldaten om de  Germaanse stammen en de Hunnen te stoppen.                   
2. Legers werden aangevuld  met soldaten buiten het rijk en krijgsgevangenen
   

Politieke verdeeldheid

• Tijdens de keizertijd zijn er steeds vaker een burgeroorlogen om de macht.
• In 330 maakt Keizer Constantijn  Constantinopel.
• In 395 wordt het rijk gesplitst in Oost en West
• 476 :het West-Romeinse Rijk valt
• 1453: Einde Oost-Romeinse Rijk.

Wat is fout?
Het verval van het Romeinse Rijk

1. Is te wijten aan de slecht verdedigbare grenzen
2. Is te wijten aan de slechte economie
3. Is voor een groot deel te wijten aan de oprukkende Hunnen.
4. Is te wijten aan de splitsing van het Romeinse Rijk

De val van het Romeinse Rijk
Wat is juist?

1. Het Oost-Romeinse Rijk valt in 1476
2. Het West- Romeinse rijk valt in 1453
3. Het Oost-Romeinse Rijk valt in 476
4. Het West- Romeinse rijk valt in 476