Vulkanen - les 1

• Basisschool
• Groep 5,6

 vulkanen

Wat gaan we leren?

• Hoe ontstaat een vulkaan?
• Waar komt de term vulkaan vandaan?
  
• Lava en magma, wat is het verschil?
• Wat heeft Ijsland met vulkanen te maken?
  

Wat is de aarde?

Kijk tot 00:43

Wat is een vulkaan?

Kijk tot 00:43

Filmpje over de Romeinse god Vulcanus, of de Griekse god Hephaistos. (Hep-fai-stos) In ieder geval, de god van vuur. Klik hier.

Vulkanen zien er vaak uit als flinke bergen. 

Het woord vulkaan komt van Vulcano, een eilandje boven Sicilië. 

1

De oude Romeinen geloofden dat de god Vulcanus daar leefde en wapens maakte voor de goden. De Grieken noemden Vulcanus anders, namelijk Hephaistos.

Zij dachten dat de vulkaanuitbarstingen vonken waren van het vuur waarin hij zijn wapens smeedde. 

2

Je ziet hier duidelijk een kuil in de berg. 

Dat noem je een krater. 

De top van de berg is weggeblazen en ge-explodeerd 

door een vulkaanuitbarsting. 

BOEM! Dan 'regent' het stenen, rotsblokken en as.

De oude Romeinen
dachten dat de god Vulcanus...

1. Gooide met bliksems en donder met Thor
2. Zijn werkplaats onder de vulkaan had
3. Vuur spuwde met zijn 3-koppige hond Cerberus
4. Vuur probeerde te maken met Prometheus

Waar komt het woord vulkaan vandaan?

1. Het eiland Valcona in Ierland
2. Het eiland Valcuno in Nederland
3. Het eiland Vulcano in Italië (bij het eiland Sicilië)
4. Het eiland Vulcinu in Frankrijk

Soms stroomt er lava uit een berg. Lava is vloeibare steen (vloeibaar gesteente). De steen is dus zo heet, dat deze smelt! 

Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting.

1

Bij de uitbarsting van een vulkaan komt lava naar buiten. De lava is eerst roodheet, en koelt daarna vrij snel af waarbij vulkanisch gesteente ontstaat.

2

Als lava nog in de berg zit noemen we het magma.

In de berg = magma

Uit de berg = lava

Afgekoelde lava = vulkanisch gesteente

3

Is lava koud en hard dan noem je het vulkanisch gesteente.

4

Hier zie je de lava afkoelen. 

Van roodheet naar grijze steen. 

5

Dit is zeer gevaarlijk! 

Lava/magma kan 

600 °C en 1250 °C heet zijn.

Vulkanen in Europa

Zowel IJsland als Italië hebben beide vulkanen. 

Op het kaartje zie je Nederland, en IJsland rechtsboven. 

Dunne bodem

Op IJsland heerst een poolklimaat, erg koud dus. 

De aardkorst is in IJsland erg dun. Er is dus weinig bescherming tegen de gloeiend hete magma onder de aardkorst. 

De grond kan er dus (gloeiend) warm zijn, maar het klimaat is berekoud. 

Warm en koud, dan kan niet goed gaan...

Dit is IJsland. De hoofdstad is Reykjavik. Zie je deze op de kaart? 

IJsland heeft veel vulkanen. Zie je de rode driehoekjes op de kaart?

Maar eroverheen ligt een dik pak ijs. 

Soms is de spanning onder de grond te groot en is er een vulkaanuitbarsting, zoals in 2010. 

Daarna is het weer rustig en bouwt de spanning zich ondergronds weer op. Wanneer de volgende uitbarsting is, weet niemand...

meer weten?

• Ga naar www.vulkanisme.nl
• Surf daar een poosje rond
• Kijk bij bekende vulkanen

Vragen?

Wat hebben we geleerd?

• Een vulkaan ontstaat door beweging van aardplaten.
• Waar de term vulkaan vandaan komt.
  
• Het verschil tussen lava en magma.
• Je kan IJsland aanwijzen op de kaart en er wat over vertellen.
• Je kent de begrippen: Kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat